AHMED b. NASR el-HUZAÎ

Ebû Abdillâh Ahmed b. Nasr b. Mâlik el-Huzâî

Mihne olayında Halife Vâsik tarafından öldürülen muhaddis.

el-Mervezî ve el-Bağdâdî nisbeleriyle de tanınır.

Dedesi Mâlik, Abbâsîler'in kuruluş yıllarında devletin yönetim kad­rosunda önemli görevler almıştır.

Daha sonra da babası Nasr'ın benzeri görev­leri üstlendiği ve hatta Bağdat'taki bir çarşının (Süveykatünnasr) onun adıyla anıldığı dikkate alınacak olursa Ahmed b. Nasr'ın tanınmış bir aileye mensup olduğu anlaşılır.

Mâlik b. Enes, Süfyân b. Uyeyne ve Hammâd b. Zeyd gibi meşhur muhaddislerden hadis tahsil etti. Kendisinden de Yahya b. Maîn, Ah­med b. İbrahim ed-Devraki, Devraki'nin oğlu Abdullah b. Ahmed, Seleme b. Şebîb gibi âlimler hadis rivayet etti.

Ah­med b. Nasr'ın elinde Hüşeym b. Beşîr'in 20.000 hadis ihtiva eden bütün eserleri ile Mâlik b. Enes'ten dinlediği önemli rivayetler bulunduğu için birçok hadis talebesi onun etrafında toplan­maktaydı.

Halife Me'mûn devrinin sonlarına doğ­ru, Kadı Ahmed b. Ebû Duâd'ın tesir ve teşvikiyle başlatılan halku'l-Kur'ân meselesinde devrin ileri gelen âlimleri Kur'an'ın mahlûk olduğunu kabule zor­landıkları, kabul etmeyenlerin ise ağır hakaret gördükleri zaman Ahmed b. Nasr bu harekete karşı çıktı.

İlmi, fazi­leti, doğru bildiğini çekinmeden söyle­yen sağlam şahsiyeti, ayrıca ailesinden gelen nüfuzu sebebiyle Bağdat halkı onun etrafında toplandı. Hatta onlarla iyi ve doğru olanı söylemek, yanlış yol­da olanları uyarmak ve gerektiğinde yö­neticilere karşı ayaklanmak üzere gizli­ce anlaştı.

Halife Me'mûn ve Mu'tasım devirlerinde şiddetini biraz kaybederek devam eden mihne olayı, Vâsik devrin­de (842-847) yeniden alevlenince, Bağ­dat halkı tekrar Ahmed b. Nasr'ın etra­fında toplandı.

İhtilâl hazırlıkları kısa zamanda tamamlanıp isyan günü ka­rarlaştırıldı.

Durumu haber alan Bağ­dat Valisi İshak b. İbrahim, başta Ah­med b. Nasr olmak üzere bu hareketin öncülerini yakalayarak Sâmerrâ'da bulu­nan halifeye gönderdi.

Vâsik. Ahmed b. Nasr'dan, önce Kur'ân-ı Kerîm hakkın­daki kanaatini söylemesini istedi.

Onun Kur'an'ın Allah kelâmı olduğunu belirt­mesi üzerine âhirette Allah'ın görülüp görülmeyeceğini sordu.

Ahmed b. Nasr bu konudaki hadislerin onun görüleceği doğrultusunda olduğunu misaller vere­rek açıkladı.

Halife ise gözle görülebi­len ve mekânda yer tutan mücessem bir varlığı ilâh olarak kabul edemeyeceğini belirtti.

Sonra da huzurunda bulunan fakihlerin görüşüne uyarak onu ölüme mahkûm etti.

Vâsik, Ahmed b. Nasr'ın bunamış bir ihtiyar olduğunu ileri süre­rek ölümünün geciktirilmesini arzu eder görünen Ahmed b. Ebû Duâd'ın isteği­ni kabul etmedi; böyle bir kâfirin vücudunu ortadan kaldırmak suretiyle ilâhî mükâfata nail olmayı umduğunu söy­ledi ve cellâdın yardımıyla onu öldürdü (Şaban 231/Nisan 846).

Halife, Ahmed b. Nasr'ın naaşım Sâmerrâ'da, başını da Bağdat'ın doğu ve batı kesimlerinde teşhir ettirdi.

Kulağına taktığı idam fer­manında, Kur'an'ın mahlûk olduğunu kabul etmediği, Allah'ı mahlûkata ben­zettiği, üstelik bu günahlarından tövbe etmeye yanaşmadığı için onun kanını heder ettiğini ilân ediyordu.

Kaynaklar, Ahmed b. Nasr'ın kesik başının "lâ ilahe illallah" diyerek Kur'an okuduğunu ıs­rarla belirtmektedirler.

Günlerce teşhir edilen kesik başı, daha sonra bir hüc­reye konarak üzerine çadır gerildi ve muhafaza altına alındı.

Aradan beş yıl geçtikten ve halku'l-Kur'ân konusunda­ki münakaşalar tamamen sona erdik­ten sonra, Halife Mütevekkil'in emriyle, Ahmed b. Nasr'ın başı hücresinden çıka­rılarak ailesine teslim edildi (851).

Naaşı Sâmerrâ'dan getirtilerek Bağdat'ın do­ğu tarafındaki Mâlikiyye Kabristanı'na defnedildi.

Öldürüldüğü sırada saçı sa­kalı iyice ağarmış bir ihtiyar olan Ah­med b. Nasr el-Huzâryi hayırla yâdeden Ahmed b. Hanbel, onun gibi canını cö­mertçe feda eden gönlü zengin bir baş­kasının zor bulunacağını söylemiştir.

Ahmed b. Nasr'ın rivayet ettiği hadis­lerden biri Ebû Davud'un es-Sünen'inde bulunmaktadır.