Fahri Unan
01 Ocak 1957 yılında Yozgat ilinin Akdağmadeni ilçesine bağlı Çiçekli Köyü’nde doğdu.
İlk tahsilimi aynı köyde, ortaokulu Akdağmadeni ilçesinde, liseyi ise Yozgat’ta tamamladı.
1983 yılında Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Eski Türk Edebiyatı Bölümü’nden mezun oldu.
1984-1986 yılları arasında aynı fakültede “XV. Yüzyıl Yazarlarından Yahyâ b. Mehmed el-Kâtib’in Menâhicü’l-İnşâ’sı” başlıklı Yüksek Lisans tezimi hazırladı.
1987 yılında alan değiştirerek Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü’ne Araştırma Görevlisi olarak girdi.
1988 yılında başladığı “Kuruluşundan Günümüze Fâtih Külliyesi” başlıklı doktora çalışmasını, 1993 yılında tamamladı.
11 Kasım 1997’de aynı fakültede Yeniçağ Tarihi doçenti oldu.
1999 yılı 23 Ağustos’unda Doçentlik kadrosuna atandı.
Aynı yılın 1 Ekim’inde Bişkek’te bulunan Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü’ne geçici görevli olarak gitti. Burada 3 yıl çalıştı.
2002 yılı 7 Ağustos’unda Türkiye’ye, kadrosunun bulunduğu Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü’ne döndü.
16 Haziran 2004 târihinde Profesörlük kadrosuna atandı.
Hâlen aynı bölümde öğretim üyesi olarak çalışmaktadır.
Çalışma alanı, esas olarak Osmanlı Târihi. Uzmanlık alanı ise Osmanlı ilim ve eğitim kuruluşları, bilhassa Osmanlı medreseleri, bu medreselerde ders veren ulemânın ilmî profili ve ilim zihniyeti, bu zihniyetin arka-plânı, vb. konulardır.
Eserleri:
Kuruluşundan Günümüze Fâtih Külliyesi, Türk Tarih Kurumu, Ankara2003.
İdeal Cemiyet, İdeal Devlet, İdeal Hükümdar, –Kınalı-zâde Ali’nin Medîne-i Fâzıla’sı–, Lotus Yayınları,Ankara 2004.
"Sâhib-
kırân-ı Benî Âdem 'İnsanoğlunun Sâhiplerini Yok Eden' Demek midir?", Türkiye Günlüğü, sayı 8 (Ankara, Kasım 1989), s. 108-110.
“Kânûnî Dönemi Şehzâde Mücâdeleleri ve Bunun Osmanlı Siyâsî ve Sosyal Târihi Bakımından Önemi”, Türk Yurdu, X/35 (Ankara, Temmuz 1990), s. 9-16.
"Dinde Tasfiyecilik Yahut Osmanlı Sünnîliğine Sünnî Muhâlefet: Birgivî Mehmed Efendi", Türk Yurdu, X/36 (Ankara, Ağustos 1990), s. 33-42.
"Atâyî'nin Gözüyle Bir Osmanlı Âlimi", Türk Yurdu, X/37 (Ankara, Eylül 1990), s. 45-50.
"Osmanlı Resmî Düşüncesinin 'İlmiye Tarîki' İçindeki Etkileri: Patronaj İlişkileri", Türk Yurdu, XI/45 (Ankara, Mayıs 1991), s. 33-41.
"XV ve XVII. Yüzyıllarda Osmanlı Yönetim Kademesi İçinde Ebussuud Efendi Âilesi", Türk Kültür ve Tarihi İçerisinde Çorum Sempozyumu (26-27 Temmuz 1991) Tebliğleri, Çorum, tarihsiz, s. 231-239. Makale olarak bkz. Türk Yurdu, XI/ 50 (Ankara, Ekim 1991), s. 25-29.
"Fâtih Külliyesi Dâruşşifâsı ve Tıp Öğretimi Meselesi", Prof. Dr. Bayram Kodaman’a Armağan, Samsun 1993, s. 307-316.
"Medrese-Yönetim İlişkileri ve Osmanlı Medreselerinin İlmî Performansı Meselesi", VII. Osmanlı Sempozyumu (Söğüt, Eylül 1992), Ankara 1993, s. 13-23.
"Osmanlı Medreselerinin İlmî Performansı Üzerine Bâzı Düşünceler", Türk ve İslâm Dünyasında Bilim ve Teknoloji Sempozyumu (tebliğ, 3-5 Haziran 1994, İstanbul; Kandilli Rasathanesi). [Bu tebliğin biraz daha genişletilerek yayımlanmış sûreti için bkz. Türkiye Günlüğü, Sayı 30 (Eylül-Ekim 1994), s. 49-57].
"Bir Bayrâmî Şeyhi: Şeyh Muhyiddin Mehmed-i İskilibî", Türk Kültür Tarihi İçerisinde Çorum Sempozyumu (tebliğ, 14. Uluslararası Çorum Hitit Fuar ve Festivali Çerçevesinde; 14 Temmuz 1994, Çorum) (Tebliğin yayımlanmış sûreti için bkz. Tarih Çevresi, Sayı 12 (1994), s. 19-26.
"Türkiye'de Kültür Târihi Araştırmaları ve Türk Heterodoksi Târihine Farklı Bir Bakış", Türkiye Günlüğü, sayı 35 (Temmuz-Ağustos 1995), s. 116-128.
"Osmanlı Medreselerinde Ulemânın Sosyal Tabanı ve Bunun İlmî Verim Üzerindeki Etkisi Üzerine Bâzı Düşünceler", XII. Türk Tarih Kongresi Bildirileri, 3. cilt (Ankara, 12-16 Eylül 1994) Ankara 2000, s. 669-676. Ayrıca bkz. Türk Yurdu, Sayı 101 (Ocak 1996), s. 15-19.
"Taşköprülü-zâde'nin Kaleminden XVI. Yüzyılın 'İlim ve Âlim' Anlayışı", Osmanlı Araştırmaları, XVII (İstanbul 1997), s. 149-264.
"Bir Âlimin Hayat Hikâyesi ve Klâsik Osmanlı Eğitim Sistemi Üzerine", OTAM, sayı 8 (Ankara 1997), s. 365-391.
"Türk Dünyâsında İlim ve Eğitim", Yeni Türkiye, Türk Dünyası Özel Sayısı, 15 (Mayıs - Haziran 1997), s. 725-743.
"Official Ottoman Ideology and its Science Institutions in the XV and XVIth Centuries: Fâtih Medreses", Tarih Araştırmaları Dergisi, Sayı 29 (Ankara 1997), s. 207-215.
"Erol Güngör ve Bir Medeniyet Âmili Olarak Din", Millî Kültürler ve Küreselleşme Sempozyumu (Konya 16-18 Ekim 1997), Tebliğler ve Tartışmalar, Konya 1998, s. 187-204.
"Osmanlı İlmiye Tarîkinde 'Pâye'li Tâyinler yâhut Devlette Kazanç Kapısı", Belleten, LXII/233 (Ankara 1998), s. 41-64.
"İstanbul'daki Selâtin Manzûmelerinin İlk Örneği: Fâtih Külliyesi", III. Uluslararası İstanbul’un Fethi Konferansı (Yeniden Fetih ve Fatih)'na sunulan tebliğ. İstanbul 1998 (Yazının yayımlanmış şekli için bkz., İstanbul’un Fethinin 550. Yılı Anı Kitabı, Ankara Üni. Basımevi, Ankara 2004, s. 107-121).
"İstanbul'un Fethi, Fâtih Külliyesi ve İmparatorluk", H. Ü. Edebiyat Fakültesi Dergisi [Osmanlı Devletinin Kuruluşunun 700. Yılı özel sayısı, Ekim 1999, s. 83-91.
"Osmanlılarda Medrese Eğitimi", Yeni Türkiye, 5. cilt (Ankara, 1999, Yeni Türkiye Yayınları), s. 140-160.
"Osmanlı Medreselerinde Din Eğitimi ve Öğretimi", Cumhuriyetin 75. Yılında Türkiye'de Din Eğitimi Sempozyumu (4-6 Aralık 1998- İzmir), Ankara 1999, s. 181-193.
"Osman Turan'a Göre Türkiye'de Din ve Laiklik", Prof. Osman Turan’ın Eserinde Tarih ve Tarihçi İlişkileri İlmî Toplantısı (Ankara, 15-16 Mayıs 1998), Tebliğler ve Tartışmalar, Ankara 1998, s. 141-159. Aynı yazı için ayrıca bkz. Türk Kültürü, Sayı 432 (Nisan 1999), s. 201-209.
"Osmanlı Medreselerinde İlmî Verimi ve İlim Anlayışını Etkileyen Âmiller", Türkiye Günlüğü, 58 (Kasım-Aralık 1999), s. 95-105.
"Osmanlı Devletinde 'Meslekî ve Teknik Eğitim' Çerçevesinde Ahilik", Türk Yurdu [“700. Yılında Osmanlı” özel sayısı], 19-20/148-149 (Aralık 1999-Ocak 2000), s. 192-197.
"XVI. Yüzyıl Ulemâsından Nev'î Efendi'ye Göre İlim ve İlimler", Uluslar Arası Kuruluşunun 700. Yıldönümünde Bütün Yönleriyle Osmanlı Devleti Kongresi (7-9 Nisan – 1999 Konya), Konya 2000, s. 257-266.
"Bir XIV. Yüzyıl Yazarının Kaleminden Çağının 'Devlet İdâresi ve İdeal Devlet Adamı' Anlayışı", Koomduk İlimder Jurnalı/Sosyal Bilimler Dergisi (Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi), Sayı 2 (2001), s. 314-339.
"Bir XIV. Yüzyıl Yazarının Kaleminden Çağının İlim ve Âlim Anlayışı", Koomduk İlimder Jurnalı / Sosyal Bilimler Dergisi (Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi, Bişkek), Sayı 3 (2002), s. 359-381.
"The Ottoman Ulema: Their Understanding of Knowledge and Scolarly Contributions", The Turks 3, Ottomans (ed. H. Celal Güzel, C. Cem Oğuz, Osman Karatay), Ankara 2002, pp. 841-850; Türk-ler / 11, Osmanlı, s.436-445 (Bir sonraki numara kayıtlı yazının İngiliz-cesi).
"Osmanlı Medrese Ulemâsı: İlim Anlayışı ve İlmî Verim", Koomduk İlimder Jurnalı/Sosyal Bilimler Dergisi (Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi, Bişkek 2003), Sayı. 5, s. 14-33.
"XV ve XVI. Asırlarda İslâm Dünyâsında Osmanlı Gücü", Türk Yurdu, 23/190 (Ankara, Haziran 2003), s. 37-43.
"Yeni Medeniyetimizin Muharrik Unsuru Ne Olacak?", Bu yazı, Üçüncü Binyılın Eşiğinde Türk Uygarlığı (Dünü-Bugünü-Yarını) Kongresi (2-3 Ekim 2000 Bişkek / Kırgızistan)’ne tebliğ olarak sunulmuştur (Yayınlanmış şekli için bkz. Üçüncü Bin Yılın Eşiğinde Türk Uygarlığı, Bişkek 2003, s. 59-64)..
"Medreseler ve Osmanlı Merkezî Yönetimi", Koomduk İlimder Jurnalı / Sosyal Bilimler Dergisi (Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi, Bişkek), Sayı 9 (2004), s. 1-7.
"Müslümanlar ve İstanbul", İstanbul’un Fethi’nin 550. Yıldönümü İlmî Toplantısı (Kültür Bakanlığı ve Türk Ocakları Genel Merkezi müşterek), 31 Mayıs 2003 (baskıda).
"Taşköprülü-zâde ve Mevzûtü'l-Ulûm'u", Bilim Tarihi,.....
"Fâtih Külliyesi", Bilim Tarihi,......
"Klâsik Dönem Osmanlı Bilim Anlayışı", Bilim Tarihi,...
"Klâsik Osmanlı Döneminde Fâtih Medreselerinde İlmî Verim", Bilim Tarihi,....
"Mevleviyyet", Türkiye Diyânet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, ......
"Osmanlı İlim Zihniyetinin Zirvesi: Fâtih Medreseleri", Yimpaş Dergisi.....
"Bir XVI. Yüzyıl Yazarının Zihniyet Dünyâsında Milletlerin İmajları", Türk Modernleştirme Tarihi Araştırmaları Sempozyumu (14 Mayıs 2005; Prof. Dr. Ercüment Kuran'a Saygı), Ankara 2006, s.292-312.
"Osmanlı Medreselerinde Eğitim Üzerine Yapılmış Çalışmalara Dâir Bir Bibliyografya Denemesi", Dîvân İlmî Araştırmalar Dergisi, Sayı 18 (İstanbul, 2005/1), s.79-114.
"Târih Nedir, Niçin Çalışılır ve Kime Bırakılmalıdır?", Muhafazakâr Düşünce, Tarih II, Sayı: 8 (Bahar, Ankara 2006), s 45-59.
"Anadolu Selçukluları ve Beylikler Döneminde Eğitim", Anadolu Selçukluları ve Beylikler Dönemi Uygarlığı, 1, T. C. Kültür ve Turizm Bakanlığı yay., Ankara 2006, s. 389-399.
"Taşköprülü-zâde'ye Göre İlimlerin Gâyesi", Bu yazı, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Taşköprü Belediyesi’nin hazırladıkları Taşköprülü-zâdeler Sempozyu-mu (13-14 Mayıs 2006, Kastamonu-Taşköprü)’na tebliği olarak sunulmuştur.
"XVI. Asırda Bozok'ta Dînî Hayat", Bu yazı, I. Uluslararası Bozok Sempoz-yumu (Yozgat, 13-14 Mayıs 2006)'na tebliğ olarak sunulmuştur.
"Cumhûriyet Aydını ve Tahakkum Zihniyeti", Türk Yurdu, X/39 (Kasım 1990), s. 21-28.
"Din ve Laiklik", Bu yazı, bundan yedi yıl önce (1999), yayımı plânlanan ortak bir çalışmanın parçası olarak kaleme alındı; fakat söz konusu çalışmanın gerçekleş-memesi yüzünden şimdiye kadar yayımlanamadı.
"Politika Çıkmazındaki Kürt Meselesi", Türk Yurdu, XI/51 (Kasım 1991), s. 4-8.
"İki Şâir ve Bir Şehir: Nâbî'nin ve Fikret'in İstanbul'u", Türk Yur-du, XV/100 (Ankara, Aralık 1995), s. 35-41.
"Ziyâ Gökalp'in 'Yeni Lisân'ı ve Türkçenin Bugünkü Durumu", Türk Yurdu, XVI/103 (Ankara, Mart 1996), s. 58-73.
"Türkiye'nin Yakın Târihinin Tahlili ve Erol Güngör", Türk Yurdu, XVI/104 (Nisan 1996), s. 7-12.
"İlim Dili Olarak Türkçe'nin İstikbâli ve Üniversitelerimiz", Türk Yurdu, XVI/107 (Temmuz 1996), s. 30-34.
"Yüzyıl Yıl Geriden Yükselen Ses: Türkçe ile İlim Yapılabilir mi, Yapılamaz mı?", (Bu yazı, yazarın İskenderiye Kütüphânesi adlı eserinin sonundadır. Söz konusu eser tarafımızdan sâdeleştirilmiş olup, Türkiye Diyânet Vakfı’nca İskenderiye Kütüphânesini Müslümanlar mı Yaktı? (Ankara 1995) ismiyle yayımlanmıştır. Burada metni verilen yazı, bu yayının 123-143. sayfaları arasında yer almaktadır. Ayrıca bkz. Türk Yurdu, XVI/107 (Temmuz 1996), s. 35-41).
"Medya Neyin Dâvâsını Güdüyor?", Türk Yurdu XVI/ 112 (Aralık 1996). s. 2-6.
"Türkiye'de İmam-Hatipler ve İmam-Hatipli İmajı", Bu yazı, 1996 yılında Yozgat’ta düzenlenen İmam-Hatipler ve İmam-Hatipliler Paneli’nde tebliğ olarak sunulmuştur.
"Yine Dil Meselesi-Yine Türkçe", Türk Yurdu, XVII/114 (Şubat 1997), s. 4-7.
"İslâm ve Gerginlik", Türk Yurdu, XVII/116-117 (Nisan-Mayıs 1997), s. 74-79.
"Şeytan İşsiz Kalınca...", Türk Yurdu, XVII/...( Ağustos- 1997), s.....
"Kuvâ-yı Milliye Rûhu", Türk Yurdu, XVII/122 (Ekim 1997), s. 11-13.
"Çandır'da Şah Sultan Hâtun Türbesi veya Gerçeğin Öteki Yüzü", Sürmeli, Sayı 2 (Kış 1997), s. 19-21 (ayrıca bkz. Osmanlı Devleti ve Bozok Sancağı, Türk Ocakları Yozgat Şubesi Yayınları, 700. Yıl Hâtıra Kitabı, Yozgat 2000, s. 657-664).
"Kültür ve Medeniyet Anlayışları ve Bir Medeniyet Teorisi", Türk Yurdu, XVIII/127-128 (Mart-Nisan 1998) s. 34-41.
"Bir Tercüme ve Cumhuriyet'in 75. Yılında Türkçemiz", Türk Yurdu, XVIII/134 (Ekim 1998), s. 119-122.
"Atatürk ve Türk Kültürü", Bu yazı, 10 Kasım 2000 yılında, Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi (Bişkek / Kırgızistan) Konferans Salonu’nda Atatürk’ü Anma Haftası çerçevesinde düzenlenen panelde yapılan konuşma metnidir (Yazının yayımlanmış şekli için bkz. Yörtürk, Aylık Fikir, Kültür ve Sanat Dergisi, Yıl 10, Sayı 60, Mart-Nisan 2005, s. 11-16).
"Târih, Türk Târihi ve Atatürk", Bu yazı, 10 Kasım 2001 yılında, Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi (Bişkek / Kırgızistan) Konferans Salonu’nda Atatürk’ü Anma Haftası çerçevesinde düzenlenen panelde yapılan konuşma metnidir (Yazının yayımlanmış şekli için bkz. Yörtürk, Aylık Fikir, Kültür ve Sanat Dergisi, Yıl 10, Sayı 59, Ocak-Şubat 2005, s. 3-8).
"Müceddid-i Elf-i Sâlis Mevlânâ Nûrî Efendi'nin Da'vâ-yı Fazîletin Beyân İder", Türk Yurdu, .............
"Onulmaz Bir Dil Yâresi", Türk Yurdu, XXI/161-163 (Şubat-Mart 2001), s. 409-411.
"Türk Dünyasındaki Son Gelişmeler Nasıl Görülmeli?", Türk Yurdu, XXV/214 (Haziran 2005), s. 27-29.
"Kırgızistan Mektubu: I",Türk Yurdu, XX/150 (Şubat 2000), s 29-33.
"Kırgızistan Mektubu: II, Çalışma Hayatı ve Gelecek”, Türk Yurdu, XX/151 (Mart 2000), s. 12-15.
"Kırgızistan Mektubu: III, Sürmene’den Oş’a Kadar Yol Gider!”, Türk Yurdu, XX/158 (Ekim 2000), s. 13-15.
"Kırgızistan Mektubu: IV, Kırgızistan’da Bayramlar”, Türk Yurdu, XXII/179 (Temmuz 2002) , s. 29-33.
"Milletleşme Sürecinde Dil ve Bugünkü Kırgızistan", Türk Yurdu, XXI/171 (Kasım 2001), s. 22-26.
"Türk Dünyası: Duygular ve Gerçekler", Türk Yurdu, XXI/169 (Eylül 2001), s.30-33.
İskenderiye Kütüphânesini Müslümanlar mı Yaktı?, TDV Yay., Ankara 1994 [Mehmed Mansur’dan sâdeleştirme]
Anglikan Kilisesine Cevap, TDV Yay., Ankara1995.[İzmirli İsmail Hakkı’dan sâdeleştirme].
Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu, İletişimYayınları, İstanbul 1997. [Mümtaz’er Türköne veİrfan Erdoğan’la Ortak Çeviri (Şerif Mardin,The Genesis of YoungOttoman Thought)].
Türkiye Nasıl Kurtarılabilir ve Îzâhlar, Ayraç Yayınevi, Ankara 1999. [Prens Sabâhaddin’den çeviriyazı].
Kıpçaklar,Türklerin ve Büyük Bozkırların Eski Târihi[Rusça'dan çeviri, Murad ACİ, Kipçaki,Drevniya İstoria Turkov i Velikoy Stepi, Moskova 1999;metin var].
“Fâtih Sultan Mehmed Tarafından İstanbul’un Yeniden İnşası”, [Halil İnalcık, “The Re-building of Istanbul by Sultan Mehmed the Conqueror”, CT, vol. IV, 1967, No. 1-2], Ondokuzmayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3 (Samsun, Aralık 1988), 215-225.
[Mehmet Özden’le ortak çeviri] “Osmanlı Toplum Yapısının Evrimi” [Halil İnalcık, “The Nature of Traditional Society: Turkey”, Political Modernization in Japon and Turkey, Ed. R. E. Ward, D. Rustow, Princeton, 1964, ss. 42-63], Türkiye Günlüğü, 11 (Yaz 1990), 31-41.
“Türkiye’de Din ve Laiklik” (Şerif Mardin), Türkiye’de Din ve Siyaset, 3. baskı, İletişim Yayınları, İstanbul, 1993.
"Osmanlı Tarihçiliğinin Doğuşu" (Halil İnalcık, “The Rise of Ottoman Histo-riography”, B. Lewis ve P. M. Hold (haz.), Historians of the Middle East, Londra: Oxford University Press, 1962, pp. 152-167), Söğüt'ten İstanbul’a, Oktay Özel-Mehmet Öz (der.), İmge Kitabevi, Ankara 2000, s. 93-117.
"Âşık-Paşazâde Nasıl Okunmalı?" (Halil İnalcık, “How to Read Aşık Paşazade?”, C. Heywood ve C. Imber (haz.), Studies in Ottoman History in Ho-nour of Professor V. L. Menage, İstanbul: The Isis Press, 1994, pp. 139-156), Söğüt'ten İstanbul’a, Oktay Özel-Mehmet Öz (der.), İmge Kitabevi, Ankara 2000, s. 119-145.
"Kırgız Halk Kültürünün Kaynağı" (Kırgız Türkçesi'nden Türkiye Türkçesi'ne aktarma), Türk Yurdu, XXI/171 (Kasım 2001), s. 34-36.