Ebu’l-Fazl Mehmed Efendi “Defterdar”

Mevlana Ebul Fazl Mehmed Efendi, Eb’ül-Fadl Mehmed Efendi, Ebul Fadıl Mehmed Efendi, Ebul Fazl Mehmed Çelebi, Defterdar Ebul Fadl Mehmed Çelebi gibi isimler altında değişik kaynaklarda yer alan bu müellif, Mevlana İdris-i Bitlisi’nin oğludur.

Babası gibi Alim, Fadıl, Şair, Tarihçi ve Tasavvuf ehli bir kimsedir.

Doğum tarihi kesin olarak bilinmemekle beraber, XV. Yüzyılın sonlarında, XVI. yüzyılın başlarında dünyaya geldiği tahmin edilmektedir.

Şiirlerinde Fazli mahlasını kullanmıştır.

Babası gibi Osmanlı Devleti’ne büyük hizmetler yapmıştır.

Çok genç yaşta ilimle uğraşmış ve devlet işlerinde görev almıştır.

1511 yılında Müeyyed-zâde’ye danışman olmuştur.

Kanuni Sultan Süleyman Devrinde önce Divan üyeliği, sonra Manisa’da Müderrislik (Üniversite Hocalığı) yapmıştır.

Daha sonra Trablus Kadılığına atanmıştır.

1542 tarihinde İstanbul’daki Rumeli Defterdarlığına (Baş Defterdarlığa) atanmıştır.

Defterdar ismi buradan gelmektedir.

Ölünceye kadar bu vazifede kaldığı ifade edilmektedir.

Bazı kaynaklarda ise ölmeden önce, Defterdarlıktan istifa ettiği anlatılmaktadır.

Kanuni Sultan Süleyman’ın, kanuna aykırı bir fermanı; “Şeriata aykırıdır” diyerek iki defa reddettiğini ve daha sonra istifa ettiğini kaydetmektedir.

Ebul Fazl Mehmed Efendi'nin iki oğlu vardı.

Ne yazık ki bu çocukları Galata’dan kayıkla karşı sahile geçmek isterken çıkan fırtına sonucunda kayıkları alabora olmuş ve iki kardeş suya düşerek boğulmuşlardır.

971 (1563) de İstanbul'da vefat ederek Tophane civarında kendisi tarafından yaptırılan, Defterdar Camii avlusunda defn olunduğu «Hadikatü'l-Cevâmi'» ile Müstakim-zâde'-nin «Tuhfetü'l-Hattâtîn» inde yazılmışsa da Şakayık Zeyli «Atâî»de türbesini bina ettikten sonra gördüğü rü'ya üzerine hacca hareketi esnasında 982 (1574) tarihinde Şam'da vefat ettiği yazılıdır.

Eserleri:
Kudumiye
Halâk-i Muhsini
Hulâsa-i Târih-i Vassaf
Heşt Behişt Zeyli
Selimşah-name
Tarih-i Âl-i Osman
Zahiret-ül Mülük
Tarih-i Osmâni
Medaric’ül-itikat fi Terceme-i Menecih’ül-İbad
Ahlâk-i Muhsini Tercümesi
Ceride-i Âsar ve Haride-i Ahbar
Divan-i Hafız’a Nazire
Mevâhibü’l-Âliyye Tercümesi
Terceme-i Zahire