Abdullah Ahıskavi
Tam adı Ebu Muhammed Abdullah Ziyâeddin'dir.
İlköğrenimine, âlim olan babasıyla bir süreliğine gittikleri Şam yakınlarındaki Salihiye'de başlayıp Ahıska'da devam etti.
Babasından tecvid ve alet ilimleri dersleri aldı.
Babası öldükten sonra Kars'a giderek İsmail Berküşadî'den hadis ve fikıh ilimlerinden icazet ile Ziyâeddin lâkabım aldı.
Bir müddet Erzurum'da kaldıktan sonra Diyarbakır'da Küçük Ahmedzâde Ebubekir Efendi'den Sahih-i Buharı, Bozcuzâde Ömer Efendiden ise tefsir, aruz, matematik ve astronomi konularında öğrenim gördü.
Son olarak Mısır âlimlerinden Abdüsselâm Erzincanî'den ders aldıktan sonra İstanbul'a gitti (1761).
Burada eserleri üzerinde çalışmaya başladı, bir yandan da dersler verdi.
İki yıl kaldığı Bosna'da (1766–68) yazmaya başladığı Revâmizûl-Âyan adlı ansiklopedik eserini, İstanbul'a dönüp Hacca gidip geldikten sonra tamamlayabildi (1778).
Beş cilt olan eserinin ilki ilimler, ilim ve akıl sahipleri, insan, gök bilim, dünya, iklimler, maden, bitki ve hayvanlar olmak üzere yedi bölüme ayrılmıştır.
Diğer ciltler, Peygamberin siyerinden şair tabakalarına kadar biyografilerden oluşmaktadır.
Eserin iki fotoğraf nüshası Süleymaniye Kütüphanesi'nin Halet Efendi ve Esad Efendi (Nu. 2127–2128) kısmındadır.
Bu eserin bir de muhtasarını yazdı,
ömrünün son yıllarını Ayasofya Medresesinde geçiren Ahıskavî'nin kabri, Karacaahmet Mezarlığının Söğütlüçeşme tarafındadır.
ESERLERİ:
HADÎS:

• Levûmi'ü'n-Nûr [4 cilt).

FIKIH:

• Haşiye ale'd-Dûrer
• lâmi'ü'l-Fusûl fi İlmeynil-Fürû'i uel-Isûl,

AKAİD:

• Mirkâtu't-Tarikatil-Mu-ammediyyeti ve Merzatü'ş-Şeriatil-ihmediyye.

DİĞER ESERLERİ:

• Revâmizü'l-iyân fi Beyâni Mezâmiril-Uhûdi ve'l-temân,
• Mensekü Latif,
• Mebâhicûl-hvân ve Menâhicû kavâninil-Mizân nantık),
• Risale fi Hakkıl-Misafir,
• Hımûzul-Hakâyık ve Kürvûzü'd-Dekâ-ik (tıp),
• Bedi'ü'n-Nizâmifil-Coğrafya.