el-Hulelü'l-Mevşiyye
Mağrib tarihine dair bir eser.

Tam adı el-Hulelü'l-mevşiyye fî zikri'l-ahbori'l-Merrâküşiyye olan eser, üzerinde müellif adı bulunmadığı için ya anonim sayılmış ya da çeşitli kişilere nisbet edilmiştir.

Kitaptaki ifadelerden yazımının, Gırnata'da (Granada) hüküm süren Nasriler'den V. Muhammed Ganî-Billâh'ın ikinci saltanat döneminde (1362-1391) 12 Rebîülevvel 783'te (6 Haziran 1381) tamamlandığı öğrenilmektedir.
İbnü'l-Muvakkit el-Merrâküşî ve Abbas b. İbrahim ei-Merrâküşî gibi Mağribii muahhar tarihçilere göre eserin müellifi, V. Muhammed döneminde yaşayan Malakalı Muhammed b. Ebü'l-Meâlî b. Semmâk'tir. Kitabın ilk neşrini gerçekleştiren Beşîr el-Furâtî, eserin Gırnatalı edip ve devlet adamı Lisânüddin İbnü'l-Hatîb'e ait olduğunu ileri sürmüşse de İbnü'l-Hatîb telif tarihinden yedi yıl önce 776'da (1374) vefat etmiştir. Müellifin İbnü's-Semmâk olması kuvvetle muhtemeldir.

Eser, isminden anlaşıldığına göre Merakeş'i (Fas) anlatan bir şehir tarihi ise de Murâbıtlar ve özellikle Muvahhidler'e ayrılan kısmı Merakeş'e ayrılandan daha fazladır. Mülûkü't-tavâife ve Merînîler'e dair bilgilerin de yer aldığı eserde Merakeş'in topografyası ve nüfus yapısı hakkında önemli açıklamalar bulunmaktadır. Akıcı bir üslûpla yazılan eserdeki olayların bir kısmı müellifin yaşadığı dönemde cereyan etmiş ve bunların bazıları bizzat kendisi tarafından gözlemlenmiştir.
Muvahhidler'e ve Murâbıtlar'a dair bilgilerde ise daha ziyade İbnü's-Sayrafî. Beyzak, İbn Sâhibü"s-Salât, İbn Cübeyr ve Ebû Yahya b. Yesa' gibi müelliflerden faydalanıldığı görülür.
Reinhast Pieter Anne Dozy, Abbâdîler ve Muvahhidler'den Yûsuf b. Abdülmü'min'in Endülüs'e yaptığı seferle ilgili çalışmalarında el-Hulelü'l 'mevşiyye'yi kaynak olarak kullanmıştır.
Jose Antonio Conde da adını zikretmeksizin eseri Historia de la domi-naciön de los ârabes en Espana adlı kitabına dahil etmiştir.
el-Hulelü'l-mevşiyye ilk defa Beşîr el-Furâtî tarafından 1329'da(1911) Tunus'ta yayımlanmış, S. Allûş dikkatsizce yapılan bu neşirdeki hata ve eksiklikleri gidermek amacıyla sonuna bir fihrist ekleyerek eserin yeni bir neşrini gerçekleştirmiştir (Rabat 1936).
Ancak bunda da bazı yanlış ve eksikliklerin bulunduğu görüldüğünden kitap Süheyl ez-Zekkâr ve Abdülkâdir Zimâme tarafından öncekilere göre daha ciddi bir inceleme yapılarak üçüncü defa yayımlanmıştır.
Ambrosio Huici Miranda, daha XVII. yüzyılda İspanyolca'ya çevrilen mevşiyye'nin değişik nüshalarını gözden geçirerek eseri yeniden bu dile çevirmiş, bu tercüme "Coleccîon de crönicas ârabes de la Reconquista" serisinin ilk cildi olarak yayımlanmıştır.