el-Mealim(Kitâbü'l-Meâlim fi'l-asleyn )
usûlü'd-dîn, usûl-i fıkıh, fıkıh, hilaf ve cedel konularına dair eser.

Kitabın adı kaynaklarda genellikle el-Me'âlim olarak geçmektedir.
Müellifin kendisi eserine isim vermemiş, içinde yer alan başlıklarda da "mealim" kelimesi kullanılmamıştır. Ancak kitabının baş tarafında eserin usûlü'ddîn, usûl-i fıkıh, fıkıh, hilaf, münazara ve cedel âdabı olmak üzere beş disiplini içerdiği ifade edilmiştir. Öyle anlaşılıyor ki "el-meâlim" (işaretler) adı daha sonra kitap için uygun bir isim olarak kabul edilmiştir.

Fahreddin er-Râzî'nin yazmayı tasarladığı bu geniş eseri tamamlayıp tamamlamadığı bilinmemektedir; onun sözünü ettiği beş disiplinden sadece ilk ikisine ait metinler sonraki dönemlere intikal etmiştir. Bu sebeple kitabın el-Meâlim genel başlığından sonraki ismi içeriğine bağlı olarak değişmiştir.
Eseri İbnü'l-Kıftî Kitâbü'l-Meâlim fi'l-asleyn Safedî el-Meâlim fî usûli'ddîn ve'l-fıkh şeklinde kaydetmiş, İbn Hallikân ise Râzî'nin el-Meâlim başlıklı biri usûlü'ddîn (kelâm), diğeri usûl-i fıkıhla ilgili iki eserinin bulunduğunu belirtmiştir. Kâtib Çelebi, Fahreddin er-Râzî'ye el-Meâlim fî usûli'ddîn, el-Meâlim fî usûli'l-fıkh ve el-Me'âlim fi'l-kelâm olmak üzere üç ayrı eser nisbet etmiştir.
1. el-Me'âlim fî usûli'ddîn.
Kelâm konularını on bölüm (bab) halinde inceleyen eserin içeriğini bir girişten sonra ilâhiyyât, nübüvvet, âhiret ve imamet kısımlarına ayırmak mümkündür. Giriş mahiyetindeki ilk iki bölüm istidlale ağırlık veren bilgi bahsine ayrılmış, ardından bilgiye konu teşkil eden hususlar (mevcud-ma'dûm), vâcib-mümkin ve cevher-araz meselelerine temas edilmiştir. İlâhiyyât konularına ayrılan kısımda üçüncü bölüm olarak Allah'ın varlığı ve selbî sıfatları, dördüncü bölümde sübûtî sıfatlar, beşinci bölümde rü'yetullah ve tevhid, altıncı bölümde kader bahisleri işlenmiştir, el-Me'âlim'in yedinci bölümü nübüvvete ayrılmış olup burada Hz. Muhammed'in nübüvvetinin ispatı, genel anlamda mucizeye yöneltilen eleştiriler ve cevaplan, peygamberlerin vasıfları ve mi'rac gibi hususlar ele alınmıştır. Kitabın sekizinci bölümünde ölüm ötesi hayat konusuna bir giriş olmak üzere ruhun mevcudiyeti, bekası ve tenasühün imkânsızlığı üzerinde durulmuş, dokuzuncu bölümde haşr-i cismânî ve kabir azabından başlamak üzere âhiret halleri kısaca anlatılmıştır. Son bölüm imamete ayrılmıştır.
Eserin birçok nüshası mevcuttur.
el-Me âlim, ilk defa Fahreddin er-Râzî'ye ait el-Muhassal ile bu eserin Nasîrüddîn-i Tûsî'ye ait Telhis'inin kenarında Meâlimü usûli'ddîn başlığı altında basılmıştır ve Me'âlimü usûli'ddîn adıyla Semîh Dügaym (Beyrut 1992) tarafından yayımlanmıştır.
Köprülü Kütüphanesi'nde bulunan, Muhammed b. Ebû Bekir b. Cemâa'ya ait eserlerden oluşan bir mecmua içinde yer alan el-Muğnî fi'î-kelâm adlı risalenin el-Meâlim fî usûli'ddîn'den yapılmış bazı seçmelerden oluştuğu kaydedilmektedir.
İbn Amîre'nin el-Meâlim'e tenkidî mahiyette bazı fasıllar eklediği belirtilmektedir. Ayrıca İbnü'l-Lebbûdî'nin esere bir şerh yazdığı bu şerhe ait iki nüshanın Süleymaniye Kütüphanesi'nde bulunduğu tesbit edilmiştir.
Kâtib Çelebi, el-Meâlim'in Cemâleddin Muhammed b. Abdülkerîm el-Halebî tarafından Umdetü'l-âlim fi'htisâri'î-Meâlim adıyla ihtisar edildiğini ,Bağdatlı İsmail Paşa da eserin Ebü'l-Abbas Ahmed b. Muhammed Halef b. Râcih el-Makdisî tarafından şerhedildiğini kaydetmektedir.
el-Me'alimin usûl-i fıkıh kısmını şerhettiği bilinen İbnü't-Tilimsânî'nin el-Me'âlim fi usûlü'ddîn e de bir şerh yazdığı tesbit edilmiştir.
Brockelmann, eser üzerinde Şia'ya mensup bazı âlimlerin de çalışmalar yaptığını haber vermektedir. Bunlardan Muhammed Taki Abdürrahîm'e ait Hidâyetü'l-müsterşidîn (fi şerhi uşûli Meâlimi'd-dîn) adlı şerhin bir nüshası Millet Kütüphanesi'nde bulunmaktadır.
el-Meâlim fi usûli'ddîn, Nedim Mâcit tarafından Tâhâ Abdürraûf Sa'd'ın neşrine dayanılarak İslâm İnancının Ana Konuları: Meâlimu Usûli'd-Dîn başlığıyla Türkçe'ye çevrilmiştir (Erzurum 1996).

2. el-Meâlim fî usûli'l-fıkh.
On ana bölüm ve alt başlıklardan (mesele, fasıl) meydana gelen eserin ilk dokuz bölümünde sırasıyla dille ilgili hükümler, emir-nehiy, âm-hâs. mücmel-mübeyyen, peygamber fiilleri, nesih, icmâ, haber, kıyas ele alınmış, son bölümde ictihadda isabet, teadül, istishâb konulan incelenmiştir.
Fahreddin er-Râzî'nin bu eserde konulan ele alış tarzı, kelâmcıların metoduyla yazılmış diğer bir usûl-i fıkıh kitabı olan el-Mahsûl ile benzerlik gösterir. Muhalif görüş ve delilleri aktarıldıktan sonra ileri sürülen fikirlerin tartışması yapılmış, müellif kendi görüşünü de delilleriyle birlikte zikretmiştir.
el-Meâlim'in usûl-l fıkıh kısmının çeşitli kütüphanelerde ayrı bir kitap şeklinde düzenlenmiş pek çok yazma nüshası bulunmaktadır.
Âdil Ahmed Abdülmevcûd ve Ali Muhammed Muavvaz'ın müstakil bir eser olarak yayımladığı kitabın çeşitli âlimler tarafından şerhedildiği bilinmektedir.
Bunlar arasında İbnü't-Tîlimsânî, Alâeddin Konevî, İbn Kadı Asker Şerefeddin Ebü'l-Hasan Ali b. Hüseyin el-Urmevî ve Kâdî Şerefeddin İbrahim b. İshak el-Münâvî gibi şahsiyetler bulunmaktadır.
el-Meâlim ü usuli'l-fıkh'a Fahreddin er-Râzî'nin talebelerinden İbrahim b. Ali es-Sülemi'nin bir şerh yazdığı tesbit edilmiştir.
Eserin İbnü't-Tilimsânî'ye ait olan el-İmla alel Me'alim adlı şerhi üzerinde Mekke Câmiatü Ümmi'l-kurâ'da Ahmed Muhammed Sadîk tarafından bir doktora çalışması yapılmış (1407/1987), aynı şerh Âdil Ahmed Abdülmevcûd ve Ali Muhammed Muavvaz tarafından Şerhu'l Mealim fi usûli'l-fıkh adıyla iki cilt halinde yayımlanmıştır (Beyrut 1419/1999).