Kurum Türü : Osmanlı Sanat Kurumları | Kurucusu : |
Eğitim Dili : | Kuruluş Tar : |
Ülke / Şehir : / İstanbul | Özellik : Dokuma Sanatları |
Ekleyen : /2015-04-11 | Güncelleyen : /2015-04-11 |
Simkeşanlar - Cemâat-i Simkeşan-ı Hâssa
“Cemâat-i simkeşan-ı hâssa” adıyla bilinen simkeşler bölüğü altın ve gümüş madenini dokumada ve işlemede kullanıma hazır hale getiren sanatçılardan oluşmaktadır. Bazı defterlerde sırmakeş olarak da kaydedilen saray sanatkârları çeşitli teknikler kullanarak bu işlemi gerçekleştirdikten sonra hazır hale gelen sırmalar dokunmak üzere hassa kemhacılarına; kumaşlara işlenmek üzere ise hassa zerduzlarına gönderilmekteydi. Özellikle 16. yüzyılda değerli madenlerle işlenen seraser gibi kumaşlara ve işlemelere olan ilginin artması nedeniyle simkeşlerin görevi de daha fazla önem kazanmış, bu alanda yaşanan yetişmiş eleman sıkıntısı nedeniyle Bursa’ya söz konusu sanat alanında eğitim amacıyla kişiler gönderilmiştir.[1]
Sarayın sırma ihtiyacı sadece hassa atölyelerinde üretilen malzemeden karşılanmamakta, saray dışındaki kent üreticilerine de sipariş verilmekteydi. Saray için hazırlanan seraser, zerbaft, şah-ı benek gibi ipekli kumaşlarda kullanılan kıymetli altın ve gümüş tellerin israfını önlemek için sık sık devlet tarafından önlemler alınmıştır. Sayıları sınırlı sayıda tutulan simkeşhaneler devletin denetimi altında tutulmuş, bazı dönemlerde altın ve gümüşlü kumaşların dokunması sadece İstanbul atölyeleri ile sınırlı kalmıştır.
1526 tarihli Ehl-i Hiref maaş defterinde aralarında Yavuz Sultan Selim’in Tebriz’den getirdiği bir sanatçının da bulunduğu dört simkeşin adına rastlanmaktadır.
1596 tarihli defterde sayıları otuz beşi bulan simkeşler bölüğü 17. yüzyılın sonundan
itibaren en fazla altı sanatkârı bünyesinde bulundurabilmiştir. Devletin bozulan mali yapısı nedeniyle bu bölüğün sanatçı sayısında da sert bir düşüş yaşanmıştır.