Soru: Ev asli ihtiyaç denildiğine göre ev için birikim yapıldığı takdirde zekât düşer deniliyor; ev asli ihtiyaç olduğuna göre ve kirada oturuluyorsa zekât neden verilmesi gerekir?

el Cevab: Bu konuda zekât düşer ve zekât düşmez şeklinde iki anlayış vardır.
1. Fetva Ve Dayanağı:
Ev satın almak gibi asli ihtiyaçlardan birini satın almak için biriktirilen paraya nisab miktarını aştıysa ve üzerinden de bir sene geçtiyse zekât düşer şeklindeki fetvanın dayanağı 
Nisabı aşan miktarlardaki paranın üzerine zekât düşmesini ifade eden delillerin gerektirici hükmüdür.
Buna göre; her nema (artma ve değer kazanma sıfatı taşıyan mal-para) özelliği olan paraya esasen nisab ve havalen al havl şartları oluşunca zekât düşer. 
Çünkü asıl olan numuv üzelliği olan mala şartları oluşunca zekâtın düşmesidir.
Ama; bu para ev satın almaya harcandığında ise asli ihtiyaca sarf edilmesi tahakkuk ettiğinden zekât artık düşmez. 

Bu fetvayı tercih edenler ''ev satın alma niyetini''; ''paranın asli ihtiyaca sarf edilmesi'' olarak görmediklerinden, bu fetvayı veriyorlar. 
Ama sarf edilme tahakkuk edince, örneğin ev satın alma akdi yapılınca, artık zekât düşmez diyorlar. 
- Ev satın almak için akid yapıldıktan sonra evin taksitleri senelik ise ve bunun için biriken para 1 sene üzerinden geçerse ve borca sarf edilmezse yine zekât gerekir. Ama sarf edilirse zekât düşer fetvası da yine bu asla göre verilmektedir. 

2. Fetva Ve Dayanağı;
Kıyas ise; asli ihtiyaca zekât düşmediği gibi, asli ihtiyaca sarf edilecek paraya da zekâtın düşmemesidir.

Bu görüşün delilleri;

1- Borçluya zekât düşmemesi, 
2- Malu'd damar(sahibi olduğunuz halde bir engel sebebiyle faydalanamadığınız mal)’a zekât düşmemesi, 
3- Asli ihtiyaca sarf edildiğinde nisabı aşsa da ve bir sene geçmiş olsa da ( zekâtın gerekliliğinin ortadan kalkması) düşmesi, 
4-Ev gibi, araba gibi asli ihtiyaçlara ittifakla zekâtın düşmemesi,
5-Kayıp mala, yeri unutulmuş paraya, borç verilmiş ama geri ödenmesi ihtimalinin az olduğu alacağa zekâtın düşmemesi...
6-Fetvaları ve ''sahip olunan malın üzerine zekât düşmesi için borçla ya da asli ihtiyaçlara sarf itiyacıyla bu paranın meşgul olmaması'' şartıyla bu fetva delillendirilmiştir.

Türkiyede birinci fetva yaygın olarak bilinmektedir. 
İkinci fetva ise ihmal edilmektedir.

Ev İçin Biriktirilen Paraya Ev İçin Harcanma Niyeti Ve İhtimali Devam Ettiği Müddetçe Zekât Düşüp Düşmemesi Hakkındadır;
Asli ihtiyaçlarından başka nisab miktarına ulaşmış bir mala zekât düşmesi ittifak konusudur. 
Asli ihtiyaçlar; ev araba, ticarethane ve belirli bir seviyede yeme içme giyinme ve diğer ev ve insani giderlerdir. 
Bunların da zekâta tabi olmaması ittifak mahallidir. 

-Faydalanılamayan mal,(malu’d damar), nereye gömüldüğü ya da saklanıldığı unutulmuş para ya da altına zekât düşmez. 
Yine nisab miktarı mala sahip olan borçluya da zekât düşmez. Ama borç miktarı düşüldükten sonra arta kalan malın miktarı nisab miktarını aşıyorsa ve bu mala sahip olunması üzerinden bir sene geçmişse borç miktarının dışındaki mala zekât düşer.

-Bir mal da nisab asli ihtiyaçlarına (günlük, haftalık, aylık yıllık, kendisinin ve ailesinin yeme içme giyim, gezme, eğlenme misafir ağırlama düğün hediye) harcadığı ya da harcayacağı miktar kadarı zekât dışıdır. Harcadığı para zaten harcanmış olduğundan nisaba girmez ve zaten üzerine bir sene geçmediği için de zekâta konu olan mal grubuna girmez. 
Ama bir insan bu ödemeleri kredi kartından ya da şirket hesabından miladi senede bir yapıyor olsa alışveriş ve bütün bu giderlerinin sene boyu biriken ve üzerinden bir hicri yıl geçen para olduğundan dolayı para henüz sahibinin mülkiyetinde olduğundan, zekât gerekir mi?
Borçlunun hükmüne kıyasla gerekmez. Yine asli ihtiyaçlara harcanan para olduğundan da gerekmemesi gerekir.

-Ev gibi, araba gibi asli ihtiyaçlara zekât düşmez. Bu ittifak mahallidir. Bu malların satın alınmasına da zekât düşmez bunun için sarf edilen paraya da (nisabı aşmasına rağmen) sahibinin mülkiyetinde bir hicri seneyi değişmeden doldurmadığı müddetçe de yine ittifakla zekât düşmez. 

-Ev, araba vs gibi asli ihtiyaçlar dışında satın alınan ya da satın alınmak için borca girilip ödeme anlaşması yapılan bütün sahip olunan mallar, ittifakla zekâta tabidir. 
Bu borçlara ‘’zekâtı düşürücü nitelikteki borç’’ denilemez. Çünkü asli ihtiyaç değildir. Bunun inkarı durumunda sürekli olarak borç alış verişi ile ticaretini arttıran ve sermayesini büyütenlere asla zekât düşmez denilmesi gerekirdi. 

Bu iki kabulden çıkan asıl sudur. Asli ihtiyaçlara harcanan ya da harcanacak olan paraya zekât yoktur. Yine asli ihtiyaçları elde etmek için alınan borca ya da yapılan borçlanmaya da nisap miktarının aşılmasını tespitte itibar edilmelidir. 
Asli ihtiyaçlara harcanmak üzere bekletilen paraya da zekât düşmemesi gerekir. 

Zekât miktarı mala sahipken, üzerine zekât farz olduktan sonra malı iflas etmek ya da kaybetmek sebebiyle zekâtın düşmesi haliyle  alakalı  fetva da dikkatle incelenirse; Örneğin ev almak kasdıyla harcanmayan bir mala bir sene içerisinde ev alınamadığı takdirde zekât gerekir fetvasında israr edilse bile zekâtın üzerine düşmediği ev gibi bir asli ihtiyaca yatırılması gerçekleştiğinde; ev için biriktirilen paraya nisab miktarının üzerine sene geçtiğinde zekât düşer , satın alınma işlemi tamamlanmadığı için zekât ödemesini yapmayıp parayı bir kenarda muhafaza eden ve onunda zekâtını vermeyen şahıs, evi alamadığı takdirde bu paradan zekâtını verir. Evi mesela 3 sene sonra aldığında üç senelik birikmiş zekât kendiliğinden düşer. Çünkü o para asli ihtiyaçlardan birine harcanmıştır. 
O halde yukarıda ifade ettiğim müsellemata bakarak fetvanın şöyle değiştirilmesi uygun olacaktır;
"Ev için biriktirilen paraya, ev için harcanma niyeti ve ihtimali devam ettiği müddetçe zekât düşmez. Ama bu para asli ihtiyaçlardan başka bir yere harcanma konumuna intikal ettirildiğinde, bu niyet değişikliği tarihi itibarıyla üzerine havelanı havl gerçekleşince zekât konusu olur.

Nisap Miktarı Kadar Altınım Var Ama Çalışmıyorum Kurban Kesmeli miyim? Link İçin Tıklayınız;