Zenbilli Ali Efendi

Osmanlı devrinin dokuzuncu Şeyh`ül-İslamıdır.

Asıl adı Ali Cemali olan Zenbilli Ali Efendi, “Zenbilli Müfti” unvanıyla meşhurdur.

Molla Fenari`nin hocası ve Sultan I. Murad zamanının ünlü ulemasından Cemalüddin Muhammed Aksarayi soyundan Ahmet İbn-i Mehmet Çelebi`nin oğludur.

Karaman`da doğmuştur. Doğum tarihi belli değildir.

İlk tahsilini Karaman ve Konya`da yaptıktan sonra, İstanbul`da Molla Hüsrev`in, Bursa`da Mevlana Hüsamzade Muslihiddin Efendi`lerin derslerine devam ederek onlardan icazet alır.

Bursa`da hocasının kızı ile evlenir.

Tahsilini tamamladıktan sonra Edirne Taşlık Ali Bey Medresisi`ne müderris tayin edilirse de, Karamanlı Mehmet Paşa ile aralarının açılması üzerine, bu medresede uzun süre kalamaz. Sadrazam kendisini düşük bir maaşla Beylerbeyi medresesine atayınca, Zenbilli Ali Efendi, şeref ve haysiyetini gözeterek istifa eder .

Şeyh Muslihiddin İbn-i Vefa Hazretlerinin hizmetine girer.

Fatih`in Vefatı ile II. Beyazıd tarafından saraya davet edilirse de davete icebet etmez. Kendisine gücenen padişah, Zenbilli Efendi`yi önce Bursa`ya sonra da Amasya`ya müderris olarak sürgün eder. İsmail Hami Danişmend, davete icabet etmemesinin sebebini onun Sultan Cem taraftarı olabileceği ihtimaline bağlar.

Sürgünden izinsiz ayrıldığı için görevinden azledilirse`de Padişah II. Beyazıd`ın görmüş olduğu bir rüya üzerine, Zenbilli Ali Efendi affedilerek, 1503 yılında Şeyh`ül İslam olur. Ayrıca yeni bitmiş olan Beyazıd Medresesi`ne müderris olarak atanır.

Yavuz Selim`in tahta çıkması ile ünü daha da artar. Doğruluğu, hakseverliği ve cesareti ile Yavuz`un gözüne girer. Onu etkisi altına alır. “Eğer şeriata aykırı emirler verirsen, ben de senin hal`ine fetva veririm” diyecek kadar cesur ve hakşinas davranır.

Kanuni döneminde de görevde kalan Z. Ali Efendi Rodos`un fethine de katılır. Fethi müteakip imam ve hatiplik görevini yapar, orada İslami müesseseleri kurar.

Kendisine sunulan soru kağıtlarını (istenen fetvaları) sarkıttığı zenbille alıp, yine cevaplarını soru sahiplerine zenbille verdiği için Zenbilli Ali Efendi ismini almıştır.

Fıkıh alanında Muhtaratü`l Feteva isimli bir eseri ile manzum ve mensur iki risalesi vardır. Ayrıca II. Beyazıd adına ahlak ilmi ile alakalı bir eseri de mevcuddur.

932 H. 1526 M. Yılında İstanbul`da vefat eder. Kabri, Zeyrek yokuşundadır.

Şeyh`ül-İslamlık süresi 24 yıldır.