Soru: Erken yaşta kız ya da erkek Müslüman çocukların evlenmesi ya da -nikâhsız ilişkiye girmeleri- hakkında islamın görüşü nedir özetler misiniz?

el Cevab:
Sorunuzda medeni hukuk açısından da değerlendirme istemişsiniz.
Cevab 1 (medeni hukuk açısından):

A-Buluğa Ermiş Kız ve Erkeklerin Arasında Dini Nikâhın Durumu:
-Medeni hukuk açısından buluğa ermiş Müslüman kız ya da erkeklerin Atatürk dönemine kadar evlenmeleri bir sorun teşkil etmemiştir.
Atatürk döneminde ise bildiğim kadar durum parantez içinde alıntılayacağım gibidir.
(Madde 88: Erkek 18 ve kadın 17 yaşını ikmal etmedikçe evlenemez (1938 yılında yapılan değişiklikle erkek 17, kadın 15 yaşını ikmal etmedikçe evlenemez).
Şu kadar ki hâkim fevkalade hallerde ve pek mühim bir sebebe mebni on beş yaşını ikmal olan bir erkek ve on dört yaşını bitirmiş olan bir kadının evlenmesine müsaade edebilir. Ana ve baba vasi de dinlenir.) Bkz. [1]
--Günümüzde ise bildiğim kadarıyla nikâhsız ilişkiye girenler ceza almıyor. Zina ettiklerinde anne babalarına ceza verilmiyor, tutuklanıp 60 yılla yargılanmıyorlar.
Ama buluğa ermiş kız ve erkekler nikâh kıyarak evlenmek isterlerse kanun buna 18 yaşına kadar engel oluyor. Cezai yaptırımı var.
Ve gerek evlenme yaşı gerekse cezai yaptırım açısından günümüz idaresi Atatürk’ü geçmiş durumda. Dergi park linkindeki tarihi sürece bakılırsa bu net şekilde görülüyor.

B- Buluğa Ermemiş Kızın Evlenmesi Ya da Evlendirilmesi:
Medeni Buluğ yaşı 18 yaşıdır.
Dini nikâhsız ilişkiye girenler, kendi istekleriyle ilişkiye girenler ceza almıyorlar. Ya da buna pek önem verilmiyor.
Medeni rüşd yaşı olan 18 yaşından önce evlenen ya da evlendirenler ağır suç kapsamına alınmış durumdalar. İslam daki buluğ yaşına uygun velilerinin izniyle kendi istekleriyle olsun ya da olmasın evlenenler de ağır suçlu kapsamındalar.

Cevab 2:
İslam Dini açısından buluğa ermiş ve ermemiş kız ve erkekler için durum şöyle özetlenebilir.
1--Buluğa ermemiş kız, buluğa ermiş bir erkekle velisi veya vasisi tarafından nikâh akdi (nişan gibi bir özelliği vardır) yapılabilir. Bu durumda olan kız buluğundan sonra nikâhı onaylarsa nikâh geçerli hale gelir; onaylamazsa nişan atılmış evlilik akdi sonlanmış olur. Yetki yüzde yüz kızdadır.
2- Buluğa ermiş kız buluğa ermiş erkekle velisinin izni olmadan evlenebilir. Nikâh akdi ve evlilik sahih olur. Veli vasi ve devlet ancak denk olmayan bir evlilik olmuşsa bu nikâhı mahkeme yoluyla bozabilirler.
Kadın hamileyse veli, vasi ve devletin müdahale yetkileri biter.
3-Kız velisi veya vasisi tarafından ya da babası tarafından zorla evlendirilemez. Evlilik yaşındaki bir kızın zorlanması haramdır.
Konunun ana çerçevesi budur.

Ekler:
1-Dinimiz açısından Medeni bir devletin İslam hukukundaki bir dini değer olan evlilik hukukuna müdahale etmesi İslam fıkhına müdahaledir. Allah’ın ve Resulünün koyduğu bir helali haram kılmak cürmüdür.
2-Bir Müslüman yaşadığı ülkedeki hukuka riayet edip kanunlara göre suçlu duruma düşmeden hayatını idame ettirmek durumundaysa böyle davranmakta mazur olabilir.
3-Bir Müslümanın bir Müslümana İslam da suç olmayan bir fiil sebebiyle ceza uygulaması uygulayan açısından haram fiildir. Elbette bilinçlerimizde cezasını aldığı gibi, Allah tarafından hak ettiği cezayı ilerde alacaktır.
Dinimizde mübah bir fiili işleyip medeni hukuk açısından bir yasak işleme durumunda kalan Müslüman, bile bile kendisini ve çevresindekileri zarara sokmak açısından günah işlemiş olur. O da hem dünya da hem ahirette amelinin karşılığını görecektir.
4- Bir devlet kurumu olan DİB başkanlığının halkımızı bu konuda da çok açık ifadelerle bilgilendirmediği gözlemlenmektedir. Medeni kanunun izin verdiği çerçevede açıklama yapılmıştır. "Buluğa ermemiş kızla cinsel ilişki"  başlığı yanlış başlıktır. Bu henüz bir iddiadır. Ve elbette denildiği gibi günah olur. Ama konunun kamuoyundaki tartışıldığı zemin buluğa ermemiş kızla cinsel ilişki değil 18 yaş altı buluğa ermiş kızla bir yetişkin erkeğin evlenmesidir. Akıl baliğ kızla erkeğin evlenmelerinin haram ve suç olmadığı konusu dini bir değerin inkârıdır. İslam buluğa ermiş kızları ve erkekleri nikâh akdi yapıp evlenmeye teşvik etmiştir. Ama DiB bunu savunmamakta, Müslümanlara getirilen eleştirileri cevaplamamaktadır.  

Hz. Aişe peygamber efendimizle buluğa erdikten sonra evlenmiştir. Diyanet yetkilileri ve bazı akademisyenlerin efendimizin Aişe annemizle evlendiği yaşla alakalı kem-küm etmeleri kendileri adına gerçekten üzücüdür.
-Aişe validemizle 9 yaşında evlenmiştir. Buluğa ermiş bir kızla bir yetişkin erkeğin evlenmesine laf etmek en direkt olarak efendimize hücum etmektir. Allah’a isyan etmektir. Allaha ve Rasulüne hücumdur. Bazı akademisyenlerin “Aişe validemizle 9 yaşında evlenmiştir ama bu efendimize özeldir" lafı konu hakkında fetva veren imam Ebu Hanife ve imam Malik ve imam Şafii ve imam Ahmed gibi müctehidlerin anlayamadığını, asrı saadetteki yaşayanların dört raşid halifenin, cennetle müjdelenmiş sahabilerin anlayamadıklarını anladığını vehmeden insanların varlığına delildir.

Mülahaza: Fikret Yaman Kocabaş
Hz. Ayşe’nin evlilik yaşının 9 olduğunu söylediniz... Arap kavimlerinin bazılarında, kızların yaşı, buluğ çağına erdikten sonra sayılmaya başlarmış..
Yani Hz Ayşe, doğumdan sonra mi 9 yaşındaydı, yoksa buluğ cağından sonra mi 9 yaşındaydı? 

el Cevab: Buhari ve Müslim hadisinde bizzat Aişe (ra) kendisi hakkında peygamberimizle 6 yaşındayken nikâhının kıyıldığını 9 yaşında iken düğün olduğunu haber veriyor.
-Bunu teyid eden çok sayıda rivayet ve kaynakları ortadadır.
"6 yaşında nikâh akdi 9 yaşında zifaf oldu" şeklindeki bir cümle ortada dururken buluğdan sonra yaş sayılırdı cümlesi "değerlendirme za'fiyeti" olmaz mı?

Ek Not: Bu konuda Google da tarama yapınca Bünyamin Erul ve Reşid Haylamaz isimlerinin Hz. Aişe’nin yaşını büyütmekle alakalı önermeler ileri sürdüklerini görüyoruz. Bkz.[2]  
 
Bünyamin Erul bir oryantalistten nakil yapmaktadır. Reşid Haylamaz da meşhur aykırı Araplardan birinin makalesini özetlemiştir.
Her ikisinin de öne sürdükleri delilleri tek tek cevaplamak mümkündür.
Bunları bir önceki sorunun içeriğinde paylaşmıştım.
İlgili kısmı aşağıda tekrar iktibas ediyorum.

Hz. Aişe' ye velisi tarafından 6 yaşında nikâh akdi (nişan) yapılmıştır. 9 yaşında buluğa erdikten sonra da düğün yapılmıştır. Bkz.[3]

عن عائشة رضي الله عنها قالت: تزوجني رسول الله صلى الله عليه وسلم لست سنين، وبنى بي وأنا بنت تسع سنين

-Hadis sahihtir Buhari de, Müslim de geçmektedir. Olay siyret ve tarih kitaplarında da geçmektedir.
Bkz.[4]

Siz Araplarda böyle bir adet olduğunu hangi kaynaktan aldınız?

Mülahaza: Hakkı Ülker
(Denk olmayan bir evlilik olmuşsa Veli ve Devletin mahkeme yoluyla bozabileceği nikahtaki) ifadenizdeki denkliği biraz açabilir misiniz? İlk bakışta toplumumuzda da denkliği yaş farkı olarak anlıyoruz.

el Cevab:
Hakkı Ülker
Dini kavramlar dini delillerden elde edilmiş tertipli hükümlerdir. Bu sebeple genel kültürünüzdeki aklınıza gelen manalarla fıkıh hadis tefsir akaid gibi ilimlerin konularında anlamlandırma yapmayınız.
Denklik yaş farkı değildir. İki bireyin aile, kültürel düzey, dindarlık, hayat tarzı ve şahsiyet uyuşması gibi konularda uyumluluklarıdır. Bkz. [5] 

 هي النَّسب والدِّين والحرية وإسلام الآباء، حتى لا يكون من له أب واحد في الإسلام كفؤاً لمن له أب وجد فيه، ولا يكون من له أب وجد في الإسلام كفئاً لمن له أكثر من ذلك، والقدرة على المهر والنفقة والصناعة، وعنه رواية أخرى: لا يُعتبر الصناعة

"Kefaetten kasıt nesebdir... dindarlıktır, hürriyettir, babalarının Müslüman olmaları ve vaktidir, mehir vermeye gücünün yetmesi, evi geçindirmeye mali imkanının olması, meslek sahibi olmak..."

Soru sormanız dini değerlerinizi önemsediğinizi göstermektedir. Allah sayınız çok etsin, korusun.
Ama konu içinde konu soru içinde soru okuyanların kafasını karıştırır. Bu sebeple mümkün olduğu kadar konu ekseni dışına çıkmamaya çalışınız.
 

Mülahaza: Hakkı Ülker
Yok genel kültürdeki aklımıza gelenlerle manalandırmak istemediğim için soru içindeki denkliği sormak istedim. Sormazsak o nokta bize ya kapalı kalacak ya da yanlış anlayacağız. Soruya yakın civari sorularda ister istemez aklımıza geldiği için soralım istiyoruz ve siz de sabırla cevap veriyorsunuz hakkınızı helal edin. Günümüzde örneğin 15 yaşında bir kız ile 40-50 yaşında bir erkeğin evliliği helal olmakla birlikte örfte normal karşılanmıyor. Müslümanlar da genelde alışık olmadığı için böylesi haberler gördüğünde sert tepki verirler. Günümüz örfünü dikkate alarak kınanmaya sebep olmaması gibi sebeplerle evlilikte yaş farkının birbirine yakın olması noktasındaki tavsiyeler dini açıdan da hoş görülen bir tavsiyedir diyebilir miyiz?

el Cevab: Evlilikte yaş farklılığı eşlerin bileceği iştir. Aile ve dostlar tavsiyede bulunur. Evlilikte yaş dengesizliği evlilik ilişkisi bağlamında zamanla anlaşılır birşeydir. Bu kişilere hatırlatılır. Kadının yaşının büyük olmasıyla alakalı oluşabilecek problem bellidir. Erkeğin yaşının büyük olmasıyla alakalı problemler de bellidir. Hayat tecrübelerimiz duyduklarımız okuduklarımız yazılsa çok yer tutar.
Dinimizde örf dördüncül derece dikkate alınanlardandır. Delil olarak dikkate alınan örf ise asrı saadetteki örf dür.
Günümüz örfü delil değildir. Sadece ikili ve çoklu ilişkilerde muamelelerde dinin hakkında hükmünün olmadığı serbest alanlarda yerel örf yapılan işlemlerde dikkate alınır. Söylenilen sözlerde de öyle...
Örf muhakkemdir lafını çok diline dolayan vardır.
La İlahe İllallah Muhammedun Resulullah

Mülahaza: Efrail Dökme
Tarafların evliliğin sorumluluğunu ve önemini idrak edebilecek yaştan önce evlendirilmeleri bugün yaşanan sıkıntılar gibi birçok sıkıntıya sebep oluyor. Bu konuda ailelerin sözlü ve psikolojik baskı yapması doğru değil. Çok erken yaşlarda çocukların evlendirilmesi günümüz toplumlarında sadece bu uygulamayı yapan gruplara değil tüm Müslümanlara zarar veriyor ki farz olmayan erken evlilik konusunda ısrar etmek büyük vebal zannımca.

el Cevab: Bine yakın sayıda evlenme boşanma olayına ittila edip, tarafları da dinleme imkanına sahip oldum. Diğer taraftan ülkemiz akademik evlenme boşanma istatistikleri üzerine eserlerinin bir kısmına ittila ettim. Bu altyapıyla erken evliliklerin yaş farkından değil, kadınların mali refaha ve başkalarıyla iletişime geçtikten sonra kültürel erezyonun da etkisiyle erkeklerden sıkılmaları sebebiyle boşanmak istedikleri tespit ettim.
Erkekler de mali imkanlarının artması sonucunda albenili kadınlara meylettiklerini, kendilerine ilişki teklifi yapan kadınlarla ilişki kurduklarını, iş gezileri arkadaş ortamları, sosyal ortamlarda haremlik selamlığa dikkat etmemek sebebiyle oluşan yakınlaşmalar sebebiyle boşanmak istediklerini gözlemledim. Ve dahi; sonucu flört, gizli nikahla sonuçlanan ilişkiler ve bunun sonunda evliliklerinin çatırdamasıyla karşı karşıya kaldıkları izlenimi edindim. Başörtülülerin boşanma ve giyim kuşamda serbestleşme en sonunda açılma ile sonuçlanan serüvenleri dindarlık azalması feminist etkilenmeler bireysel hürriyetin dayanılmaz hafifliği gibi etkilere maruz kaldıklarını da gözlemledim. Başörtüsü yasağı sebebiyle okulları terk eden başörtülüler zaman içerisinde tekrar okullara dönüp eğitimlerini tamamladılar. Bu insanlar kazanım zannettikleri başörtüsü hürriyeti sonunda kültürel ve dini dejenere yaşıyorlar. Bu dejenere de çok etkili boşanmalarda. Size şunu söyleyeyim temizlik işçileri bile bireysel hürriyet ve kafalarına göre yaşamak için eşlerini boşuyor veya ayrı yaşamaya başlıyorlar. Aileyi koruma kanunu ve İstanbul sözleşmesi Müslüman kadınlarımızın bir kısmını dinden ve dindarlıktan soğutmuştur. Kadınlara pozitif ayrımcılık yapıyoruz diyenler evlilikleri zemininden sarsmaktadır.
. Yaş farkı sebebiyle boşanan hemen hemen duymadım.
-Kızların ve erkeklerin buluğdan sonra ilk fırsatta evlenmesi veya evlendirilmesi dinimizin emridir. Bu hüküm dini açıdan tartışma dışıdır. Hangi devirde yaşıyoruz derseniz, efendimizle çelişirsiniz. Ey gençler (buluğa erip aklı evliliğe yetenler) sizden kimin evlenmeye gücü yeterse hemen evlensin emri karşısında efendimizin lafının üzerine laf söylemiş olursunuz.
----------
Batı Trakya İskeçe müftüsü dostum Ahmet Mete (Allah taksiratını affetsin) öğrencilik yıllarında meseleleri kritik ettiğimiz zamanlarda çoğu kere "ağzımı açınca ağzıma hemen bir ayet ya da hadis tıkıyorsun. Bunaltıyorsun beni." derdi. Müslümanın hayatı, kitap ve sünnetteki ana çizgidir derdim. Susardı.
 

[1]  https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1016820 
[2]   https://www.yeniasya.com.tr/omer-ortlek/hz-aise-nin-evlilik-yasi-2_497054
https://www.yeniakit.com.tr/haber/hz-aise-peygamber-efendimiz-ile-evlendiginde-gercekten-9-yasinda-miydi-215718.html?fbclid=IwAR0gOTx03Kj1dTGu76gXGvLQnEQOwc2cWws-4TpbIAf_AeLHWlkqoMW0D14
[3]  el Buhari es Sahih h no: 894 Müslim es Sahih h no:1422
[4]  İbn Hacer el Askalani, Fethul Bari,VII,281 vd.; es Salihi Subulu’l Huda ver Reşad, XI.164 vd. İbn Kesir, el Bidaye ve’n Nihaye III.161
[5]  İbnu'l Humam, Fethul Kadir, II.424