Yazar Adı : | İlim Dalı : Tasavvuf |
Konusu : | Dili : Türkçe |
Özelliği : | Makale Türü : Müstakil |
Ekleyen : Nurgül Çepni/2009-07-12 | Güncelleyen : /0000-00-00 |
Mesnevi Terbiyecisi ve İnsanlık Alemi
İnsanlık âlemine Hakk'ın bir tebessümü olan Hazret-i Mevlânâ, terbiyecilik ve öğreticilik şevkini, aşk, şiir ve san'at hazînelerini, çeşitli yollardan ve çeşitli eserler ile beşeriyete sunmuş ilâhî bir rahmettir.
Didaktik kabul edilmiş olmasına rağmen bir fikir ve rûh lirizminin apaçık beyânı olan muhteşem Mesnevi’si ile felsefe ve îmanı kuru nazariyeler olmaktan çıkarıp hayâta mâl etmiş, böylece de yaratıcı ve aksiyoncu bir hüviyet bahşettiği tefekkürüne can vermiştir. Fakat insan psikolojisini çok iyi bilen Mevlânâ, îmânı ve felsefesini hayatla aynîleştirirken, bu şâhâne zihin ve vicdan bereketinin başına güzel sanatların tacını giydirmesini de bilmiştir.
İşte o zaman ne olmuştur? Saz, söz ve raks el ele vererek, îman heyecanlan ve dolayısiyle ibâdeti bir extaze, bir ilâhî vecd ve istiğrak durağına yükselmiştir. Bu suretle de Âdemoğlunun muhtelif frekanstaki dağınık enerjisi, tek ve birleşik bir kudret kaynağı hâlinde toplanıp kuvvetlenerek, insanla Allah arasındaki engelleri yıkan büyük ve ilâhî heyecanın tâ kendisi olmuştur.
Bu tevhidci şevk ve heyecanın cemiyete kazandırdığı Salâhaddîn Zerkûbî ve Hüsamettin Çelebi gibi kendi devrinin isimlerinden başlayarak, gide gide Şeyh Gâlip'te şiir, Hammâmîzâde'de mûsikî olan da hep aynı toplu heyecan, aynı birleşik îmândır ki dalgalarını günümüze kadar uzatmaktan hâlî sayılamaz.
Raksı ibâdet kisvesi içine sokan Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî, onu şiirin ve mûsikînin de katıldığı ve adına semâ dediği öyle bir olgunluğa yükseltmiştir ki, asırlar boyu mevlevîhâneler, bu söz, saz ve hareketin mucizeli işbirliği ile cemiyet ruhunun karanlıklarını yarıp insanoğluna tefekkür ve îmânın kapılarını açmıştır. Bu suretle de aşk ve şevk aşısı almış pasif, durgun ve battal topluluklardan, bu ham ve dağınık materyalden, uyanık, cevval ve bilhassa müşterek gayeye bağlı idealist ve birleşik irfan merkezleri meydana gelmiştir. İşte bu zaferden ötürüdür ki, te'sir ve nüfuzu asırların üstünden aşan O veliye, bir mücâhid kahraman demek yerinde olur.
Ama Mevlânâ'ya, yalnız bir mütefekkir terbiyeci, bir san'atkâr ve hattâ kahraman gözü ile bakmak da kâfi değildir. Zîrâ, aynı zamanda bir medeniyet kurucusudur, öyle ki topsuz tüfenksiz, kansız, kılıçsız giriştiği irfan savaşı ile gelecek zamanları fethederek, kurduğu medeniyeti bu gök kubbe altında abideleştirmiş büyük dehâdır.
Bir rûh mîmârı, bir san'at ve fikir yapıcısı, bir medeniyet inşâcısı olan Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmi, XIII. asır Anadolu'sunun huzursuz haritasını bir tarla sürer gibi kazmış, bellemiş, ekmiş, böylece de gelecek zamanların manevî ve medenî zahiresini hazırlamıştır. Öyle ki iktisadî krizler, askerî ve siyâsî hezimetlerle temelleri sallanan cemiyeti, tıpkı bozuk ve çürümüş bir malzeme gibi ele alarak, ondan yepyeni, taze ve sağlam bir terkip meydâna getirmek hünerini göstermiştir. Ümîdi ve dayanağı kaybolmuş topluluklara ilâhî heyecanın, saf îmânın, rabbani aşkın kapılarını açarak, onu bir rûh ij-yenine götürmek, değme kahramanın başaracağı bir cihad değildir.
Şu da dikkat edilecek bir keyfiyettir ki, büyük velî, kütleleri terbiye ve istikâmetlendirmekte asla zorlama ve sun'i bir metod kullanmamıştır. Bilâkis, onun, terbiyeciliği, tamamiyle insan tabiatına uygun bir anlayışın mahsûlüdür. Doğrudan doğruya insanoğlunun benliğine el uzatmış, azgın, mütecaviz ve yıkıcı enerjiyi alarak bunları aşk ve îman haddesinden geçirip hikmet, irfan ve fazilet hâline gelmesini sağlamıştır.
(Devamı Gelecek Sayıda)