Ahilik Dergahları Ve İcra Ettikleri Fonksiyonlar

Ahi Evren’in yetiştirdiği talebeler gittikleri yerlerde zaviyelerine davet ederek, bilhassa

esnafı bir çatı altında toplayıp teşkilatlandırdılar ve dışardan gelen misafirleri

ağırladılar.

Mensuplarının toplanıp sohbet edebilecekleri, birbirlerinin ilimlerinden

faydalanacakları, gelen misafirlerin ağırlanabileceği çok sayıda dergahlar kuruldu.

Moğol tehlikesine karşı halkı uyandırmaya çalışarak, istilacıların önünden

kaçıp gelen kimsesizleri barındırmak için ellerinden gelen gayreti gösterdiler.

Moğollarla mücadelede devlet güçlerinin yetersiz kaldığı yerlerde esnaftan milis

kuvvetleri teşkil edip “Vatan sevgisi imandandr.” hadis-i şerifinde bildirildiği gibi

vatanların, din ve namuslarını müdafaa için çalıştılar.

Anadolu Selçuklu Devletine karşı meydana gelen bir hadise bahanesiyle onun

nüfuzundan rahatsz olan bazı kimselerin şikayeti üzerine Ahi Evren tutuklanıp

hapsedildi. Beş sene hapiste kaldı.

Bu sırada Moğollar Kayseri’yi muhasara ettiler.

Ahi Evren’in teşkilatlandırdığı Ahiler, şehri kahramanca müdafaa etti. Ancak sürüler

halinde gelen Moğollar bu müdafaayı kırıp bir çoklarını şehit, bir kısmını da esir edip

şehre girdiler. Ahi Evren’in hanımı Fatma Bacı da esirler arasındaydı. Ahi Evren beş

yıllık tutukluluk süresini bitirdikten sonra Denizli’ye gitti.

Bir müddet sonra Sadreddin el Konevi hazretlerinin isteği üzerine Konya’ya gelip Müslümanlara islamiyeti anlatmakla meşgul oldu.

Şems-i Tebrizi’nin şehid edilmesinden sonra Kırşehir’e (Gülşehir’e) yerleşti. Vaazlarındaki sadelik, herkesin anlayabileceği şekilde meseleleri izah ederek yazdığı kitaplar, kendisinde görülen kerametler, ahlakının güzelliği, dünya malına ehemmiyet vermeyip, yalnız Allahü tealanın rızası için çalışması, insanların sevgisini kazanmasına vesile oldu. Çevresine pek çok kimse toplandı.

Moğollar, Ahi Evren’in nüfuzundan ve sevenlerinin çokluğundan korkuyor, ne

pahasna olursa olsun öldürülmesini istiyorlar, bunun için Kırşehir emirine baskı

yapıyorlardı. Nihayet Ahi Evren 1262 (H. 660) yılında Kırşehir’de şehit edildi. Şehit

olduğu tarih hususunda farklı rivayetler vardır.

Talebeleri onun yolunu devam ettirdiler. İslam dininin yayılmasını tek gaye edinmiş

olan Ahiler, Söğüt civarında, Bizans hududunda gelişmeye başlayan Osmanl beyliği

emrine koşuştular.

Uçlara yerleşip tekkeler ve zaviyeler kurdular. İnsanlara Allahü tealanın dinini anlatıp, örnek ahlaklarıyla gayri müslimlerin Müslüman olmalarına vesile oldular.

Osman Gazinin kayınpederi olan Şeyh Edebali bir Ahi Şeyhiydi.

Ahi Evren’in yolunda olan Ahiler, Allahü tealanın rızası ve O’nun dinini yaymak aşkıyla çalışan Alperenleri ve gazileri yetiştirdiler.