İsmail Zühdü (Eski)

(ö. 1144/1731)

Osmanlı hattatı.

İstanbul'da doğdu. Aynı adı taşıyan daha sonraki meslektaşından ayırt edilmek için "Birinci", "Eski" lakaplarıyla yahut Zühdü İsmail Ağa olarak anılmıştır. Babası Hasan Efendi'dir. Eminönü Zindan kapısı'nda ayakkabıcılıkla uğraşırken hat sanatına ilgi duydu. Yedikuleli Hâşimîzâde Seyyid Abdullah Efendimden sülüs ve nesih yazılarını meşke başladı. Ancak Yedikule'nin iş yerine uzaklığı sebebiyle Sultanhamam Marpuççular semtindeki Alacamescid imamı Anbarîzâde İkinci Derviş Ali'nin hat derslerine devam etti. İcazet almaya hak kazandığı sırada Derviş Ali vefat edince Eğrikapılı Mehmed Râsim'in de bulunduğu toplantıda Suyolcuzâde Mehmed Necib Efendi kendisine icazet verdi.
Şeyh Hamdullah ve Hafız Osman'ın eserlerine bakarak taklit melekesini geliştiren İsmail Zühdü devrin önde gelen hattatları arasında yer aldı. Hayatı çeşitli hastalıklarla geçtiğinden yazılarını umumiyetle yatar durumda iken yazdı. Vefatında Karacaahmet Miskinler Tekkesi yakınında hocası Derviş Ali'nin kabrinin yanına gömüldü. Mezar taşı kitabesini Öğrencilerinden Kâtibzâde Mustafa Efendi yazdı. Ancak kabrinin yeri bugün belli değildir. Şeyhülislâm Küçükçelebizâde İsmail Âsim Efendi vefatına, "Ola hattat İsmail Zühdî'ye cinân menzil" mısrasıyla tarih düşürmüştür.
İsmail Zühdü kısa hayatı içinde kitap, murakka' ve kıta neviden eserler vermiştir. İstanbul Türk ve İslâm Eserleri Müzesi'nde muhafaza edilen 1140 (1728) tarihli ve on altı kıtali süiüs, nesih meşk murakkaı, onun hat sanatında eriştiği seviyeyi gösteren güzel bir örnektir. Bunun yanında, İli. Ahmed devrinde İstanbul surlarının tamiri esnasında Ahırkapı'nın üstündeki 1140 tarihli celî sülüs tamir kitabesinin İsmail Zühdü tarafından yazıldığı imzasından anlaşılmaktadır: "Asr-ı Sultân Ahmed-i vâlâ - cenâb Hısn-ı İstanbul'u âbâd eyledi". İsmail Zühdü'nün Kâtibzâde'den başka talebeleri arasında Çömez Ömer, İbrahim Rodosî ve aynı zamanda ebru üstadı olan Ayasofya hatibi Mehmed efendiler ünlü hattatlardandır.