| Yazar Adı : Ebu Hanife , Numan b. Sabit el Kufi | İlim Dalı : Akaid |
| Kitap Dili : | Kitap Tipi : |
| Konusu : | Sitedeki Kayıt Türleri : |
| Ekleyen : Fıkıh Dersleri/2014-01-13 | Güncelleyen : /0000-00-00 |
el-Fıkhu’l Ebsat [1]
Râvisi Ebû Muti el-Hakem b. Abdillâh el-Belhî’dir (ö.199/814).[2]
“el-Fıku’l Ekber” ve “Kitâbu’r Reddi Ale’l Kaderiyye” diye de anıldığı vâkîdir.[3]
Hammâd b. Ebî Hanîfe (ö. 170/785)’nin rivayet ettiği el-Fıkhu’l Ekber’den ayırmak için bu isimle adlandırmıştır.[4]
İnançla alakalı meseleleri öğrenmenin önemi, istitâat, kader, emri bi’l ma’ruf, imân, kebîra, sıfâtullâh ile ilgili meseleleri kelami bir uslupla ele alır. Eser Ebû Mutî el-Belhi’nin derlemiş olduğu sorulara verdiği cevaplardan oluşmaktadır.[5]
Nüshaları:
Yeni Câmi 1190, 560 h.; Fâtih 313/1, 687 h.; Karaçelebizâde 357/2, 701 h.
Baskı ve Tercemeleri:
1307 h. ve 1334 h.’de tahkiksiz olarak ve 1368 h.’de el-Kevserî’nin tahkikiyle Kâhire’de, 1342 h.’de Haydarabâd’da, 1331 h.’de İstanbul’da basılmıştır. 1981 yılında Mustafa Öz tarafından tercemesiyle basılmıştır.
Şerhleri:
Ebu’l Leys es- Semerkandî (ö. 373/983),[6] Atâ b. Ali b. Muhammed el-Cüzcâni (ö. 687/1288) tarafından şerh edilmiştir.
[1] El-Fıkhu’l Ebsat’ı Ebû Hanîfe’nin eserleri arasında zikreden bazı ulema ve eserleri: İbnu’n Nedîm, el-Fihrist, s. 285[İbnu’n-Nedîm, el-Fıkhu’l Ebsat’ı bu isimle zikretmeyip, “er-Reddu Ale’l Kaderiyye” ismiyle zikretmiştir. İmam özellikle el-Fıkhu’l Ebsat’ta Kaderiyye’yi tenkit etmiştir. Buna göre el-Fıkhu’l Ebsat’ın bazı alimlerce Kitâbu’r Reddi Alel Kaderiyye diye anıldığı ortaya çıkar. Krş. İbnu Teymiyye, Minhâcu’s Sünne, III. 138, Câmiatu’l İmâm Muhammed b. Suûd el-İslâmiyye, Riyâd, 1986; Ebu’l Muîn en-Nesefî, Tabsiratu’l Edille, I. 38, 39, en-Nesefî el-Fıkhu’l Ebsat’tan bazı pasajlar alıntılamış ve bu kitabı “el-Fıkhu’l Ekber” diye isimlendirmiştir.] Hâcî, Halîfe, Keşfu’z-Zunûn, II. 1287; el-Beyâdî, İşârâtu’l Merâm, s. 21, 25; el-Kevserî, Kelimetun Anil Müteallim s. 3.
[2] bkz. Beş Eser, nâşri belirsiz İstanbul, 1331, h. s. 22, 23; el-Kevserî, Kelimetu’n Anil Âlimi ve’l Müteallim, s. 6, el-Kevserî, el-Fıkhu’l Ebsat’ın önsözü, s. 55; el-Kevserî, Te’nubu’l Hatib, s. 73.
[3] Bkz. İbnu’n Nedim, el-Fihrist, s. 285.
[4] El-Kevserî, Kelimetu’n Ani’l Âlimi ve’l Müteallim, s. 6, Kalem yay. İstanbul, 1981.
[5]El-Mekkî, a.g.e., I.122
[6] Ebu’l Leys es-Sermerkandî’nin şerhi yanlışlıkla el-Mâturîdî’ye nispet edilmiştir. Şerhin matbu nüshasının 10 ve 11. sahifelerinde “el-Fâkîh dedi ki;” diye başlayan izahlarla 36. sahifede “daha önce imanı tafsilatıyla zikretmiştik” ifadeleri bu şerhin yazarının “el-Fakih” olduğunu ispat eder. “el-Fakih lakabı Ebu’l Leys es-Semerkandî’nin lakabıdır. Şerhin 10, 11 ,14, 15, 17, 25, 26 ve 28. sahifelerinde kitabın müellifinin Eş’arilerle tartıştığı ifade edilmektedir. El-Mâturidî’nin el-Eş’âri’yle tartıştığı bilinmemektedir. Bu ancak Ebu’l Leys için mümkündür. Ayrıca 26. sahifedeki “Ebû Mansûr Allah’ın sıfatlarından soruldu da şöyle cevap verdi: “7. sahifede imanla İslam’ın aynı şeyler mi, farklı şeyler mi olduğu meselesinin izahı sırasında “bu meseledeki en doğru görüş el-Mâturîdî’nin görüşüdür” cümleleri bu şerhin el-Mâturîdi’ye ait olmadığına delalet etmektedir.
Ebu’l Leys es-Semerkandî hakkında bilgi için bkz. el-Leknevî, el-Fevâidu’l Behiyye, s.222.
