Aksungur el Ahmedili

Revâdî hanedanından olan ve Azerbaycan'da Merâga ile muhtemelen diğer bazı yerleri idare ede Selçuklular'a bağlı İbrahim oğlu Emîr Ahmedîl'in memlük'ü.

Ahmed Kesrevî, Aksungur'u Ahmedîl'in oğlu olarak göstermiş (bk Şehriyârân-ı Gumnâm, s. 115-119),

aynı hata Z. Velidi Togan tarafından da tekrarlanmıştır (bk. İA, I, 275).

Aksungur, efendisinin Bağ­dat'ta Bâtınîler tarafından öldürülmesi üzerine (509/1116) onun sahip olduğu yerleri ele geçirdi ve Revâdî hanedanına son verdi.

Sahip olduğu bazı meziyetler ve askerlerinin çokluğu sayesinde siyasî bakımdan güç kazanan Aksungur, Sul­tan Mahmud tarafından oğlu ve veliahtı Davud'a atabeg tayin edildi.

Aksungur, Sultan Mahmud'un ölümü ve yerine kardeşi Tuğrul'un geçmesi üze­rine (1132), büyük emirlerden Yarınkuş ez-Zekevî ve aralarında eski Fars hâki­mi Karaca'nın iki oğlunun da bulunduğu bazı kimselerle birlikte tahtı elde etmek için Davud'u harekete geçirdi.

Fakat iki taraf arasında meydana gelen savaş­ta Davud'un kuvvetleri mağlûp oldu; Dâvud Aksungur tarafından savaş mey­danından uzaklaştırıldı (1132).

Davud'un başarısızlığı üzerine Tuğrul'un kardeşi Mesud'un hizmetine giren Aksungur, Tuğrul'un üzerlerine yürüdüğünü haber alınca Mesud ile birlikte Bağdat'a çekil­di.

Daha sonra hazırlıklarını tamamla­yarak Mesud ile beraber Azerbaycan'a döndüler.

Tuğrul'un Azerbaycan'da nâib olarak bıraktığı Karasungur onlara karşı koyamayacağını görerek Zencan'a çekildi.

Tuğrul'un emirlerinden Aynüddevle Hârizmşah ile Bulak Erdebil'e Hâcib Tatar da Urmiye Kalesi'ne sığındılar.

Erdebil'i kuşatan Mesud ile Aksungur, üzerlerine yürüyen Karasungur'u şehir önlerinde bozguna uğratarak Erdebil'i ele geçirdiler.

Ardından karşılarına çıkan Tuğrul'u da mağlûp ettiler ve böylece Rey'e çekilen Tuğrul'un yerine Mesud Hemedan'da tahta geçti.

Ancak bu sıra­da Aksungur, Bâtınîler tarafından Hemedan yakınlarında Karategin çayırlı­ğında öldürüldü.

Aksungur'u Mesud'un öldürttüğüne dair İbnü'l-Esîr'in zikrettiği rivayeti, Me­sud'un ona olan ihtiyacı göz önüne alın­dığında, kabul etmeye imkân yoktur.

Buna karşılık Tuğrul'un, veziri Dergüzini tarafından öldürülmüş olması (bk. Bündârî, s. 169) kabul edilebilir.

Aksungur'un öldürülmesi üzerine en güçlü da­yanağından mahrum kalan Mesud'un, tahtı kardeşi Tuğrul'a bırakarak Bağ­dat'a gitmesi de bununla yakından il­gilidir.

Aksungur'un Selçuklu tarihindeki ro­lü, Revâdî hanedanına son verip yerine kendi hanedanını ikame etmiş olması­dır.

Aksungur'un oğlu ve torunları, Merâga ile diğer bazı şehirleri atabeg un­vanı ile uzun süre idare etmişlerdir.

Bu sebeple Aksungur hanedanına Merâga atabegleri adını vermek yerinde olur.