Abdülbaki Gölpınarlı

Bazı yazılarında Remzi Aczi imzasını kullandı.
Asıl adı Mustafa İzzet Baki.
Tercümanı Hakikat Şeyhül muharriri ve Baba diye anılan gazeteci Ahmet Agâh Efendi tarafından sürekli Abdülbaki adıyla çağrılması nedeniyle bu adla tanındı.
Bazı kaynaklara göre ise çocukları yaşamayan ailesi, çok yaşasın ve uzun ömürlü olsun diye adını sonradan Abdülbâki'ye çevirdi.
İlköğrenimini Babıali'de Hoca Tahsin Medresesindeki Yusuf Efendi İlkokulunda yaptı.
Özel Menba'ül-irfân İdadisinin (Lisesinin) rüştiye (ortaokul) kısmını bitirdi.
Öğrenimini Gelenbevî İdadisinde (Lisesinde) sürdürdü.
1916'da babasının ölümü üzerine son sınıfta okuldan ayrılmak zorunda kaldı.
Bir süre mezun olduğu Menba'ül-irfan-da öğretmenlik, Vezneciler'de kitapçılık yaptı.
Geçim zorluğu içindeyken Mütareke'den (1918) sonra, bir dostunun çağrısı üzerine Çorum 'un Alaca ilçesindeki Kenzül-irfân adlı ilkokulda başmuavin ve başmuallim olarak görev yaptı.
6 Ekim 1923'te İstanbul'a dönerek İstanbul Erkek Muallim Mektebini (1925),
İstiklâl Lisesini (1926)
ve İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesini bitirdi (1930).
Fakülteyi bitirdikten sonra, İstanbul'da ve Anadolu'nun çeşitli şehirlerinde edebiyat öğretmenliği yaptı.
Istanbul Üniversitesi Kûtûphanesinde "hâfız-ı kütüb" (kütüphane memuru, kütüphaneci) olarak çalıştı (1933-34).
Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesine Farsça okutmanı olarak atandı.
Burada doktorasını vererek Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünde metinler şerhi öğretim üyesi oldu.
Profesörlüğe yükselerek geçtiği İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesinde lslâm-Türk Tasavvuf Tarihi ve Edebiyatı dersleri verdi.
Buradaki hocalığı sırasında, Ceza Yasası'nın 142. maddesine aykırı eylemde bulunduğu gerekçesiyle, tutuklanıp (1945) yargılandı. Beraat ederek döndüğü kürsüsündeki görevini bir süre daha devam ettirip 1949'da kendi isteğiyle emekliye ayrıldı.
Mezarı, Üsküdar'da İranlılar Mescidi çevresinde yer alan Seyitahmet Deresi'ndeki mezarlıktadır.
Divan edebiyatı, İslâm tarihi konularında inceleme yazılan 1940'tan itibaren Atsız Mecmua, Orhun, Azerbaycan Yurt Bilgisi, İnsan, Yığın, Pınar, 1950'den sonra Vatan, Tan, Yeni Gazete, Tanin, Milliyet, Türk Dili gibi dergi ve gazetelerde yayımlandı.
Makaleleri; Türkiyat mecmuası, Şarkiyat mecmuası ile iktisat Fakültesi Mecmuası gibi ilmî yayın organlarında çıktı.
Aylık Ansiklopedi, İslâm Ansiklopedisi, Türk Ansiklopedisi, The Encyclopedia of İslam gibi ansiklopedilere doksan beş civarında madde yazdı.
Divan şiiri, İslâm tasavvufu, İslâm mezhep ve tarikatleri, İslâmî Türk edebiyatı konularında döneminin en tanınmış araştırmacı ve bilim adamlarından olan Gölpınarlı, bu alanlardaki çalışmalarıyla kültür ve edebiyat tarihimize değerli eserler kazandırmıştır.

ESERLERİ

ARAŞTIRMA-İNCELEME

• Melamilik ye Melâmiler (1931),
• Tıp İlmi ve Meşhur Hekimlerin Maharetle-ri (1936),
• Pir Sultan Abdal (Pertev Naili Boratavla 1943, tek başına 1953),
• Divan Edebiyatı Beyanındadır (1945),
• Mevlâna Celaleddin (1951),
• Mevlâna'dan Sonra Mevlevilik (1953),
• Kaygusuz Abdal-Hatayî-Kul Himmet (1953),
• Nesîmi-Usulî-Ruhî (1953),
• Naili-i Kadim (1953),
• Şeyh Galip (1953),
• Divan Şiiri (5 kitap, 1330. Yüzyıllar, 1954-55),
• Nasreddin Hoca (1961),
• Hz. Muhammed ve Hadisleri (1962),
• Caferi Mezhebi Esasları (1966),
• 100 Soruda Tasavvuf (1969),
• 100 Soruda Türkiye'de Mezhepler ve Tarikatlar (1969),
• Sosyal Açıdan İslâm Tarihi (1969),
• Simavne Kadısıoglu Şeyh Bedreddin (1976),
• Tasavvuftan DilimizeGeçen Deyimler ve Atasözleri (1978),
• Tarih Boyunca îslâm Mezhepleri ve Şiilik (1979),
• İslâm ve Türk İllerinde Fü-tüvuet Teşkilâtı ve Kaynakları (kitaplaşmadı, iktisat Fakültesi Mecmuası, c. XI, sayı: 14). Tasavvuf.

ŞİİR

• Yeni Gûlzar-ı Hasaneyn (2005).

ÇEVİRİ-SADELEŞTİRME-DERLE-ME-YAYIMA HAZIRLAMA

• Mesnevi (Mevlâna Celaleddin Rumi'den açıklamalı çeviri, 6 cilt, 1943-46),
• Yunus Emre Divanı (Risaletû'n-Nushiye ile, 1943),
• İlâhinâme Tercümesi (1947),
• Yunus Emre Divanı (2-3, 1948),
• Fuzulî Divanı (1948),
• Nedim Divanı (1951),
• Vilâyetnâme (Mevahibi Hünkâr Hacı Bektaş-ı Veli, önsöz açıklamalı, çeviri, 1952),
• Hayyam-Rubailer (Silsiletül -Tertib Risalesi ve ibn-i Sina'nın Hu-betü-'ticaret-Temcid'i ve
• çevirileri ile birlikte, 1953),
• Kur'an-ı Kerim ve Meali (1958),
• Fih-i MâFih (Mevlâna'dan çeviri),
• Divan-ı Kebir (Mevlâna'dan çeviri, 5 cilt, 1957-60),
• Yunus Emre ve Tasavvuf (Yunus Emre ve onu izleyen şairlerden seçmeler, 1961),
• Mantık-ut Tayr (F. Attar'dan çeviri, 1962),
• Mevlevi Âdap ve Erkânı (1963),
• Alevî-Bektaşî Nefesleri (1963),
• Rubailer (Mevlâna'dan, îşeviri, 1964),
• Mecâ-lis-i Seb'a (Mevlâna'dan çeviri, 1965),
• Hafız Divanı (1968),
• Hüsnü Aşk (Şeyh Galib'den metin, tıpkı basım, mensur çeviri, 1968),
• Konya Mevlâna Müzesi Yazmaları Katalogu (3 cilt, 1967-71),
• Türk Tasavvuf Şiiri Antolojisi (1972),
• Nehcül Belağa Terceme ve Şerhi (1972),
• Gülşen-i Raz Şerhi (1972),
• İmam Ali Buyruğu (Nehcül Belağa ve Divan'dan Seçmeler, tarihsiz),
• Maarif (Tirmizi'den çeviri, 1973),
• Mesnevi Şerhi (6 cilt, 1974),
• Hurufi Metinler Katalogu (1974).