Hasan Rıza Efendi (ö. 1339/1920)

1265/1849 yılın’da Üsküdar’da dogan Hasan Rıza Efendi, Tırnova posta müdürü ve

Mustafa Resit Pasa’nın kilercisi Ahmed Nazif Efendi’nin ogludur.

İlk tahsil yıllarından itibaren Hüsn-i Hatta ilgi duyan Hasan Rıza, aralarında Bab-ı Seraskeri kâtiplerinden Yahya Hilmi Efendi gibi büyük bir hattatın bulundugu birkaç hocadan hat mesk etmistir.

Babası Nazif Efendi’nin asıl memleketi olan Tırnova posta müdürlügüne tayini üzerine

ailece oraya gittiler.

1865’te İstanbul’a geri döndüklerinde babası çıkan kolera salgınında vefat edince Pertevnihal Valide Sultan’ın Kapı Çuhadarı olan amcası Hüseyin Efendi Valide Sultan’a rica ederek yegenini Muzika-i Hümâyûn’a kaydettirdi. Burada Hüsn-i Hat muallimi Mehmed Sefik Bey’den meske baslayan Hasan Rıza on altı arkadasıyla beraber icazet aldı.
Sefik Bey sayesinde Kazasker Mustafa İzzet Efendi ile tanıstı ve ondan çok faydalandı. Hasan Rıza Efendi Ta‘lîk hattını da Sami Efendi’den ögrenmistir.

Hasan Rıza, önce 1871’de Muzika-i Hümâyûn imamlıgına daha sonra 1879’da Hattat

Sefik Bey’in ayrılması üzerine Muzika-i Hümâyûn hat hocalıgına tayin edildi. Muzika-i

Hümâyûn’da Hüsn-i Hat dersleri kaldırılınca imamet vazifesinin sürdürmüstür.

1908’de padisah mevlithanları arasına katılan Hasan Rıza, 1914’te açılan Medresetü’l-Hattatin’in Sülüs ve Nesih hocalıgına tayin edildi. Fakat gözlerindeki rahatsızlıktan dolayı bir süre sonra buradaki görevinden ayrılmak zorunda kaldı.

Uzun yıllar ikamet ettigi Cihangir semtinde 1916 yılında çıkan yangında evi yandıktan sonra tasındıgı Rumelihisarı’ndaki evinde 10 Cemaziyelahir 1339/29 Subat 1920’de vefat edip Rumelihisarı Kabristanına defnedilmistir.

Hasan Rıza Efendi, Sülüs, Celî Sülüs, Ta‘lîk, Celî Ta‘lîk yazılarıyla bir hayli eser vermis olmakla beraber en çok Nesih hattı üzerinde basarı göstermistir. Nesihle yazdıgı Mushaflar harflerinin güzelligi kadar rahat okunabilmesi, harekelerinin isabetli yerlere konması bakımından da erisilmesi güç bir mükemmelliktedir.
On dokuz Kur’an-ı Kerim yazmıstır ki her biri birbirinden mükemmeldir.
Cihangir Camii’nde levhaları, Sultan Selim Camii için yazdıgı Büyük Hilye-i Saadet, Sögüt’te yapılan camideki ve Mekke’de Makam-ı İbrahim’e asılı bulunan ilk dört halifenin isimleri muhtelif yerlerde görülen yazılarından bazılarıdır .

1878-1912 yılları arasında sanat hayatının en verimli devresinin yasayan Hasan Rıza’nın bu devrenin sonlarında Sultan Resad’ın arzusuyla yazdıgı sekiz ciltlik Sahih-i Buharî onun en önemli eserleri arasında sayılabilir.

Hasan Rıza Efendi, asıl söhretini basılmak üzere yazdıgı “âyet-berkenar” mushafla kazanmıstır. Bu mushafı, eczalı kâgıda eczalı mürekkep kullanarak özellikle hıfza çalısanlara kolaylık saglamak üzere hazırlamıstır.
On yedi talebeye icazet veren Hasan Rıza’nın tasavvufî manzumeler de kaleme aldıgı ve Tezhîble de ugrastıgı söylenmekle birlikte bu çalısmaları hattı kadar önemli degildir.