Künyesi : | Lakabı : |
Tabakası : | E-Posta : |
D.Yeri : Alasonya / Rumeli | D.Tarihi : 1885 m |
Ö.Yeri : | Ö.Tarihi : 06.11.1958 |
Görevi : Gazeteci,Kâtip,Memur,Milletvekili,Şair | Uzm.Alanı : Şiir |
Görev Aldığı Kurumlar : | Mezuniyet : |
Bildiği Diller : | Mezhebi : İtikad : , Amel : , Ahlak : |
Ekleyen : /2008-07-09 | Güncelleyen : /0000-00-00 |
Aka Gündüz
Türk romancısı, gazeteci ve şair.
Asıl adı Hüseyin Avni'dir.
İlk yazılarında Enis Avni, daha sonra da Aka Gündüz adını kullandı ve bu sonuncu isimle tanındı.
Rumeli'de Alasonya kasabasında doğdu.
İlk tahsilini Serez ve Selanik'te yaptı;
Selanik Rüşdiyesi'nden sonra Eğrikapı Sırp Rüşdiyesi'ne devam etti.
Okumasını istemeyen üvey annesinden kaçıp İstanbul'a geldi ve sırasıyla Galatasaray, Edime ve Kuleli askerî idadilerinde okudu.
Harbiye'nin ikinci sınıfında iken siyasete karıştığı için hastalığı da bahane edilerek okuldan ihraç edildi ve tekrar Selânik'e döndü.
Daha sonra Paris'e gitti; orada College de France, Paris Güzel Sanatlar Okulu ve Hukuk Fakültesi'nde iki buçuk yıl çeşitli derslere devam ettikten sonra İstanbul'a döndü.
Hariciye gümrüğünde bir memuriyete tayin edildi.
Bu vazifede çok kalmadan Selanik'te ikamete mecbur olarak sürgün edildi.
31 Mart Vak'ası sırasında Hareket Ordusu ile birlikte İstanbul'a geldi (1909).
Adana'daki Ermeni ayaklanması üzerine oraya vali tayin edilen Bahriye nâzırı Büyük Cemal Paşa'nın maiyetinde, on dört ay Adana vilâyet meclisi başkâtipliğinde bulundu.
Bu sırada Adana Vilâyet Gazetesinde birçok yazısı çıktı.
İstanbul'a döndükten sonra matbuat hayatına atıldı.
İstanbul'un işgali üzerine İngilizler tarafından Malta'ya sürüldü.
Sürgün dönüşü Ankara'ya giderek Millî Mücadele'ye kalemiyle katıldı ve Paşa Kâzım ile Anadolu'da Peyâm-ı Sabah (1920) gazetesini çıkararak İstanbul'da Millî Mücadele aleyhinde yazılar neşreden Peyâm-ı Sabah'a karşı çıktı ve muhaliflerin sindirilmesinde rol oynadı.
Cumhuriyetten sonra Millî Mücadele'yi yücelten ve Cumhuriyetin resmî prensiplerini yaymaya çalışan eserlerini yayımladı.
1932-1946 yılları arasında Ankara milletvekilliği yaptı.
6 Kasım 1958'de öldü.
Edebiyat dünyasına oldukça genç sayılabilecek bir çağda, on altı yaşında Edebiyât-ı Cedîde şairleri tarzında manzumeler yazmakla giren Aka Gündüz, Enis Safvet, Avni, Muallim ve Serkenkebîn takma adlarıyla edebî ve mizahî birçok şiir ve yazı kaleme almıştır.
1901 Martında Mecmûa-i Edebiyye'de (1315-1318) çıkan bir şiirle yayın dünyasına ayak basmış, daha sonra Selanik'te yayımlanan Çocuk Bahçesi (1903) ve Genç Kalemler (1911) dergilerinde yer alan yazılarıyla edebiyat çalışmalarını sürdürmüş ve kısa sürede tanınmıştır.
Selanik'te haftalık Kadın gazetesini yayımlamış (1908) ve burada Seniha Hikmet adıyla yazdığı şiir ve makaleler ilgi uyandırmıştır.
Karagöz (1908) gazetesinin başmuharrirliğini yapmış, Ubeydullah Efendi ile birlikte Hak Yolu adlı bir akşam gazetesi de çıkarmıştır (1910). Daha sonra İstanbul'da Ercümend Ekrem (Talu) ile beraber mizahî Alay dergisini yayımlamıştır (1920)
Sabah (1889), Zaman (1909), Hizmet (1925), Ahenk (1928), Tercüman (1887-1917), Tanin (1324-1341), İleri (1334-1340), Hâkimiyet-i Milliye (1336-1928) gibi birçok gazetelerde yayımlanan şiir, hikâye, roman ve makaleleriyle gazetecilik ve yazarlığı sürdürmüştür.
Asıl şöhretini millî edebiyat cereyanına katıldıktan sonra kazanan Aka Gündüz, 1923'ten önce yayımladığı eserlerinde, daha çok, Türklük duygusuyla Rumeli'de düşman elinde kalan Türk toprakları karşısında duyduğu ıstırabı, bir avuç Türk'ün bu topraklarda verdiği kahramanca mücadeleyi dile getirmiştir.
Cumhuriyet'ten sonra neşrettiği eserlerinin büyük bir kısmı ise doğrudan doğruya tezli roman niteliğinde olup ele aldığı zaman dilimi, imparatorluktan millî devlete geçiş dönemidir.
Romanlarında kadın ve çocuk terbiyesi, suça ve fuhşa sürüklenmenin sosyal-psikolojik sebepleri, bâtıl inançların kötü etkileri, savaşın doğurduğu ekonomik ve ahlâkî çöküş, inkılâplardan sonra ortaya çıkan yeni ve yerli hayat tarzının müdafaası ön planda bulunmaktadır.
Devrinde geniş bir okuyucu kitlesi tarafından tutulmuş ve eserleri okunmuş bir yazar olan Aka Gündüz'ün şiir, hikâye, piyes, roman, mizahî hikâye, fıkra ve çocuk hikâyesi türlerinde yetmişe yakın eseri yayımlanmıştır.
Şiirlerinden bazıları bestelenmiş ve sevilen şarkılar arasında yer almıştır.
Eserleri:
Çoğu devrin gazete ve mecmualarında tefrika edilen ve bir kısmı bu halde kalan eserlerinden kitap halinde basılan başlıcalan şunlardır:
Şiir ve Piyesleri:
Hikâye ve Romanları:
Çocuk Kitapları:
Bunlardan İki Süngü Arasında ve Bir Şoförün Gizli Defteri adlı eserleri filme alınmıştır.
Eserlerinin geniş bir listesini Ferit Ragıp Tuncor, Yeni Defne'de (s. 8-9)
ve Abide Doğan, Aka Gündüz adlı eserinde (s. 184-187) vermişlerdir.