Türkiye’de Yezidilik ve Yezidiler Hakkında Yapılan Çalışmalar

Ülkemizde Yezidilik ve Yezidiler konulu çalışmaların fazla olduğunu söyleyemeyiz. Yezidilik ve Yezidiler konusu bir bakıma çalışılmayarak göz ardı edilmiştir. Yapılan bu çalışmaların birkaç istisna dışında yeterli olmadığı görülmektedir. Özellikle yaşayan Yezidilik hakkında çalışma hemen hemen yok denecek kadar azdır.

Yezidiler kendi inançlarından olmayanlara karşı kapalı kalmışlardır. Ve çoğu zaman da, bu kapalı tutum dini bir gereklilik şeklinde telakki edilmiş ve öylece de ifa edilmiştir. Birkaç istisna sayılmaz ise, konuya ilgi duyanlar Yezidilik ve Yezidiler hakkında hiçbir neticeye ulaşamamışlardır.

Bununla beraber Yezidi olmayanlar Yezidiliği sapıklık ve Yezidileri sapık olarak kabul etme önyargısıyla araştırma ihtiyacı duymamışlardır.

Yezidilerin İslam dininden ayrılmış sapık bir topluluk olduğuna dair kanaat, konu hakkında yeterli ve tarafsız bilgi elde etmeye, elde edilen bilgilerin de verilmesine engel olmuştur.
Yezidilik ve Yezidiler hakkında mevcut bu bilgiler genellikle eksik, taraflı ve yanlıştır.

Yezidiliğe ve Yezidilere ilginin canlı kalmasını sağlayan önemli bir husus; Hıristiyan ve Müslümanlardan özellikle yöneticiler, seyyahlar ve din adamlarının Yezidileri, “Şeytana Tapanlar” şeklinde isimlendirmiş olmalarıdır. Şeytana Tapanlar şeklindeki isimlendirme, bir teamül haline gelmiş daha sonra konuyla ilgili yayınlarda da bu şekliyle yer almıştır.

Şeytana Tapanlar şeklindeki isimlendirme, Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslam dini ve kutsal kitaplarına dayanmaktadır. Yezidiliğe ve Yezidilere baştan itibaren eksik ve önyargılı bakmakla nihayet bulan bu yaklaşım, tanımlayıcı metodun bir sonucudur. Bu tanımlayıcı tavır, Yezidiliğin içeriden bir bütün olarak ele alınmasına engel olduğu gibi, yaşayan Yezidiliğin de olduğu gibi anlaşılmasını engellemiştir.

Yezidilere şirin görünmeye çalışan hatta onları herkesten daha iyi anladıklarını zanneden bazı yazarlar ise, “Şeytan Ayetleri” tartışmalarından yola çıkarak, Melek Tavus ile Şeytan arasında ilişki kurmuş ve Yezidiliği Zerdüştlükle açıklamaya çalışmışlardır.

Bazı araştırmalar da konuya ideolojik yaklaşılmış ve Yezidilik Kürtlerin eski milli dini olarak sunulmuştur. Bu tür tezler de hem çok iddialı hem de ispatlanması çok güçtür.

Yezidilik ve Yezidiler araştırmalarına, Yezidilerin katkıları sağlanamamış ve sağlanamadığı gibi de çekingen durmalarına ve geri çekilmelerine neden olunmuştur.

Diğer taraftan Yezidiler de kendileri hakkında araştırma yapmamışlardır. Son yıllarda Avrupa’da bulunan Yezidi dernekleri ise Yezidilik hakkındaki muhtelif yayınlara karşı cevap veya tekzip yazıları yayınlamıştır.

Özellikle Yezidi Emir ve Şeyhlerinin elinde bulunan belgeleri açıklamaları halinde, araştırmalara önemli bir katkı sağlanacağı gibi birçok nokta da açıklığa kavuşmuş olacaktır.

Bütün bunlara karşın, Türkiye’de yaşayan dini topluluklar içerisinde Yezidilik ve Yezidiler, Türk edebiyatında en fazla konu olanlardan biri olmuştur.

Konu zaman zaman da magazin malzemesi haline gelmiştir.

Uzun bir zamandan beri ise Yezidilik etnik ve ideolojik eğilimler malzeme olarak kullanılmaktadır.

Din bilimleri alanında yapılan çalışmalarda da Yezidilik ve Yezidiler yeterli ilgi toplayamamıştır

Üniversitelerimizde Yezidilik ve Yezidiler hakkında yapılan çalışmaların büyük çoğunluğu lisans tezidir. Bu tezler, İlahiyat fakültelerinde ve Fen-Edebiyat ile Eğitim fakültelerinin Tarih ve Sosyoloji bölümlerinde hazırlanmıştır. Bu tezlerin bir kısmı basılmıştır.

Ülkemizin farklı inançlara sahip vatandaşlarını tanımak ve varsa problemlerine çözüm üretme ihtiyacı bu tür çalışmaların önemini artırmaktadır. Ayrıca yaşadığımız coğrafyanın inanç ve kültür haritasının çıkarılmasına büyük katkı sağlayacağı da bir gerçektir. Çünkü içinde yaşadığımız bu coğrafya birçok din ve medeniyetin beşiği olmuştur. Bu çalışmalar bu din ve medeniyetlerin halen yaşamakta olan etkilerini ve izlerini açıklığa kavuşturmamızı sağlayacaktır.

Yezidilik ve Yezidiler Bibliyografya

“Adeviye”, İslam Ansiklopedisi, c. 1, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, s. 137.

“Adi Misafiroğlu”, Türk Ansiklopedisi, c. 1, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1984, s. 135.

ABDÜLGANİ EFENDİ, Mardin Tarihi, Hazırlayan, Burhan Zengin, Ankara: Başbakanlık GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı Yayınları, 1999.

AKPINAR Turgut, “Yezidiler Şeytana mı Tapar”, Tarih ve Toplum, S. 131, 1994, ss. 14-20.

AKPINAR Turgut, “Yezidilik ve İlgi Çekici İnançları, Adetleri” Tarih ve Toplum, S. 133, 1995, ss. 41-54.

ASTAN Fethullah, “Yezidiler”, (Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Lisans Tezi), Ankara: 1983.

AYDIN Mehmet, “Şeytana Tapma Yezidilerin İnanç Esasları” c. 23, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1978, ss. 258-266.

AYDIN Mehmet, “Yezidiler ve İnanç Esasları” Belleten, c. 202, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1988, ss. 33-74.

AYDIN Mehmet, “Yezidiler ve Onların Folklorik Özellikleri”, 3. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri, c.4,1987.

AYNİ Mehmet Ali, Milliyetçilik, İstanbul: Marifet Basımevi, 1943.

BALTA H. İbrahim, “Vahşette Yezidi Parmağı”, Zaman, 10 Şubat 2000.

BALTEN Zeki, Şeyh Adi ve Yezidiler, (Ondokuz Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Lisans Tezi), Samsun: 1985.

BAŞBUĞ Hayri, Yezidilik İnancı, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, 1987.

BAYBARA Süleyman, Abdüsselam Efendi, Hayatı, Eserleri, Ümmü’l- İber’in Tercemesi ve Dil Yönünden İncelenmesi, (Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi), Kayseri: 1994.

BAYRAK Mehmet, Alevilik ve Kürtler, Özge Yayınları, 1997.

BAYRAK Mehmet, Batılı Gözüyle Osmanlı Toplumu ve Yezidiler Üstüne Bir Tanıklık”, Tarih ve Toplum, S. 17, 1985, ss. 356-359.

BAYRAK Mehmet, Kürdoloji Belgeleri, Özge Yayınları, 1994.

BENDER Cemşid, Kürt Tarihi ve Uygarlığı, 5.bs., İstanbul: Kaynak Yayınları, 1995.

BENDER Cemşid, Kürt Uygarlığında Alevilik, 2.bs. İstanbul: Kaynak Yayınları, 1992.

BEŞİKÇİ İsmail, Doğu Anadolu’nun Düzeni, Ankara: Yurt- Kitap-Yayın, 1992.

BEYSANOĞLU Şevket, “Yezidilik ve Yezidiler”, Diyarbakır. Müze Şehir, Ankara: Yapı Kredi Yayınları, 1999, ss. 391-401.

BEYSANOĞLU Şevket, İnanç Gelenek ve Görenekleri ile Yezidiler, Ankara:1988.

BİRDOĞAN Nejat, Alevi Kaynakları II, İstanbul: Kaynak Yayınları, 1999.

BLAGA Rafael, İran Halkları El Kitabı, Ankara: 1997.

BULUT Faik, “Yezidiler”, Atlas, S. 89, 2000, ss. 32-52.

ÇAĞATAY Neşet, Çubukçu İbrahim Agah, İslam Mezhepleri Tarihi, Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1976.

ÇAVLI Yıldırım, “Dinlerin Kavşak Noktasında”, Hürriyet, 12-18 Haziran, 1983.

ÇELİK Ahmet, Yezidilik, (Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Lisans Tezi), Ankara: 1977.

ÇOBAN Ahmet, Yezidilik, (Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Lisans Tezi), Erzurum: 1983.

ÇUBUKÇU İbrahim Agah, “Yaşayan Yezidilik”, Ankara Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. 28, 1986, ss. 23-36.

DALMIŞ Hikmet, Adem Muhcu, Yezidi İnançları, (Ondokuz Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Lisans Tezi), Samsun, 1985.

DÜNDAR Fuat, Türkiyede Nüfus Sayımlarında Azınlıklar, İstanbul: Doz Yayınları, 1999.

ERK Erol, “Yezidiler Arasında”, Hürriyet, 13-19 Mart 1966.

ERK Hasan Basri, “Yezidi Mezhebi Hakkında Bir Açıklama”, Sebilürreşad, c. 7, S. 172, ay. 5, 1954, s. 364.

“Evet Bizler Şeytana Tapıyoruz”, Röportaj, Rana, Pazar Sabah, 20 Ocak 1991, ss. 2-3-30.

EVLİYA ÇELEBİ, Seyahatname, Çeviren, T.T. Kuran-N. Akbaş, İstanbul: Üçdal Neşriyat, 1986.

EYÜPOĞLU İsmet Zeki, Şeytan Ayetleri Söylencesi, İstanbul: Uygarlık Yayınları, 1989.

FIĞLALI Ethem Ruhi, “Yezidilik”, Türk Ansiklopedisi, c. 3, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, ss. 441-443.

FIĞLALI Ethem Ruhi, Çağımızda İtikadi İslam Mezhepleri, 9.bs., Ankara: Selçuk Yayınları, 1998.

FIĞLALI Ethem Ruhi, İbadiyenin Doğuşu ve Görüşleri, Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1983.

FIRAT Mehmet Şerif, Doğu İlleri ve Varto Tarihi, 5.bs., Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, 1983.

GENÇLER Ahmet, Diyarbakır ve Çevresinde Sosyalleştirilmiş Sağlık ve Hizmetlerini Etkileyen Toplumsal ve Kültürel Faktörler, (Diyarbakır Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı, Doktora Tezi), Diyarbakır:1974.

GENÇLER Ahmet, “Diyarbakır İlinde Farklı Köy Toplumlarının Etnografik İncelenmesi”, Antropoloji, S.8 (1973-1974), Ankara:1978,ss.77-91.S

GÖLPINARLI Abdülbaki, Türkiye’de Mezhepler ve Tarikatlar, 2.bs., İstanbul: İnkılap Yayınları, 1996.

GÜMÜŞ Abidin, Midyat’ın Kültür Hayatı, (Dicle Üniversitesi Eğitim Fakültesi Tarih Bölümü, Lisans Tezi), Diyarbakır: 1997.

GÜNDÜZ Şinasi, Mitoloji İle İnanç Arasında, Samsun: Etüt Yayınları,1998.

HANÇER Meryem, Yezidiler, (Dicle Üniversitesi Eğitim Fakültesi Tarih Bölümü, Lisans Tezi), Diyarbakır: 2000.

HANÇERLİOĞLU Orhan, “Melek-i Tavus”, Dünya İnançları Sözlüğü, İstanbul: Remzi Kitabevi, 1993, ss. 318-319.

HANÇERLİOĞLU Orhan, “Melek-i Tavus”, İslam İnançları Sözlüğü, İstanbul: Remzi Kitabevi, 1984, s. 318.

HANÇERLİOĞLU Orhan, “Yezidilik”, Dünya İnançları Sözlüğü, İstanbul: Remzi Kitabevi, 1993, ss. 560-561.

HANÇERLİOĞLU Orhan, “Melek-i Tavus”, Felsefe Ansiklopedisi, c. 4, İstanbul: Remzi Kitabevi, 1980, ss. .

HANÇERLİOĞLU Orhan, “Yezidilik”, İslam İnançları Sözlüğü, İstanbul: Remzi Kitabevi, 1984, s. 724.

HANÇERLİOĞLU Orhan, “Melek-i Tavus”, Felsefe Ansiklopedisi, c. 4, İstanbul: Remzi Kitabevi, 1980, s. 127.

HATEMİ Hüseyin, Şeytan Rivayetleri, İstanbul: İşaret Yayınları, 1989.

IŞIK Cemil, Yezidilik, (Gaziantep Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü, Lisans Tezi), Gaziantep:1998.

IŞIK Hüseyin Hilmi, “Yezidilik”, Tam İlmihal, 48.bs., İstanbul: Hakikat Kitabevi, 1991, ss. 460-462.

İDİKURT Hasan, Viranşehir, Mersin: Tarihsiz.

İSMAİL PAŞA, Hediyyetü’l-Arifin, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1951.

İŞLER İbrahim, Mehmet Çetin, Dinler ve Diller Diyarı Midyat, Midyat: Midyat Belediyesi Yayınları, 2000.

İŞLER İbrahim, Yezidilikte İnanç ve Sosyal Yapı, (Selçuk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü, Lisans Tezi), Konya: 1990.

KAHRAMAN Hasan, Recep Ak, Abede-i İblis, (Ondokuz Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Lisans Tezi), Samsun: 1985.

KARAY Refik Halit, Yezidin Kızı, 2.bs., İstanbul: İnkılap Kitabevi, 1992.

KAŞGARLI Mehlika Aktok, “Doğu ve Güneydoğu, Anadolu Tarihi İnanç Yapısı”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, S. 40, 1986, ss. 39-75.

KAŞGARLI Mehlika Aktok, Mardin ve Yöresi Halkından Türko-Semitler, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları, 1991.

KATİP ÇELEBİ, Keşfü’z-Zünun, Beyrut: Darü’l-Fikr, 1990.

KATİP ÇELEBİ, Mizanü’l-Hak, Hazırlayan, Orhan Şaik Gökyay, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1993.

KAYABAL B. Bedri, “Mardin Yada Midyat’tan Daha Büyük Bir Yer Var mı Bu Dünyada?”, Milliyet, 21 ocak 1971.

KAYABAL B. Bedri, “Türkiye Yezidilerin Merkezi Olacak”, Milliyet, 22 Ocak 1971.

KAYABAL B. Bedri, “Güneşe, Ay’a ve Yıldızlara Kulluk Ederiz...”, Milliyet, 23 Ocak 1971.

KEMAL Yaşar, Fırat Suyu Kan Akıyor Baksana, 6.bs., İstanbul: Adam Yayınları, 1998.

KONYAR Basri, Diyarbakır Yıllığı, Ankara: Ulus Basımevi, 1936.

KUTLUAY Yaşar, İslam ve Yahudi Mezhepleri, Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1964. ss. 71-72.

MEHMED ŞERAFEDDİN, “Yezidiler”, Daru’l-Fünun İlahiyat Fakültesi Mecmuası, S. 4, 1926, ss. 273-275.

MEHMED ŞERAFEDİN, “Yezidiler”, Daru’l-Fünun İlahiyat Fakültesi Mecmuası, S. 3, 1926, ss. 1-29.

“Mezheplere Dair Tarihi tetkikler: Yezidi Mezhebi”, Sebilürreşad, c. 7, S. 163, ss. 200-201.

MUNGAN Murathan, Mahmut ile Yezida, 2.bs., İstanbul: Metis Yayınları, 1995.

MUSTAFA NURİ, Abede-i İblis, İstanbul: İçtihat Matbaası, 1328.

OKÇU Davut, Yezidilik ve Yezidiler, Van: Birleşik Yayınları,1993.

OKUR Mustafa, Yezidilik, (Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Lisans Tezi), Kayseri: 1984.

ÖZALP Ahmet, “Yezidiyye”, Şamil İslam Ansiklopedisi, c. 6, İstanbul: Şamil Yayınları, 1994, ss.403-405.

ÖZDEMİR Aslan, Şanlıurfa Viranşehir İlçesine Bağlı Dört Köyde Örf Adet ve İnanç Değişmeleri İle İlgili Sosyolojik İnceleme, Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü, Lisans Tezi), Malatya:1988.

ÖZGÖNÜL Emin, “Yezidiler: Şeytanı Tanrı Bilenler”, Hürriyet, 4-8 Nisan 1982.

ÖZTEMİR Murat, Yezidiler ve Süryaniler, İstanbul: Ekin Yayınları, 1988.

ÖZTÜRK Kemal, “Şeytana Tapıyordu, Şimdi Müslüman Tebliğci”, Yeni Şafak, 14 Mayıs 1995.

ÖZTÜRKATALAY Latif, Mardin ve Mardinliler, İstanbul: 1995.

POLAT Zeynep, Yezidiler, (Fırat Üniversitesi, Fen-Edebiyat Tarih Bölümü, Lisans Tezi), Elazığ:1991.

SEVER Erol, Yezidilik ve Yezidilerin Kökeni, 3.bs., İstanbul: Berfin Yayınları, 1996.

SEVGEN Nazmi, “Yezidiler”, Türkiye Mahsulleri Ofisi Dergisi, Haziran 1956, ss. 47-55.

SEVGEN Nazmi, “Yezidiler veya Şeytana Tapanlar”, Coğrafya Dünyası, S. 2, 1950, ss. 112-117.

SIRMA İhsan Süreyya, Yezidiler, (Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Lisans Tezi), Ankara:1966.

SIRMA İhsan Süreyya, “Melek Tavus ve Adab-ı Tenkid”, Tarih ve Toplum, S. 138, 1995, ss. 375-377.

SÜLEYMAN SABRİ, Van Tarihi, Hazırlayan, Gamze Gayeoğlu, 3.bs., Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, 1982.

ŞAHİN Murat, Doğuştan Günümüze Yezidilik ve Yezidiler, (Fırat Üniversitesi, Fen-Edebiyat Tarih Bölümü, Lisans Tezi), Elazığ:1996

ŞANAK Musa, Mezopotamya’da Dinlerin Doğuşu ve Gelişimi, İstanbul: Aram Yayınları, 1997.

ŞAPOLYO Enver Behnan, Mezhepler ve Tarikatlar Tarihi, İstanbul: Türkiye Yayınevi, 1964.

ŞEMSETTİN SAMİ, “Sincar”, Kamusü’l-A’lam, c. 4, İstanbul: Kaşgar Neşriyat, 1996, s. 2653.

ŞEMSETTİN SAMİ, “Adi b. Müsafir”, Kamusü’l-A’lam, c. 4, İstanbul: Kaşgar Neşriyat, 1996, s.3134.

ŞEMSETTİN SAMİ, “Hekkari”, Kamusü’l-A’lam, c. 6, İstanbul: Kaşgar Neşriyat, 1996, s. 4742.

ŞEMSETTİN SAMİ, “Yezidiler”, Kamusü’l-A’lam, c. 6, İstanbul: Kaşgar Neşriyat, 1996, ss. 4798-4797..

“Şeytana Tapan Yezidiler”, Yeni Şafak, 14 Ekim 1995.

ŞİRİN Muhammet, “Yezidiler”, Röportaj,: İlhan Erdem, Selam, S. 91, 22-28 Mayıs 1995. S. 14-15.

TAN İrfan, Çayırlı Köyünün (Kefnaz-Midyat) Sosyo-Ekonomik Durum Ve Köydeki Diğer Sosyal Hayat, (İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Antropoloji ve Etnoloji Bölümü, Lisans Tezi), İstanbul: 1974.

TANYOL Cahit, “Baraklarda Örf ve Adet Araştırmaları”, İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, S. 7, 1951, ss. 71-108.

TAPLAMACIOĞLU Mehmet, Din Sosyolojisi, 3.bs., Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1983.

TAŞKIN İdris, Yezidilerin Tarihi ve İnanç Esasları, (İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Tarih Bölümü, Lisans Tezi), Malatya: 1997.

TEPEYRAN Ebubekir Hazım, Hatıralar, İstanbul: Pena Turizm ve Ticaret, 1988.

TORİ, Kürtlerin Din Kültürü Tarihi, İstanbul: Berfin Yayınları, 1988.

TORİ, Bir Kürt Düşüncesi Yezidilik ve Yezidiler, İstanbul: Berfin Yayınları, 2000.

TURAN Ahmet, Yezidiler, Samsun: 1993.

TURAN Osman, Doğu Anadolu Türk Devletleri Tarihi, 3.bs., İstanbul: Boğaziçi Yayınları, 1993.

TURAN Osman, Selçuklular Zamanında Türkiye, 4.bs., İstanbul: Boğaziçi Yayınları, 1996.

TÜRKAY Cevdet, Oymak, Aşiret ve Cemaatlar İstanbul: Tercüman Kaynak Eserler, 1979.

TÜRKDOĞAN Orhan, Çağdaş Türk Sosyolojisi, 2.bs., İstanbul: Turan Yayınları,1995.

TÜRKDOĞAN Orhan, Etnik Sosyoloji, İstanbul: Timaş Yayınları, 1997.

TÜRKDOĞAN Orhan, Güneydoğu Kimliği, Bolu: Türk Ocağı Bolu Şubesi Yayınları, 1995

ULUDAĞ Süleyman ,“Adi b. Müsafir”, İslam Ansiklopedisi, c. 1, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1988, s. 381.

ULUDAĞ Süleyman, “ Adeviye”, İslam Ansiklopedisi, c. 1, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1988, s. 374.

ÜLKÜ Hayati, İslam’da Mezhepler, İstanbul: Şelale Yayınları, 1980, ss. 142-151.

YELDA, İstanbul’da, Diyarbakır’da Azalırken, İstanbul: Belge Yayınları, 1996.

YETİK Zübeyr, İslam Düşünce Tarihinde Mezhepler, İstanbul: Beyan Yayınları, 1990.

“Yezidilik ve Yezidiler”, Yeni Hayat Ansiklopedisi, c. 6, İstanbul: Doğan Kardeş Yayınları, 1979, ss. 3343-3344.

“Yezidilik”, Yeni Türk Ansiklopedisi, c. 12, İstanbul: Ötüken Yayınları, ss. 4771-4774.

“Yezidilik”, Sosyal Bilimler Ansiklopedisi, c. 4, İstanbul: Risale Yayınları, 1990, ss.253-257.

YILMAZÇELİK İbra