İbnü's-Sika es-Sayrafî

Hüseyn b. Mübarek b. es-Sika Yûsuf es-Sayrafî el-Mevsılî (ö. 742/1341) Hadis âlimi, kütüphaneci.

670 (1272) yılından sonra Musul'da doğdu. Sarraf olan dedesine nisbetle Sayrafî diye meşhur oldu. Reşîdüddin İbn Ebü'l-Kâsım ve İmâdüddin İbnü't-Tabbâl gibi âlimlerden faydalandığına göre tahsilini Bağdat'taki Müstansıriyye Medresesi'nde yapmış olmalıdır. Öğrenimini tamamladıktan sonra Dımaşk'taki Sümeysâtiyye Hankahı Kütüphanesi'ne müdür oldu ve hayatının sonuna kadar bu görevini sürdürdü. Zehebî'nin dindar, zâhid ve hayır sever bir kişi olarak tanıttığı İbnü's-Sika adı geçen hankahta sûfîler arasında yaşamış, güzel yazısıyla çok sayıda kitap istinsah etmiş; hadis, fıkıh, İslâm ahlâkı ve tasavvuf konularında eserler yazmıştır. İbnü's-Sika Cemâziyelâhİr 742'de (Kasım 1341) Dımaşk'ta vefat etti ve Sûfîye Kabristanında toprağa verildi.

Eserleri;

1. Hulûşatü'l-menkûl min ehâdîşi'r-Resûl.
Müellif bu çalışmasında, İbnü'l-Esîr'in Câmi'u'l-uşûl'ündeki mukaddime ve levâhik bölümleriyle mükerrerleri çıkararak, hadisleri Rezîn b. Muâviye el-Abderî'nin Tecrîdü'ş-şıhâhi's-siriesiyle karşılaştırıp Tirmizî'nin hadisler hakkındaki "sahih, hasen" gibi değerlendirmelerini ilâve etmek suretiyle eserin aslına göre bir düzenleme yapmış, hadislerin kaynaklarına rumuzlarla işaret etmiş ve sayfa kenarında garib kelimeleri açıklamıştır. İki ciltten meydana gelen eserin 1. cildi Dımaşk'ta 20 Zilkade 720'-de (22 Aralık 1320), II. cildi 8 Şaban 721'de (2 Eylül 1321) tamamlanmış olup müellif hattıyla yazılmış nüshası Süleymani-ye Kütüphanesinde bulunmaktadır.

2. Matlabü'l-vüşûl İlâ ittibâ-i sünneti'r-Resûl.
Nevevî'nin Riyazü's-sâlihîn ve el-Ezkar'ındaki hadislere Şahîhayn'den seçilen hadislerin de eklenmesiyle beş ana bölüm halinde düzenlenen eserde farz ve nafile ibadetler, insanı manen yücelten faziletler, helak edici günahlar, mubah âdetler ve kıyamet günü meydana gelecek olaylar ele alınmıştır. Eserin Süleymaniye Kütüphanesi'nde bulunan 1. cildi ilim, iman, namaz, zekât ve sadaka, oruç, hac, Kur'an okuma, zikir ve dua konularının yer aldığı birinci bölümünü ihtiva etmektedir. Tamamının günümüze ulaşmadığı anlaşılan kitabın aynı cildinden diğer bir nüsha da British Museum'da bulunmaktadır.

3. el-Evâmir ve'n-nevâhî.
Kütüb-i Sitte'de yer alan bu konulara dair hadislerin bir araya getirildiği eser iki kısma ayrılmış, birinci kısımda 424 başlık altında 934 hadis, ikinci kısımda 445 başlık altında 758 hadis kaydedilmiştir. Konu başlıkları alfabetik olarak düzenlenen ve hadislerdeki bazı garîb kelimelerle ilgili açıklamalara yer verilen eser tek nüshasına dayanılarak yayımlanmıştır.

4. el-Fetâva'n-nebeviyye fi'l-mesâ'ih'd-dîniyye ve'd-dünyeviyye.
Fıkıh konularına göre düzenlenen eserin sonu eksik bir nüshası Kahİre'debulunmaktadır. İbnü's-Sika es-Sayrafî ayrıca. Kitâbü'l-Vad ve'l-vaîd adlı bir eser kaleme aldığını ve bu çalışmasında insan bedenindeki organları ilgilendiren günah ve sevaplara dair hadisleri topladığını söylemektedir.