Hit (2866) D-758

Medeniyet Dergisi

Yazar İşl.Müd. : Sahibi :
Yayın Logosu : Yayın Dili : Türkçe
Yayın Aralığı : Dergi Türü : İçtimai
Ekleyen : /2014-09-29 Güncelleyen : /0000-00-00

Medeniyet Dergisi

1933-1944 yıllan arasında Bulgaristan'da eski harflerle Türkçe olarak yayımlanan dinî, ilmî ve içtimaî gazete.
Bulgaristan topraklarının Osmanlı hâkimiyetinden çıkması ve bölgede bağımsız bir devletin kurulmasının ardından yeni devletin sınırlan içinde kalan müslümanlar kendi kültür ve geleceklerini korumak amacıyla önemli adımlar attılar.
Medeniyet gazetesi, dönemin başmüftüsü Hüseyin Hüsnü Efendi'nin talimatıyla Hacı Mehmed Ahmedov'un sorumlu müdürlüğünde neşir hayatına başladı. 26. sayısından itibaren Dîn-i İslâm Müdafileri Cemiyeti'nin yayım organı olarak neşredilen Medeniyet Bulgaristan müslümanlarının tarihindeki önemli faaliyetlerden biridir. "Dinî, İlmî ve İçtimaî Gazete" logosuyla çıkan gazetenin ilk sayısı 19 Ağustos 1933 tarihinde Filibe'de yayımlandı. 7. sayıdan itibaren Sofya'da başlangıçta haftada bir, 15. sayıdan itibaren on günde bir, daha sonra da on beş günü geçmemek üzere değişik süre ve periyotlarla 12 Ağustos 1944 tarihindeki 375. sayısına kadar devam etti. Gazete kendi ilgi alanında o bölgede en uzun süreli yayın olma özelliğine sahiptir. Gazetede Ahmed Hikmetten İtibaren sırasıyla Yûsuf Şinâ-si Efendi, Hafız Yûsuf Yakubof. Mehmed Fikri, Salih Ahmed Pehlivanof başmuharrirlik yapmıştır. Ahmed Hikmet dışında kalanlar aynı zamanda Medresetü'n-nüv-vâb mezunudur.
Türkiye'deki gelişmeleri Bulgaristan'a taşımak isteyen bazı cemiyetlerin engellemesine rağmen yayımını sürdüreceğini ifade eden başmuharrir Ahmed Hikmet gazetenin hedefini, "Hakiki müslüman-ların bir araya gelip mahzâ dinlerini müdafaa, dîn-i İslâm'a karşı vâki olan nâre-vâ isnâdâtı red, dîn-i İslâm'ın makâsıd-ı aliyye-İ ahlâkiyye ve içtimâiyyesini neşrederek gafil ve zayıf gençleri dalâletten kurtarmak, kendilerine memleket kanunlarından istifade ederek tarîk-i müstakimi göstermek" şeklinde ifade etmiştir. İlk sayısındaki "Mesleğimiz" başlıklı yazıda da belirtildiği üzere medeniyet kelimesine yüklenen yanlış mânaya işaretle yola çıkan gazete gerçek medeniyetin İslâm medeniyeti olduğuna vurgu yapan bir yayım politikası izlemiştir.
Büyük boy dört sayfa halinde neşredilen gazetede çoğunlukla tefrika şeklinde olmak üzere bilhassa siyasî ve fikrî içerikli yazılara yer verilmiştir. Gazete aracılığıyla, harf inkılâbı başta olmak üzere Türkiye'deki gelişmeleri bölgeye taşımak isteyen Batı hayranı gazetecilere karşı ciddi bir mücadele sürecine girilmiştir. Medeniyet eski harflerle Türkçe yayımlanan bir gazete olup jenerikte yer verilen Bulgarca isim ve adresler dışında Bulgarca çıktığına dair ifadeler doğru değildir. Gazetede dönemin siyasî ve ilmî gelişmelerine ışık tutacak çok sayıda fotoğraf yayımlanmış olup bu fotoğraflar bölgeyle ilgili daha sonraki neşriyata önemli ölçüde kaynaklık etmiştir.
Haziran 1934'ten itibaren gazetenin neşrini gerçekleştiren Dîn-i İslâm Müdafileri Cemiyeti kurulduğu andan itibaren, Tanzimat'ın ilanıyla birlikte Balkanlar'da görülmeye başlanan fikir hareketleri ve bunların ortaya çıkardığı tartışmalar hususunda Bulgaristan dışındaki gelişmelere kapalı ve ayrıca dinî değerleri öne çıkaran bir yol izlemiştir. Bu yüzden gazete İttihat ve Terakkî yanlılarına karşı girişilen ciddi mücadelelerin odağı olmuş, benzer görüşleri savunanlara karşı gazetede hayli sert yazılar yayımlanmıştır. Özellikle ilk dönemlerindeki bu üslûbu dolayısıyla Türkiye'den gelen şiddetli eleştirilere mâruz kaldığı gibi müslüman toplumun büyük bir kesimini oluşturan bölge Türkler'inin çoğunun da hedefi haline gelmiştir.
Hüseyin Hüsnü Efendi, 1906yılında İstanbul'a gelerek devrin hocalarından Hâfiz Abdurrahman Efendi'den ders okuyup icazet almış, 1913yılinda girdiği Medre-setü'l-kudât'ta üç yıl okuduktan sonra I. Dünya Savaşı dolayısıyla memleketine dönmek zorunda kalmıştı. İstanbul'da kaldığı on yıl boyunca bu şehirde meydana gelen büyük değişiklikleri yakından izleyip Hürriyet ve İtilâf Fırkası ile İttihat ve Terakkî fırkası arasındaki mücadelelerde birincileri savunmuştur. Ayrıca Şeyhülislâm Mustafa Sabri Efendi'yi yakından tanımış ve onun "bilâ kaydü şart taraftan ve muhibbi" olmuş, gerek Medeniye gazetesinin neşrinde gerekse Bulgaristan'daki diğer faaliyetlerinde-ondan aldığı ilham belirleyici rol oynamıştır.
Medeniyetin yayımlandığı ilk yıllar, Türkiye'de çeşitli alanlardaki ıslahatların yaşandığı döneme rastlaması dolayısıyla siyasî içerikli eleştirel yazılara ve yenilikleri ihtiyatla karşılayan yorumlara yer verilmiş, bundan dolayı özellikle bölge müsIümanlarınin şiddetli tepkisine yol açmıştır. Önceleri yayım politikasına hâkim olan bu anlayış, daha sonra ilmî nitelikli ciddi eleştiri yazıları ve sosyolojik tahliller içeren bir mahiyet kazanmıştır. Gazetede yayımlanan ve bölge müslümanlarının ilmî birikimini yansıtan "İçtimaî Hayat ve İslâmiyet", "Milleti İfsad Eden Tehlikeli Zihniyetler", "Bulgaristan Müslümanlarının Vaziyeti", "İçtimaiyatta Taklitçilik", "İslâmiyet Mâni-i Terakkîdir İddiasının Menşei ve Manasızlığı", "Ulemâ Milletin Kalbi Demektir", "Zelzelenin Esbâb-ı Maddiyye ve Mâneviyyesi", "Maneviyatı Sukut Eden Muhitleri Islah Çareleri", "İslâm'da Usûl-i Tedavi", "Târîhi Kur'ân", "Sahabe Devrinden Kalma Mushaflar", "Gazzâlî Hayatı ve Felsefesi" gibi pek çok yazı gazetede tefrika edilmiştir. Medeniyetteki görüş ve düşünceler, başlangıçta esas itibariyle Şeyhülislâm Mustafa Sabrı Efendi'nin muhafazakâr fikirleri çizgisinde iken Med-resetü'n-nüvvâb'ın ıslahatçı düşünceye sahip hocaları ve onların talebeleri sayesinde gazetenin yayım politikası önemli ölçüde değişmiştir. M. Reşîd Rızâ, Mehmed Akif Ersoy, Elmalılı Muhammed Hamdi gibi kimselerin ölümü üzerine yazılan oldukça duygusal içerikli yazılar bu değişimi yansıtır. Dolayısıyla Batı medeniyetinin iyi yönlerinin alınmasını, Batılı ilim adamlarına olumlu atıflar yapılmasını savunan yazılara da yer veren, bir bütün olarak değerlendirildiğinde, Medeni-yet'in ilk birkaç yılın ardından yavaş yavaş ıslahatçı çizgiye yaklaştığı görülür.
Medeniyet'te yazıları çıkan başlıca yazarlar arasında Yûsuf Şinâsi, Hafız Yûsuf Yakubof, Hüseyin Hüsnü Efendi, Celâ-leddin Sabri, Mehmed Fikri, Osman Seyfullah (Keskioğlu), Yûsuf Ziyâeddin Ezherî (Ersal) gibi kimseler bulunmaktadır. Türkiye kütüphanelerinde koleksiyonu mevcut olmayan Medeniyetin çeşitli sayılarına Bulgaristan'ın değişik kütüphanelerinde dağınık vaziyette rastlamak mümkündür.

Adres :
Telefon :
Fax :
E-Posta :
Yayınlayan Kurum / Matbaa :
Yayınlandığı Ülke :
Yayınlandığı Şehir :
Yayın Başlangıç Tarihi : 1933
Yayın Bitiş Tarihi : 1944
Yayın Sayı Adedi : 0