Süleyman Paşa
Şiirlerinde Hüsni mahlasım kullandı. Tam adı Süleyman Hüsni Paşadır.
Harbiye Mektebini bitirerek (1859) Yenipazar (Bosna), Hersek ve İşkodra'da görev yaptı. Girit isyanının bastırılmasında (1867) gösterdiği basandan dolayı yarbaylığa yükseltilerek Harbiye Mektebi münşaat müdürlüğüne,
mirlivalığa (Tuğgeneral) yükselerek askeri okullar nazırlığına getirildi (1873). Abdülaziz'in tahttan indirilmesinde önemli rol oynadığını göz önüne alan II. Abdülhamid tarafından mareşallik rütbesiyle Bosna-Hersek komutanlığına atanıp İstanbul'dan uzaklaştırıldı.
Bu görevi sırasında Karadağ isyanım bastırıp, Şıpka'da Rus ordusunu yenilgiye uğrattı. Ancak Tuna ve Balkan orduları başkomutanı olarak katıldığı Osmanlı-Rus Savaşı 'nda (1877-78) Osmanlı ordusu mağlup oldu.
Bu yenilgiden sorumlu tutularak, O. Abdulhamid'in isteğiyle yargılandı. Rütbeleri alınarak sürüldüğü (1878) Bağdat'ta on dört yıl yaşadı ve orada öldü. Musa Kâzım Camiî içindeki Ebu Yusuf Hazretleri'nin mescidinin girişine gömülüdür.
Tanzimat döneminde Osmanlıcılığa karşı Türkçülüğü savunmuş olan Süleyman Paşa, bu görüşünü tarih ve dil alanında da uyguladı.
Askeri Mektepler Nezaretinde iken askeri rüştiye mekteplerini (askeri ortaokul) ve öğretmenlerini yetiştiren okulları açtı.
Târih-i Âlem adlı eserinden dolayı, 1875'te Paris'te toplanan Coğrafya Kongresinde kendisine ikinci rütbeden bir madalya verildi.
Hayatı ve mahkemesi hakkında geniş bilgi, oğlunun yazdığı Süleyman Paşa'nın Muhakemesi (1912) adlı eserdedir.

ESERLERİ:

EDEBİYAT ve DİL:

• Mebânil-İnşa (2 cilt, 1874),
• İlm-i Sarf-ı Türki (Türkçe dilbilgisi. 1875).
  

TARİH:

• Târih-i Alem (dünya tarihi, Adem peygamberin yaratılışından İslâmiyet'in doğuşuna kadar geçen olayları kapsar, 1874),
• Umdetül-Hakayık (1877Osmanlı-Rus Savaşını anlatan bu eser, daha önce Ceride-i Askeriyye'de yayımlanan ve 1293 Osmanlı-Rus harbini tenkit maksadıyla yazılmış "Harb-i Ahir ve İstihkamâf adlı eseri tenkit için yazılmıştır, 6 cilt, 1828),
• Hisse-i İnkılâp (Sultan Abdülaziz'in tahttan indirilişi ile 5. Murad'ın tahta çıkışım anlatır, 1908).
  

DİN:

• İlm-i Hâl-i Sagir,
• İlm-i Hal-i Kebir.
  

ÇEVİRİ:

• Terceme-i İrâde-i Cüz'iyye (Akkirmanî'den).