Sultaniye Medresesi (Yeşil Medrese)

Çelebi Sultan Mehmet'in Bursa'da kurduğu medresedir. İlk Osmanlı medreselerinden olan Yeşil Medrese (Sultâniye Medresesi) 1414-1424 yıllarında Hacı İvaz Paşa’nın yaptığı Yeşil Külliye’nin bölümlerindendir.

İlk müderrisi Mehmed Şah Efendi (öl. 1435)'dir. Molla Şemseddîn Fenârî'nin oğlu olan bu zâtın ilk dersinde öğrencilerden başka Bursa'nın belli başlı âlimleri de hazır bulunmuş, yeni müderris Mehmed Şah Efendi de medreselerde okutulan ilimlere dâir sorulan suallere cevap vermişti. Sultâniye müderrislerinin, böyle umûmî şekilde ders vermeleri bir gelenek hâline gelmiştir. Bursa Sultâniyesi kurulduktan sonra İznik Medresesi, ikinci dereceye düşmüştür. Buna karşılık bir ilim merkezi olarak Bursa ilk sıraya yükselmiştir. Bu durum, Sultan II. Murat'ın Edirne'de Üç Şerefeli Câmi yanındaki Saatli Medresesi’ni kurana kadar devam eder. Edirne devlet merkezi olduktan sonra II. Murad zamânında 1437 yılında başlanarak bâzı ârızalar sebebiyle 1447 senesinde tamamlanan Üç Şerefeli Câmi yanındaki medrese ile dârülhadîs, o târihte Osmanlı ülkesindeki medreselerin üstünde yer aldı. Böylece, Bursa'daki Sultâniye Medresesi, gerek eğitim ve öğretim, gerekse tahsîsâtı bakımından ikinci dereceye düştü. Üç Şerefeli Medrese müderrisine o târihe kadar hiçbir medrese öğretim üyesine verilmeyen 100 akça yevmiye verildi. Hâlbuki bundan önce İznik Medresesi müderrisinin yevmiyesi 30, Bursa'daki Sultan Medresesi müderrisinin ise 50 Akça’ydı.

Medresenin planı Anadolu Selçuklularının açık avlulu (eyvanlı) medreselerini andırmakta olup, yapımında moloz, kesme taş ve tuğla kullanılmıştır. Avluyu çeviren sivri kemerli revaklardaki sütun ve sütun başlıklarının bir kısmı Bizans dönemine âittir. Revakların arkasında aynalı tonoz ile örtülü 13 medrese odası ve iki yan eyvan bulunmaktadır. Kubbe sekiz köşeli prizmatik Türk üçgenleri ile kaplı kasnak üzerine oturtulmuştur.

Mozaik çini ve renkli sırlarla bezeli Yeşil Medrese günümüzde Türk ve İslam Eserleri Müzesi olarak kullanılmakta olup MS. X. ve XX. yüzyıl arasında Anadolu Türk-İslam sanatına âit eserler ve MS. VII. yüzyıldan Cumhuriyet’in kuruluşuna kadar kullanılan İslâmî sikkeler sergilenmektedir. Ayrıca Osmanlı dönemi ahşap eserleri, Selçuklu, Beylikler ve Osmanlı dönemlerine âit çini ve seramikler, Türk-İslam mâden sanatı örnekleri, silahlar ve etnoğrafik eserler sergilenmektedir. İbn Hilal İbn el-Bavvab’ın 975 târihli duâ kitabı, XIII. yüzyıl Beylikler dönemine âit tezhipli Bakara Sûresi, Memluk Sultânı Berkuk’un Sultan Yıldırım Bayezit’e hediyesi olan Kur’an-ı Kerîm, Sultan II. Mehmet’in ve III. Mehmet’in fermanları, Şeyh Hamdullah, Hâfız Osman gibi büyük ustaların hatlarından örnekler de müzenin koleksiyonları arasında yer almaktadır.