Cevahirü'l-Kelam
Eş'ari kelâmcılarından Adudüddin el-îcî'nin (ö. 756/1355) kelâma dair muhtasar eseri.

Müellifin talebelerinden İlhanlı Veziri Gıyâseddin Muhammed b. Reşîdüddin adına kaleme alınan risale bir giriş ve üç bölümden oluşur.
Kelâm ilminin tarifi. bilginin tanımı, kısımları, nazar'la ilişkisi ve delilin çeşitlerine ayrılan girişten sonra

birinci bölümde felsefenin mantık ve fizik (tabîiyyât) alanlarına giren şu konulara yer verilmiştir: Vücud-adem, mâhiyet-ma'dûm, vücûb-imkân, kıdem-hudûs, vahdet-kesret illet-ma'lûl, araz ve çeşitleri, cevher ve cisimlere dair hükümler, felekler, unsurlar, arz. mürekkeb varlıklar, nefis, akıl, cin ve şeytan.

İkinci bölümde Allah'ın varlığı, selbî ve sübütî sıfatlan, kulların fiilleri, vücûb aleilah, Allah'ın fiilleri ve isimleri gibi konular işlenmiştir.

Üçüncü bölümde nübüvvet, Hz. Muhammed'in peygamberliği, mucize, nübüvveti inkâr eden Brahmanizm'in reddi, peygamberlerin masum oluşu, tafdîl. keramet, âhiret halleri, cennet, cehennem ve iman bahisleri incelenmiştir.

Eser imamet konusu ile son bulmaktadır.

Bu konular genellikle kelâmcılarla filozofların görüşleri dikkate alınarak kısaca anlatılmış, benimsenen görüşlerin delillerine ve karşı görüşlerin tenkidine fazlaca yer verilmemiştir.

Felsefe ile kelâm konularını birleştiren müteahhir dönemin diğer kelâm kitapları gibi bu eserde de felsefe ve mantık bahislerine geniş ölçüde yer verilmesine karşılık asıl kelâmı konuları kapsayan ikinci ve üçüncü bölüm kitabın sadece üçte birini teşkil etmektedir.

Cevâhİrü'î-kelâm üslûp, tertip, ifade ve muhteva bakımından aynı müellifin el-Mevâkıf adlı kitabının özeti mahiyetindedir. Nitekim bazı yazma nüshalarında adı Muhtasarü'l-Mevâkıf diye kayıtlıdır.

Süleymaniye ve Topkapı Sarayı Müzesi kütüphanelerinde, ayrıca Dârü'l-kütübi'l-Mısriyye'de[186] çeşitli yazma nüshaları bulunan eser, Ebü'l-Alâ Afîfî tarafından sadece Dârü'l-kütübi'l-Mısriyye'deki bir nüshasına[187] dayanılarak Mecelletü Küllyyeti'l-âdab[188] içinde yayımlanmıştır.
İbrahim b. Mustafa el-Halebî, Cevâhirü'l-kelâm' el-Mevâkıf ve Şerhu'1-Mevâkıf'tan yaptığı iktibaslarla şerhetmiştir. Silkü'n-nizâm fî şerhi Cevahiril-kelâm adını verdiği bu şerhin yazma nüshaları da Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi ile Dârü'l-kütübi'l-Mısriyye'de mevcuttur.