Nevâinin dil alanın­daki millî şuurunu gösteren önemli bir eserdir.

İranlılar'la bir arada yaşanan ve Mecâlis'te geçen pek çok şairin Farsça yazdığı bir devirde Nevâî Türkçe yaza­rak bu dilin ifade kuvvetini ve Farsça'ya göre üstünlüğünü eserinde ispat etme­ye çalışmıştır.

Nevâî aynı zamanda böy­le zengin ve üstün ana dilleri dururken, devrin onu bir yana bırakıp Farsça yaz­maya özenen edebiyat heveslisi genç­lerini tenkit ederek onları uyarmak is­ter.

XIX. yüzyılda Türkiye'de aydınların ilgisini çeken Muhâkemetul-lugateyn, Bursa'da Nilüfer dergisinin 37-40. sayı­larında Osmanlı Türkçesi'yle tefrika edil­miş (1889), 1897'de de İkdam külliyatı içinde İstanbul'da kitap halinde yayım­lanmıştır.

Bu yayının başında Belin tara­fından Ali Şîr Nevâinin hayatı hakkında yazılan "Notice biographique et litteraire sur Mir Ali-Chir-Nevâîi" adlı makalenin Necib Âsim tarafından yapılan tercüme­sini Veled Çelebi'nin Osmanlı Türkçesi'ne yaptığı tercüme ile Çağatay Türkçesiyle olan metin takip eder.

1941'de de Türk Dil Kurumu tarafından Refet Işıtman'ın yeni tercümesi yayımlanmış­tır.

Muhâkemetü'l-lugateyn"i T. Gen­cel Farsça'ya (Tahran 1327 hş./1948), R. Devereux da İngilizce'ye (Leiden 1966) çe­virmişlerdir.

Eser ayrıca M. Yâkub Vahidî tarafından Kabil'de basılmıştır (1984).