Nevres Osman
Rum asıllı Bağdat Valisi Laz Ali Rıza Paşa Yun adamlarından birisi tarafından satın alınıp yetiştirildikten sonra Paşa'nın hizmetine verildi.
1846'da koruyucusunun ölümü üzerine gittiği İstanbul'da Mektubi Kalemine girdi. Bağdat ve Diyarbakır'da (1852) tahrirat kâtipliği, Irak, Hicaz ve Şumnu'da muhasebecilik yaptı.
Şumnu'daki görevi sırasında bir yolsuzluğa adı karışınca üzüntüden delilik belirtileri göstererek Haydarpaşa Hastanesinde tedavi gördü. Bir süre sonra yeniden ruh sağlığı bozulduğundan hayatının son yılını Üsküdar'daki evinde geçirdi.
Karacaahmet mezarlığında gömülüdür. Naat, mersiye, gazel ve şarkılarıyla takdir edilmiş ve bazı şarkıları bestelenmiştir. Ziya Paşa'nın Harabat'ına alınan şiirleri, Namık Kemal'in Tahrib-i Harabat'ında. eleştirildi.
"Nevres'in şiir dili üzerindeki dikkatleri bir taraftan asrı mazmunlar oluşturma ve bilinmeyen kelimeleri açıklama şeklinde kendini gösterirken, bir taraftan da tam tersi yolda gelişir.
Şair, senelerce içice yaşadığı Irak Türkmenlerinin şivesiyle mısralar, beyitler ve hattâ bir de gazel söyler; üstelik bunu "Acemane" olarak vasıflandırır, (...)
"Sık sık daha da ileri giden şâirin, manzumelerine bildiği diğer dillerden ibare, mısra ve beyitler aldığı görülür. Yavaş yavaş ölmeğe başlayan mülemma tarzının yeniden canlandırılması için gösterdiği bu gayret, Nevres'in asrileşen yönüyle mütenâkız gibidir. (...)
"Nevres, devrin şiir anlayışındaki hızlı değişime aynı sür'atle ayak uyduramaz ve hattâ bu sebeple Nâmık Kemâl'in başı çektiği bir grup tarafından şiddetle eleştirilir.
Oysa, şiiri "yenilik" değil de "estetik" noktasından değerlendirildiğinde, Nevres 'in kıymeti daha iyi anlaşılır. Herhangi bir intihal veya etkilenme endişesiyle başka şâirlerin eserlerini pek okumadığı bilinen Nevres, şiiri çok özel bir saha olarak görür. Ona göre, şiir bir hazırlık devresi yaşanmadan söylenemez: 'Şiir atse gibidir, insan her istediği zaman aksırmak kabil olamayacağı gibi, her istediği vakit şiir söylemek de mümkün değildir.'
"Bu ifâdeden şiirin aksırık kadar ani doğduğu yanında, onun kadar da hazırlıksız oluştuğu mânâsı çıkarsa, bu Nevres için geçerli değildir. Her ne kadar üçyüz sahifenin üzerindeki bir dîvanda bütün şiirlerin aynı itinâ ile söylenmiş olduğunu iddia etmek mümkün değilse de Nevres'i XIX. asrın klâsik şiirden modern şiire geçme gayretlerinin ara devrelerinden birisinde karşımıza çıkan, kendisine has dikkatler ve itinâ taşıyan bir şâir olarak değerlendirmemiz doğru olur." (M. Kayahan özgül)

ESERLERİ:

• Mersiye (taşbaskı, h. 1289),
• Destör-ı Hayal (mesnevi tarzında kısa hikâyeler, 1872),
• Divan(Ziya Paşa tarafından düzenlenerek Yusuf Kamil Paşanın himayesinde yayınlandı(1873)
• Eser-i Nadir (Abdülkadir Na­dir, Ali Rıza Paşaların, kendisinin mektup ve şiirleri, tsz.),
• Gülistan Tercemesi (basılmamış),
• Mersiye-Kerbela Şehidleri (tsz)

OSMAN NEVRES
NEV-ZEMİN
Etmek istermiş o meh ahde vefa etmez mi ya Âşıka etmem demiş cevr 0 cefâ etmez mi ya
Yâd edip kan ağlamaktan kâkülün ter-sünbülün Çeşm-i âşıkta biter gece safa bitmez mi ya
Çeşminiıı bîmârı kalmaz çaresiz ğam-lıâresiz Müşg hâlinden gider habb-ı şifâ gitmez mi ya
Gelmez oldu bezme ol işve-perest âhû-yı mest Gitti zevki meclisin bitti safa bitmez mi ya
Rûz u şeb kârım figân eskim revân hâlim yaman Gayrı Nevres canıma yetti cefâ yetmez mi ya (M. Kayahan Özgül / Osman Nevres Hayatı ve Eserleri, 1999)