On yedinci yüzyıl Osmanlı şairi, tarihçi ve Hanefi mezhebi fıkıh alimi.

1583 senesinde İstanbul’da doğdu.

Adı Ataullah olup, Nevi diye meşhur Yahya bin Pir Ali bin Nasuh’un oğludur.

Bu sebepten Nevizade diye tanınmıştır.

Atai, küçük yaşta ilim tahsiline başlayıp, ilk tahsilini babasından aldı.

Sonra, Kafzade Feyzullah Efendiden ilim öğrendi.

Ahizade Abdülhalim Efendiden akli ve nakli ilimleri tahsil edip, yüksek ilmi dereceye yükseldi.

1605 senesinde İstanbul Canbaziye Medresesi müderrisliğine tayin edildi.

1608 senesinde müderrislikten ayrılıp kadılık mesleğini seçti ve Lofçaya kadı tayin edildi.

1610 senesinden sonra sıra ile; Babaeski, Varna, Rusçuk, Silistre, Tekfur Dağı, Hezargrand, Tırnova, Tırhala, Manastır ve Üsküp kadılıklarında bulundu.

1634 senesinde kadılıktan alınınca İstanbul’a döndü.

1635 (H. 1044) senesinde İstanbul’da vefat etti.

Şeyh Vefa Tekkesi bahçesinde, babasının yanına defnedildi.

Nevizade Ataullah Efendi, alim ve fazıl bir zat olup, evliyanın büyüklerinden Üsküdarda medfun Aziz Mahmud Hüdayiden manevi feyz aldı.

Fıkıh ve tarih ilminde mütehassıstı.

Şiir de yazan Atai, bilhassa Fuzuli ve Baki'nin tesiri altındadır.

Mesnevi sahasında bir hamse meydana getirmişse de şiir dili oldukça ağırdır.

Eserleri:

Hadaik-ül-Hakayık fi Tekmilet-iş Şakayık

El-Kavl-ül-Hasen fi Cevab-il Kavl li-Men

Divan

Mesnevi sahasında ise:

1) Alemnüma (Saki-name)

2) Nefhatül Ezhar

3) Sohbet-ül-Ebkar

4) Heft Han

5) Hilyet-ül-Efkar

adında beş eseri vardır ve bunlar bir hamse meydana getirirler.