Künyesi : | Lakabı : |
Tabakası : | E-Posta : |
D.Yeri : Kiyat | D.Tarihi : 1809 |
Ö.Yeri : | Ö.Tarihi : 1874 |
Görevi : Şair,Tarihçi | Uzm.Alanı : Şiir,Tarih |
Görev Aldığı Kurumlar : | Mezuniyet : |
Bildiği Diller : | Mezhebi : İtikad : , Amel : , Ahlak : |
Ekleyen : /2008-07-05 | Güncelleyen : /0000-00-00 |
ÂGEHÎ, Muhammed Rızâ
Türkistan'da Hîve'de yaşamış Türk tarihçisi ve şairi.
Hîve yakınlarında Kiyat'ta doğdu.
Türkistan'ın büyük şair ve âlimlerinden olan amcası Şîr Muhammed Munisin yanında yetişti.
1829'da onun ölümü üzerine Hîve Hanlığı'nda yüksek bir memuriyet olan mîrâblığa (sulama nazırlığı) getirildi.
1839'da, Hîve Hanı Allah Kulu Han'ın emriyle, amcasının yarıda bıraktığa Hîve tarihini tamamlamakla görevlendirildi.
1851'de hastalığı yüzünden mîrâblıktan ayrıldı ve bundan sonraki hayatını eser telifiyle geçirdi.
Hîve Hanlığı'nın 1872'de Rus işgaline uğradığı döneme kadar bizzat şahit olduğu olayları yazan Âgehî, aynı zamanda resmî vesikalardan, raporlardan da faydalanmış ve değerli bir külliyat ortaya koymuştur.
Agehinin Hîve hanları tarihiyle ilgili altı eseri vardır:
Eserleri:
Genellikle Türkçe yazdığı gazel, kaside, mesnevi tarzındaki manzumelerini bir divanda toplayan Âgehî, bunun yanı sıra Ravzatüş-şafâ, Târîh-i Cihângüşâyı Nâdiri, Gülistan, Dürre-i Nâdiri, Yûsuf u Züleyhâ, Zübdetü'l-hikâyât ve Kâbusnâme gibi birçok Farsça eseri de Çağatay Türkçesi'ne kazandırmıştır.