Hit (2384) Y-4475

İbn Hacer el Askalani

Künyesi : Lakabı :
Tabakası : E-Posta :
D.Yeri : D.Tarihi :
Görevi : Allame Uzm.Alanı : Hadis
Görev Aldığı Kurumlar : Mezuniyet :
Bildiği Diller : Arabça Mezhebi : İtikad : , Amel : , Ahlak :
Ekleyen : Fıkıh Dersleri/2011-12-12 Güncelleyen : /0000-00-00

İbn Hacer el Askalani

İbn Hacer el Askalani , Ahmed b. Ali b. Muhammed

İbn Hacer, Memlükler döneminde yaşamıştır. Memlükler devleti, Doğu İslam dünyasının Moğol, Endülüs'ün ise Haçlı istilâsına uğradığı bir dönemde kurulmuştur1.

Moğol ve Haçlı istilâları sebebiyle ülkelerini terk eden âlimler Memlükler devletine sığınmıştır. Bu çalkantılı dönemde Kahire ve Dımaşk, İslam dünyasının en önemli iki ilim merkezi haline gelmiştir2. Memlüklü sultanları ilim erbabını korumak ve desteklemekle kalmamış bizzat kendileri ilimle uğraşmışlardır3. Onların arasında Sahîh-i Buhârî'yi Bulkînî'den (ö. 805/1402) rivayet eden sultan Müeyyed (ö. 824/1421) gibi şahsiyetler bulunmaktadır. O, aynı zamanda İbn Hacer'in hadis aldığı

hocaları arasındadır4.

İsmi Ahmed b. Ali b. Muhammed'dir.

Onun İbn Hacer diye şöhret bulmasının sebebi, yedinci göbekten dedesi olan Hacer'den dolayıdır. Künyesi Ebu'l-Fazl, lakabı ise Şihâbuddin'dir.

İbn Hacer, 22 Şaban 773'te (28 Şubat 1322) Mısır'da doğmuş, evlendikten sonra ise Kahire'ye yerleşmiştir5. Soyunun dayandığı Kinâne kabilesine nisbetle “Kinânî”6, ailesinin memleketi olan Filistin’deki Askalân şehrine nisbetle “Askalânî”, doğumu, yetişmesi ve vefatının Mısır’da olması sebebiyle de “Mısrî” denilmiştir.

Babası, dedeleri gibi ticaretle uğraşması yanında kıraât-i seb'ayı bilen, şiir yazan ve Nevevî'nin el-Ezkâr'ına istidrâk kaleme alan bir âlimdi.

İbn Hacer dört yaşındayken babasını kaybetti. Bir müddet sonra da annesi Nicâr da vefat edince

ablası ile yalnız kaldı7.

Babasından sonra, onun eğitimiyle Mısır'ın büyük tâcirlerinden olan Zeynüddin el-Harrûbî (ö. 787/1385) ilgilendi8. İbn Hacer, 5 yaşını doldurduktan sonra tahsile başladı ve 9 yaşındayken Muhammed b. Muhammed b. es-Seftî'den (ö. 785/1383) hıfzını tamamladı9.

On iki yaşındayken Harrûbî ile birlikte Mekke'ye gitti. Hadis tahsiline Mekke'de başlayarak ilk hocası Abdullah b. Muhammed en-Neşâverî'den (ö. 790/1301) Sahîh-i Buhârî'nin çoğunu ve Mekke

Kadısı Cemâleddin İbn Zahîre'den Cemmâîlî'nin (ö. 600/1204) 'Umdetü'l-ahkâm'ını

okudu10.

Şafiî furû' fıkhına dair kitaplar olan Ebu İshak eş-Şîrâzî'nin (ö.) et-Tenbîh'i ile Abdülgaffâr el-Kazvînî'nin (ö. 665/1267) el-Hâvî's-sağîr'ini, nahve dair eserler olan Harîrî'nin (ö. 516/1122) Mülhatü'l-i'râb'ı ile İbn Mâlik et-Tâî'nin (ö. 672/1273) el-Elfiyye'sini, fıkıh usulüne dair İbnü’l-Hacib’in (ö. 646/1248) el-Muhtasar'ı ile Kâdı Beyzavî’nin (ö. 685/1286) Minhacü’l-vüsûl adlı eserlerini ezberledi11.

Harrûbî'nin 787/1384 yılında vefat etmesi üzerine İbn Hacer, Şemseddin b. el-Kattân'ın (ö. 813/1410) himayesine geçti. Onun fıkıh, usûl-i fıkıh, Arap dili, hesap gibi derslerini takip etti12.

İbn Hacer, edebiyat sahasında ise Muhammed b. İbrahim el-Beştekî'den (ö. 830/1427) istifade etti ve Beştekî'nin tavsiyesi üzerine tarih ve râvîlerle ilgilenmeye başladı13.

İbrahim b. Musa el-Ebnâsî (ö. 802/1400), Şemseddin el-Birmâvî (ö. 831/1463),İbnü'l-Mülakkın (ö. 804/1402), İzzeddin b. Cemâa (ö. 819/1416) gibi hocalardan hadis, fıkıh, kelam ile diğer dersler aldı. Firûzâbâdî (ö. 817/1414) ve Muhıbbüddin b.Hişâm'dan (ö. 799/1397) ise lügat ve Arapça dersleri aldı.

O dönemin öğretim metoduna uygun olarak gerekli bütün ilimleri okudu ve temel kitaplarını ezberledi14.

796/1393 senesinden itibaren yoğun bir şekilde hadisle ilgilenmeye başlayan İbn Hacer, hadis hafızlarının derslerini takip ediyordu.

Aynı yıl Irâkî'den (ö.806/1403) ders almaya başladı. Yaklaşık 10 yıl kadar Irâkî'nin talebeliğini yaptı.

Ondan el-Elfiyye adlı eseriyle onun şerhini, İbnü’s-Salâh’ın (ö. 643/1245) Mukaddime'sinde gördüğü kapalı ifadeleri açıklamak üzere Irâkî’nin yazdığı en-Nüket alâ 'Ulûmi’l-hadis adlı eserini okudu. Aynı zamanda hocasından Dârimî (ö.255/869)ve Beyhakî’nin (ö.458/1066) Sünen'lerini, Buhârî’nin (ö. 256/870) Sahih'i dışındaki bazı eserlerini, İbn Hişâm’ın (ö. 218/833) es-Sîre'sini okudu ve bunları

okutmak üzere icazet aldı.

Irâkî, İbn Hacer’e 797/1394 yılında ilk defa hadis ilimleri okutma icazeti veren âlimdir15. Hocası kendisine "hâfız" unvanını verdi. Irâkî'nin vefatından sonra Mecmeu'z-zevâid'in müellifi Nureddîn el-Heysemî'den (ö. 807/1405) tahsiline devam etti.

Yirmi yaşında ilmî seyahatlere başlayan İbn Hacer, ilk seyahatini Nil nehrinin batısında yer alan Kûs şehrine yaptı. İkinci seyahatini İskenderiye'ye gerçekleştirdi ve İskenderiye'de çeşitli âlimlerden okuduğu eserlere dair bilgileri, şiirleri ve mektuplaşma örneklerini ed-Dürerü'l-mudıyye min fevâidi'l-İskenderiyye adlı bir cüzde topladı16.

Oradan Yemen'e geçerek el-Kâmüs'ül-muhît'in müellifi Fîrûzâbâdî (ö.817/1411) başta olmak üzere bir çok âlimle tanıştı ve onlardan istifade etti17.

İbn Hacer, mücâvir olarak kalmak ve ilmi faaliyetlerde bulunmak amacıyla birçok defa Hicaz'a seyahat yaptı. Böylece hac veya umre başta olmak üzere değişik sebeplerle farklı ülkelerden gelen âlimlerle tanışma ve bilgi alış-verişinde bulunma imkânına kavuştu18.

802/1400 yılında Dımaşk'a geçen İbn Hacer, Moğolların Dımaşk'a doğru gelmekte olduğunu duyunca Mısır'a döndü.

836/1433'de Mısır Memlûk Sultanı el-Melikü'l-Eşref Seyfeddin Barsbay ile birlikte Şâfiî kâdısı olarak Âmid'e (Diyarbakır) gitti. Daha sonra Bedreddin el-Aynî'nin daveti üzerine Ayıntab'a (Gaziantep) gitti19.

İbn Hacer 806/1403 yılında resmen hocalık vazifesine başladı. Aynı yıl Şeyhûniyye, 809/1406'da Mahmûdiye medreselerinde hadis hocalığına getirildi. 812- 819 (1409-1416) yılları arasında el-Cemâliyye el-Müstecidde Medresesi'nde, 833/1430'da İbn Tolun Camii'nde, 836/1433'te Dımaşk seyahatinde Eşrefiyye Dârülhadis'inde ve vefatından bir yıl önce yapılan Zeyniyye Medresesi'nde hadis okuttu.

Hadis hocalığı yanında 813/1410 yılından itibaren Baybars Hankahı'nda meşihat görevini üstlendi. İmlâ meclisleri geleneğini canlandıran Irâkî'nin ardından özellikle Baybarsiyye ile Şeyhûniyye'de ve Kâmiliyye Dârülhadisi ile Nil kenarındaki evinde vefatına kadar bu meclisleri sürdürerek 1150 kadar mecliste yaklaşık on cilt hacmindeki hadisleri âdeti olduğu üzere ezbere yazıdırdı. Onun el-Emâli'l-hadîsiyye'si bu gayretinin ürünüdür20.

Çok sayıda âlimden ders alan İbn Hacer, hocalarına dair el-Mecma'u'l-mü'esses li'l-mu'cemi'l-müfehres isimli eser kaleme aldı. Müellif, bu çalışmada 730 hocasının adını alfabetik olarak sıralamakta, bunların hayatı hakkında geniş bilgiler vermekte, kendisinin onlardan hangi kitapları okuduğunu belirtmektedir.

İbn Hacer, zamanın hadis otoritesi sayılan hocalardan ders almıştır.

İbn Hacer'in hocaları arasıda hadis ilmini en iyi bilen kimse olarak takdim ettiği 21 Abdurrahim b.

el-Hüseyin el-Irâkî (ö. 806/1403), Mecmeu'z-zevâid adlı eserin müellifi Ali b. Ebu Bekir el-Heysemî (ö. 807/1404), Şâfiî fakîhi Muhammed b. Abdullah el-Kureşî (ö.817/ 1414), kendisine Nesâî'nin es-Sünen'inin tamamı başta olmak üzere altmıştan fazla kitabın bazı bölümlerini okuduğu Ahmed b. Hasan es-Süveydâvî (ö. 804/1401), Ahmed b. Hanbel'in Müsned'ini huzurunda okuduğu Ebü'l-Meâlî Abdullah b. Ömer el-Halâvî (ö. 807/1404) sayılabilir22.

İbn Hacer'in çok sayıda öğrenci yetiştirmiştir. Meşhur öğrencileri arasında Merğînânî'nin Hanefî fıkhına dair el-Hidâye adlı eserinin şerhi olan Fethu'l-kadîr'in müellifi İbnü'l-Hümâm (ö. 861/1457), el-Irâkî'nin Elfiyye adlı eserinin şerhi olan en-Nüketü'l-vefiyye'nin müellifi İbrahim b. Ömer el-Bikâ'i (ö. 885/1480), halk arasında yaygın olan hadislerin, hadis diye bilenen hikmetli sözlerin ve mevzu hadislerin toplandığı bir eser olan el-Makâsıdü'l-hasene'nin müellifi olan Muhammed b.

Abdurrahman es-Sehâvî (ö. 902/1496) başta olmak üzere İsmail b. Muhammed el-Mukrî (ö. 37/1433), İbn Tağriberdî (ö. 874/1469), İbn Kâdî Şuhbe (ö. 874/1469),

Muhammed b. Süleyman el-Hanefî (ö. 879/1474), Yusuf b. Şahin el-Kerakî (ö.899/1493), Zekeriya b. Muhammed el-Ensârî (ö. 926/1519) zikredilebilir.

İbn Hacer 28 Zilhicce 852/22 Şubat 1449'da Kahire'de dizanteriden öldü.

Cenazesini taşıyanlar arasında bulunan el-Melikü'z-Zâhir Çakmak'ın teklifi üzerine cenaze namazını Mısır Abbâsi halifesi kıldırdı ve Karâfetüsuğra Kabristanı'na defnedildi23.

Dipnotlar

1 Hitti, Siyasi ve Kültürel İslam Tarihi, IV, 1083-1084; İsmail Yiğit, Siyasi, Dini, Kültürel, Sosyal

İslam Tarihi, VII, 243-244.

2 İsmail Yiğit, "Memlükler", DİA, XXIX, 94.

3 Ebû Zehv, el-Hadis ve'l-muhaddisûn, s. 439–440.

4 Abdülmün’ım, İbn Hacer, I, 35-36.

5 Sehâvî, el-Cevâhir ve’d-dürer, s. 49; İbn Tağrîberdî, ed-Delilü’ş-şâfî, I, 64.

6 İbn Hacer, el-Mecma'u'l-müesses, III, 196.

7 Yaşar Kandemir, "İbn Hacer el-Askalânî" , DİA, XIX, 514.

8 Abdülmün’ım, İbn Hacer, I, 121.

9 Abdülmün’ım, a.g.e., I, 121.

10 El-Hüseynî, Zeylü Tezkireti'l-huffâz, s. 326.

11 İzzeddin, İbn Hacer, s. 24; Sehâvî, el-Cevâhir ve’d-dürer, I, 64; Yaşar Kandemir, "İbn Hacer el-

Askalânî", DİA, XIX, 514.

12 Sehâvî, el-Cevâhir ve’d-dürer, s. 65; Yaşar Kandemir, "İbn Hacer el-Askalânî", DİA, XIX, 514.

13 Abdüssettâr eş-Şeyh, İbn Hacer, s. 71.

14 Talat Sakallı, Hadis Tartışmaları, s. 5–6.

15 Abdüssettâr eş-Şeyh, a.g.e., s. 74.

16 Abdüssettâr eş-Şeyh, a.g.e., s. 75.

17 Abdüssettâr eş-Şeyh, a.g.e., s. 87-92.

18 Yaşar Kandemir, "İbn Hacer el-Askalânî", DİA, XIX, 514; Sehâvî, el-Cevâhir ve’d-dürer, I,. 88;

Abdülmün’ım, İbn Hacer, I, 82.

19 Yaşar Kandemir, "İbn Hacer el-Askalânî", DİA, XIX, 514; Abdüssettâr eş-Şeyh, a.g.e., s. 104-108.

20 Yaşar Kandemir, "İbn Hacer el-Askalânî", DİA, XIX, 515.

21 Yaşar Kandemir, "Irâkî, Zeynüddin", DİA, XIX, 118.

22 Diğer hocaları için bkz. Abdüssettâr eş-Şeyh, a.g.e., s. 132-148.

Halil İbrahim TURHAN İbn Hacer el Askalani s.5 vd
Otel Tekstili antalya escort sakarya escort mersin escort gaziantep escort diyarbakir escort manisa escort bursa escort kayseri escort tekirdağ escort ankara escort adana escort ad?yaman escort afyon escort> ağrı escort ayd?n escort balıkesir escort çanakkale escort çorum escort denizli escort elaz?? escort erzurum escort eskişehir escort hatay escort istanbul escort izmir escort kocaeli escort konya escort kütahya escort malatya escort mardin escort muğla escort ordu escort samsun escort sivas escort tokat escort trabzon escort urfa escort van escort zonguldak escort batman escort şırnak escort osmaniye escort giresun escort ?sparta escort aksaray escort yozgat escort edirne escort düzce escort kastamonu escort uşak escort niğde escort rize escort amasya escort bolu escort alanya escort buca escort bornova escort izmit escort gebze escort fethiye escort bodrum escort manavgat escort alsancak escort kızılay escort eryaman escort sincan escort çorlu escort adana escort