Tebriz (Azerice: ????? veya T?briz,Farsça: ?????,Osmanlıca:Qent-e Tabriz veya Tabriz Khand)

İranın kuzey batısındaki en büyük şehri, Doğu Azerbaycan Eyaleti'nin merkezidir.

Tahmini nüfusu 1.597.319 dur.

Kuzeyde Eynalı dağı, güneyde volkanik Sehent dağı arasında bulunmaktadır, bu yüzden dağlarla çevrili bir düzlükte kurulmuştur.

Ayrıca Kömür Çayı (Mehran Çayı ya Kuru Çay) ve Acı Çayın birleşmesinden oluşan nehir yatağında konumlanmıştır.

İmam Humeyni Caddesi kenti doğudan batıya iki parçaya bölen bir ana caddedir.

Bu caddenin bir ucunda Tahran’a giden ana yol, diğer ucunda ise tren istasyonu bulunmaktadır.

Tebriz Safeviler devrinde İran’a kısa bir süre başkentlik yapmıştır, alan ve nüfus açısından İranın Tahran ve Meşhed'den sonra üçüncü en büyük şehri, Sanayi bakımıdan İranın ikinci şehridir.

Öte yandan İranın en kirli havasına sahip şehirler listesinde ikinci sıradadır.

Halkın dili Azerice'dir.

İran Ermenilerinin psikoposu Tebriz'de bulunur.

Şems-i Tebrizi 1185 yılında bu şehirde doğmuştur.

Tebrizin kuruluşu Sasanilere dayanmaktadır.

İsmi Tavrez, Tavrej, Taris ve Turi diyede tarih kitaplarında geçmektedir.

Tebriz tarihi boyunca yıkımlara uğrayıp yeniden inşa edilmiştir.

Miladdan önce 3. yüzyılda Taris ismiyle Ermenistanın başkentiydi.[1]

Akkoyunlular ve Karakoyunluların başkentiydi.

Tebriz İranın sanayi üretiminde büyük bir paya ve öneme sahiptir.

Tebrizin modern sanayisi başlıca Otomotiv, makine, kimya, petrokimya, petrol rafinerisi, çimento, elektrik/elektronik eşya ve tekstil üzerine kuruludur.

Tarihi Mekânlar:

Erg-e-Alişah

Rob-e-Raşidi

İtfaiye Kulesi

Tebriz Kapalıçarşısı: Doğudaki en büyük ve en önemli pazarlardandır. Pazarının genişliği bir kilometre karedir. İçindeki küçük çarşıların ve kevanbsarayların sayısı yirmiye ulaşır. Eskiden beri ticaret merkezi olmuş ve bugün de İran'ın kuzey batısının en görkemli ticaret merkezlerindendir.

Tebriz Belediye Sarayı

El-Gölü (Şah-Gölü): Büyük bir havuz ortasında bir binadır. Binanın yapılış tarihi bilinmemektedir. Ancak Abbas Mirza zamanında restore edilmiş ve 1931 yılından itibaren genel mesire yeri şekline dönüşmüştür. Bu mesire yeri, ferah yeşil bir alana sahiptir.

Meşrutiyet Müzesi

Azerbaycan Müzesi

Senceş Müzesi

Şehriyarın Müzesi

Şairler Anıtı (Megberet-ol Şoara): İran'ın yetiştirdiği birçok şairin ve önemli insanın mezarının bulunduğu yerdir. İran’ın çağdaş büyük şairi Şehriyar’ın mezarı da burada yer almaktadır.

Un İbn Ali Anıtı

Ferdowsi Lisesi

Alişah Camisi

Tebriz Ulu Camisi

Kebud Camisi

Ostad ve Şagerd Camisi

Seyyed Hamze Camisi

Magbare Camisi

Zehiriye Camisi

İlklerin Şehri, Tebriz

Tebriz'in bulunduğu coğrafya nedeni ile, İran'ın batı kapısı olarak görülür bu yüzden birçok modern yapı ve etkinlik, İranda ilk olarak Tebrizde yapılmıştır veya görülmüştür. Bu yüzden çoğu Tebrizli İran'ın ilk modern hayata geçen şehri olarak görürler:

İranda 1811'de ilk matbaa evi Tebrizde kuruldu.

İranın ilk modern okulu Tebrizde Hasan Roşdiye tarafından 1888 kuruldu.

İranın ilk işitme engelliler okulu Cabbar Bahçıvan tarafından 1924 yılında Tebrizde kuruldu.

İranın ilk özel dahi çocuklar okulu 1926 yılında Almanlar tarafından Tebrizde kuruldu.

İranın ilk ana okulu 1923 yılında Tebrizde kuruldu.

İranın ilk belediyesi, şehir meclisi ve belediye sarayı Tebrizde kuruldu.

İranın ilk modern polis teşkilatı Tebrizde kuruldu.

İranın ilk ticaret odası 1906 yılında Tebrizde kuruldu.

İranın ilk madeni para darphanesi Tebrizde işe başladı.

İranın ilk umumi kütüphanesi Tebrizde kuruldu.

İranın ilk sinema salonu 1900 yılında Tebrizde kuruldu, ayrıca 1921 yılında Tahranın ilk sinema salonunu bir tebrizli kurdu.

İranın ilk tiyatrosu ve tiyatro grubu Tebrizde kuruldu.

İranın ilk modern fabrikası Tebrizde kuruldu.

İranın 1900'lü yıllardaki telefon sistemine kavuşan ilk şehri Tebriz idi.

İranın ilk kadın derneği Tebrizde kuruldu.

İranın ilk öğrenci yurdu Tebrizde kuruldu.

Üniversiteler:

Tebriz Üniversitesi

Sehent Teknik Üniversitesi

Tebriz Azad İslami Üniversitesi

Tebriz Tıp Bilimleri Üniversitesi

Azerbaijan Terbiyet Muallim Üniversitesi

Tebriz İslami Sanat Üniversitesi

Nebi Ekrem Kolej Üniversitesi

Liseler:

Ferdovsi Lisesi

Pervin Lisesi (Memorial Lisesi)

Talegani Lisesi ve Moteheri Lisei (Bölünmeden önce ismi Mensur lisesi)

Şehit Medeni Lisesi (Tizhuşan)

Meşkat Lisesi

Sema Lisesi

Dipnot

1 Tabriz - LookLex Encyclopaedia