Hit (4230) K-1235

Hukuk-ı İslamıyye Ve Istılahatı Fıkhiyye Kamusu

Yazar Adı : Ömer Nasuhi Bilmen İlim Dalı : Fıkıh
Kitap Dili : Türkçe Kitap Tipi :
Konusu : Sitedeki Kayıt Türleri :
Ekleyen : /2014-09-17 Güncelleyen : Fıkıh Dersleri/2014-10-23

Hukuk-i İslamıyye Ve Istılâhât-ı Fıkhiyye Kamusu
Ömer Nasuhi Bilmen'in İslâm hukukuna dair eseri.

Daha çok Istılâhât-ı Fıkhiyye Kamusu adıyla tanınmıştır.
Latin harflerinin kabulünden sonra Türkiye'de İslâm hukuku alanında yazılan ilk ve en geniş muhtevalı eser olup klasik fıkıh literatürünün sistem ve bütünlüğünü büyük ölçüde korumuş olmasıyla da bu türün son örnekleri arasında yer alır.
Müellif eserin önsözünde; fıkhın ibadetler, vakıf, vasiyet, miras gibi değişik dallarında Türkçe bazı eserler bulunmakla beraber İslâm hukukunun bütün konularını içeren kitapların yok denecek ölçüde az olduğunu, Türkçe'ye çevrilen bazı fıkıh kitaplarının da ya çok muhtasar ya da düzensiz şekilde kaleme alındığını söyleyerek bu alanda kapsamlı bir eserin telifine olan ihtiyacı dile getirir.
Müellifin verdiği bilgiye göre, Mustafa Hayrı Efendi'-nin şeyhülislâmlığı zamanında (1914-1916) nikâh, talâk, muamelât ve cezaya dair özellikle Hanefî mezhebinin görüşlerini içine alan bir eserin yazılması için Meşîhat-ı İslâmiyye Dairesi'nde bir heyet kurulmuş ve bu heyet başta nikâh ve talâkla ilgili konular olmak üzere çeşitli meseleleri ihtiva eden Arapça metinleri toplamıştı. Bu metinlerin tercümesi için üyelerden Mecelle şârihi Ali Haydar Efendi ile (Küçük) fetvahanede telif heyeti âzası olan Ömer Nasuhi Efendi görevlendirilmiş, ancak Hayri Efendi'nin şeyhülislâmlıktan ayrılmasıyla bu heyetin çalışmaları durmuştu. Bu süre içerisinde Ömer Nasuhi nikâhla ilgili meselelerden yaklaşık 1600 madde tercüme etmiş bulunuyordu. Daha sonra Hukuk İlmini Yayma Kurumu 1937'de bir Türk hukuk kamusu hazırlanmasına karar vermiş, I. cildi İslâm hukukuna ayrılan bu eserle ilgili çalışmalar sürerken 1939'da önce bir Türk hukuk lügatinin yazılmasına gerek duyulmuş ve bu lugatta yer alacak İslâm hukuku terimleri Ebül'ulâ Mardin'in başkanlığında Ali Himmet Berki, Mehmet Gönenli, Şevket Yund ve Ömer Nasuhi Bilmen'-den oluşan bir heyet tarafından kaleme alınmıştır.
Bilmen ayrıca hazırlanacak kamusun kendisine verilen ceza hukukuyla ilgili kısmını kısa süre içinde yazıp kuruma göndermesine rağmen muhtemelen diğer bölümlerle ilgili konular yazılamadığı için bu teşebbüs bir sonuç vermemiştir.
Bunun üzerine müellif, önceki çalışmalarına yeni bölümleri de ekleyerek Hükûk-ı İslâmiyye ve istilâhât-ı Fıkhiyye Kâmusu'nu tek başına kaleme almıştır.
Eserin ibadetlerle ilgili kısmı Büyük İslâm İlmihali adıyla ayrıca basılmıştır (İstanbul 1947-1948).

Eserin hazırlanması akademik çevrelerde geniş yankı uyandırmış ve yayımlanması İçin özellikle Ebül'ulâ Mardin'in olumlu mütalaası Siddık Sami Onar, Hüseyin Nail Kübalı ve Hıfzı Veldet Velidedeoğlu'nun bu yöndeki teşvik ve kararlan sonucu eser İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi tarafından neşredilmiştir (İstanbul 1949-1952).
Adı geçen hukukçuların da esere yazdıkları takrizlerde işaret ettikleri gibi İslâm hukukunu hakkıyla bilen insanların çok azaldığı bir dönemde yazılan kitap, hem müslümanların çeşitli dinî ve hukukî problemlere karşı İslâm hukukunun çözümlerini öğrenme ihtiyacını gidermiş, hem de Türk hukuk tarihi ve İslâm hukukunun klasik doktrinini araştıracak hukukçular için önemli bir kaynak teşkil etmiştir.

Konuların tertibinde daha çok Kâsâni’nin Bedâiu's-sanâi fi tertîbi'ş-şerâi adlı kitabından faydalanılan eser otuz ana bölümden (kitap) meydana gelmiş ve bu bölümler de kendi arasında alt bölümlere ayrılmıştır. Her bölümün başında konuyla ilgili terimlerin tarifi ve kısa açıklaması yapılmaktadır. Sayıları 1400'e yaklaşan bu terimler esere Istılâhât-ı Fıkhiyye Kamusu adının verilmesini haklı kılacak niteliktedir.

Ayrıca Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye ile Osmanlılar'da uygulanan Arazi Kanunnâmesine intikal kararnameleri gibi kanun ve kararnameler de konuların içerisine serpiştirilerek nakledilmiştir.
Eserin I. cildi İslâm hukukuna giriş mahiyetinde olup iki bölümden meydana gelmektedir. Usûl-i fıkha dair olan ilk bölümde bu ilimle alâkalı terimler, bu ilmin mahiyeti, konusu ve gayesi, tarihçesi anlatılmış, literatürü verilmiş, daha sonra kitap, sünnet, icmâ ve kıyas başta olmak üzere çeşitli seri deliller sıralanmış, hükümle ilgili konular, ietihad, fetva ve kaza konulan incelenmiştir. Mecelle'de yer alan ilk doksan dokuz madde ve Ebü'l-Hasan el-Kerhî'den rivayet edilen bazı usul kaideleriyle Necmeddin en-Nesefî' nin bu kaideler için verdiği örnekler ve yaptığı açıklamalar da nakledilmiştir.
İkinci bölümde İslâm hukuk tarihi ele alınmıştır. Burada fıkhın tanımı ve faydası, kaynakları, ashap döneminden başlamak üzere çeşitli devirlerde yetişen müetehid ve fakihlerin derece ve tabakaları, ihtilâf sebepleri ve fıkıh mezhepleri anlatılmıştır. Daha sonra ashaptan itibaren müellifin yaşadığı döneme kadar yetişmiş meşhur müetehid ve fakihlerden 405 kişinin biyografisi verilmiştir.
Genel olarak şahıs hukuku ile aile hukukunun kapsamına giren nikâh, talâk, nesep ve hidâne ile nafaka konuları II. ciltte yer almaktadır.
III. cilt, İslâm hukukundaki cezaî hükümlerle savaş hukuku ve gayri müslimlerle ilgili bir kısım muamelâtı ihtiva eder.
IV. ciltte irtidad ve esirlerle ilgili konular, İslâm devletinin gelirleri ve çeşitli şer'î ölçüler, emanetler, hibe ve vakıflar;
V. ciltte yine vakıflar ve vasiyetler;
VI. ciltte alım satım akidleri, şüfa, icâre, kefalet, havale ve vekâlet;
VII. ciltte rehin, şirketler, mefküd, lakit ve lukata, hacr ve ikrah, gasp ve itlaf;
VIII. ciltte ikrar, davalar, beyyineler kaza ve iftâ konuları incelenmiştir.
VIII. cildin sonunda ayrıca müellifin İslâm hukukunda manevî zararların tazminiyle İlgili bir araştırması bulunmaktadır. Bu cildin sonuna bütün ciltlerde geçen konu başlıklarının alfabetik bir fihristi de eklenmiştir.
Istılâhât-ı Fıkhiyye Kamusu'nda Hanefî mezhebinin görüşleri esas alınmakla beraber Mâlikî, Şafiî, Hanbelî ve Zahirî mezheplerinin görüşleri de kısaca zikredilerek hukukçular arasındaki ittifak ve ihtilâf noktalan gösterilmiştir.
Kitapta hukukî hükümlerin dayandığı şer'î deliller geniş yer tutacağı endişesiyle zikredilmemiş, ancak hükümlerin gerekçesi sayılabilecek, onların teşri" hikmet ve sebeplerini anlatan ve "ilel-i fıkhiyye" adı verilen bazı delil ve yorumlara yer verilmiştir.

Müellif konulan işlerken Özellikle klasik fıkıh kitaplarında yer alan ulemânın görüşlerini sadıkane bir şekilde nakletmekle yetinmiştir.
Onun. müctehidde bulunması gereken şartları saydıktan sonra ictihad için "pek büyük bir kabiliyet ve pek geniş malumatın" gerektiğini, ayrıca "pek büyük bir diyanet ve pek azim bir seciyye-i ahlâkiyye" iktiza ettiğini belirterek, "Bu salâhiyeti haiz olmayanlar için İslâm alemince kabul edilmiş olan bir müctehid-i muazzama taklidde bulunmaktan başka yol yoktur ve illâ dinin kudsî ahkâmını muhafaza ve idame kabil olamaz" şeklindeki ifadesi de bu anlayışın sonucudur.
İslâm hukukunun geniş bir kamusunu oluşturan eser birçok kaynaktan faydalanılarak yazılmıştır.
Bu kaynaklar bazan paragrafların sonunda belirtilmekle beraber genellikle her bölüm veya ciltten sonra toplu olarak baskı yeri ve tarihi, cilt ve sayfa numaraları verilmeden zikredilmiştir.
Fıkıh usulüyle ilgili kaynaklar arasında Pezdevî ve Serahsî'nin el-Usûl adlı kitapları, Sadrüşşerîa"nm et-Tavzîh ve Teftâzânî'nin bu esere yazdığı et-Telvîh adlı haşiyesi. İbnü'l-Hâcib'in Muhtasarü'l-Müntehâ, Nesefî'nİn Menârü'î-envâr, Molla Fenârî'nin Fusûlü'l-bedâyi, Molla Hüsrev'in Mir'âtü'l-usûl, İbn Emîrü'l-Hâcc'ın et-Takrir, Şevkânî'-nin İrşâdü'l-fuhûl;
fıkıh tarihiyle ilgili olarak genel tarih ve tabakat kitapları yanında Sübkî'nin Tabakâtü'ş-Şâffiyye, İbn Ebû Ya'lâ'nın Tabakâtü'l-Hanâbile'si gibi biyografik eserler bulunmaktadır.

Fürû kitaplarıyla ilgili olarak da Hanefîler'-den Ebû Yûsuf ve Muhammed b. Hasan eş-Şeybânî'nin eserleri, Hâkim eş-Şehîd el-Mervezî'nin el-Kâfî, Serahsî'nin el-Mebsût, Kâsânî'nin Bedâiu's-sanâi, Molla Hüsrev'in Dürerü'l-hükkâm, İbrahim el-Halebî'nin Mülteka'l-ebhur, İbnü'l-Hümâm'ın Fethu'l-kadîr, Ekmeled-din el-Bâbertî'nin el-inâye, Zeynüddin İbn Nüceym'in el-Bahrü'r-râik ve el-Eş-bâh ve'n-nezâ'ir, Fahreddin ez-Zeylaî'-nin Tebyînü'l'hakaik, Haskefî'nİn ed-Dürrü'l-muhtâr ve İbn Âbidîn'in Reddü'l-muhtâr adlı haşiyesi,
el-Fetâva'l-Bezzâziyye, el-Fetâva't-Tatarhâniyye, el-Fetâva 'l-Velvâliciyye, el-Fetâva Hindiyye, Fetâvâyı Ali Efendi, Behcetü'l-fetâvâ ve Netîcetü'l-fetâvâ gibi fetva kitapları,
Mecelle ve çeşitli şerhleri:
Mâlikîler'den Sahnûn'un el-Müdevvenetü'l-kübrâ, Haraşî'nin Şerhu'ş-şağir alâ Muhtasarı Halil, Derdîr'in eş-Şerhu'l-kebîr ve Muhammed ed-Desûki'nin buna haşiyesi;
Şâfiîler'den İmam Şafiî'nin el-Umm, Müzenî'nin el-Muhtasar, İbn Hacer el-Heytemî'nin Tuhfetü'1-muhtâc, Şemseddin er-Remlî'nin Nihâyetü'l-muhtâc, Mâverdî'nin el-Ahkâmü's-sultâniyye;
Hanbelîler'den Muvaffakuddin İbn Kudâme'nin el-Muğnî ve el-Mukni, Buhûtî'nin Keşşafü 'l-kınâ';
Zâhirîler'den İbn Hazm'ın el-Muhallâ vb. kitaplardan faydalanılmıştır.

1949-1952 yılları arasında altı cilt halinde neşredilen eserin 1955 yılında I. cildinin ikinci baskısı yapılmış, daha sonra da Bilmen Yayınevi tarafından yeniden yayımlanmıştır.

...
Otel Tekstili antalya escort sakarya escort mersin escort gaziantep escort diyarbakir escort manisa escort bursa escort kayseri escort tekirdağ escort ankara escort adana escort ad?yaman escort afyon escort> ağrı escort ayd?n escort balıkesir escort çanakkale escort çorum escort denizli escort elaz?? escort erzurum escort eskişehir escort hatay escort istanbul escort izmir escort kocaeli escort konya escort kütahya escort malatya escort mardin escort muğla escort ordu escort samsun escort sivas escort tokat escort trabzon escort urfa escort van escort zonguldak escort batman escort şırnak escort osmaniye escort giresun escort ?sparta escort aksaray escort yozgat escort edirne escort düzce escort kastamonu escort uşak escort niğde escort rize escort amasya escort bolu escort alanya escort buca escort bornova escort izmit escort gebze escort fethiye escort bodrum escort manavgat escort alsancak escort kızılay escort eryaman escort sincan escort çorlu escort adana escort