İlim Dalı : Fıkıh | Konusu : Nikah/Evlilik |
Soruyu Soran : | Cevaplayan : Önder Nar |
Cevaplayanın Mezhebi: | |
Ekleyen : /2015-01-15 | Güncelleyen : /0000-00-00 |
Soru: Bir tanıdığım var 10 yıllık evliler ama sonradan öğrendik imam nikâhı kıyılmamış sadece resmi nikâhları varmış soruyorlar hükmü nedir diye?
el Cevab: Evlilik akdi yani nikâh, icab ve kabulle tahakkuk eder. Şahidler evlilik akdinin ilan edilip şahısların töhmet altında kalmamalarını temin için emredilmiştir. Anne babanın izni sağlıklı karar vermek ve uygun bir evlilik yapılması için gözetilmelidir.
-İslamda imam nikâhı diye bir şey yoktur. İmam nikâhı ; yakın dönemde şer’i değerlere uygun nikâh akitlerine ad olarak kullanılmaya başlanmış bir kavramdır.
-Bir erkek ve kadın islâmın nikâhla alakalı emirlerini olmazsa olmazlarını dikkate alır bir şekilde nikâh akdini yaparlarsa nikâhları sahihtir. İlla da bir imam bulup onun yanında evlenmeyi kabul ettin mi gibi bir rituelle nikâh kıyılması gerekmez.
Sorunuza gelirsek, nikâh akdi yapılırken evlilik niyeti kesin bir ifadeyle kadına sunulduğunda bakire kız susarak bile nikâh teklifini kabul ettiğini ima etse nikâh akdi tahakkuk eder. Dul bir kadın ise açıkça evlilik teklifini kabul ettiğini ifade etmelidir. Teklifin kabul edilmesinde kabul ettim ifadesi önemlidir. Kabul ediyorum kalıbının gelmiş ve gelecek zaman sıygasında olması akidlerin tahakkuk etmesinde müşkil olduğundan kabul edilmemiştir. Nikâh akdinde kabul ettim ifadesi kullanılmalıdır.
10 yıllık evlilerin dini nikâhları icab ve kabul bir şekilde tahakkuk ettiğinden zaten vardır. Ama yeni evlenecek olanların islâm fıkhındaki evlilik adabını öğrenip sonrasında ona göre evlilik akidlerini yaptırmaları gerekir.
Resmi nikâh olduktan sonra dini nikâha gerek var mi ve bunu illa imam mi kıyması gerekir? Bilen bir müslüman erkek te nikah kıyabilir mi?
el Cevab: Nikâhda icab ve kabul dediğimiz durum olusunca dini acıdan geçerlidir.
Kadın ve erkek birbirleriyle evlilik iradesini ifade ederler ve muvafakatlarını birbirlerine söylerlerse evlilik akdi gerceklerşir. Bu akde şahitler olmalı ve nikâhın diğer sahihlik şartları da gözetilmelidir.
Resmi nikâhtaki ''kabul ediyorum'' ifadesi, ''kabul ettim'' seklinde kesin ifadeye dönüştürülürse dini nikâhın akid şartları oluşur. Şahitlerde islâm değerleri ne uygun olursa mesele kalmaz. Her din mensubu o dinin değerlerine uygun bir ritüelle nikâh kıyılırsa imam nikâhı meselesi çözülmüş olur.
Mülahaza: İmam nikâhı kıymaları şart.
Hocam çok yanlış fetvalar veriyorsunuz bilmeyen insanlar bu fetvalar ile amel ediyor buradaki fetva tamamen yanlıştır evliliğin şartları vardır ve resmi nikâh kıyılırken bu şartlar yerine getirilmediği için nikâh sahih olmaz bir bayan başını sallasa dahi nikâh olur demeniz mantıksız orada nikâh gerçekleşmez, orada kadının o şahıs ile evliliği kabul ettiği istediği anlamı çıkar.
Nikâh esnasında kullanılan kelimelerdeki zaman farkıda önemli şahit ve kıyan olması yeterli resmi nikâhta kullanılan kelimelerdeki fiil zaman uymuyor bu nedenle nikâh sahih olmuyor devlet bu konuda çalışsa aynı anda hem dini hem resmi nikâh olur sunuda hatırlatırım bizim devletimiz laikle yönetilen bir devlet. Şuan ki devlet yönetimi şerait olmadığı halde zaman fiil nikahta kullanılan kelimeler uygun olsa dahi nikâh sahih olur mu bilmiyorum ancak ondan ayrı olarak nikah esnasında nikâhı kıyan şahıs islâma uygun kelimeler ile nikâhı kıymadığı için nikahta sahih olmuyor o yüzden ayrı olarak dini nikâh kıldık biz ben bu yüzden cevap verdim yani ayriyeten dini nikâh kıymak zor olmasa gerek en azından ihtilafı ortadan kaldırır.
el Cevab: -Nikâh akdi şart değil rükundur. Yani oluşmazsa nikâh sahih olmaz. Nikâh sahih değilse cinsel ilişki zina hükmünü alır.
10 yıldır evli olup da nikâh akdini gerçekleştirmemiş olanların hükmündeki ifadelerimi anlamamışsınız.
-İmam nikâhı diye bir şey yoktur. Dini nikâh akdi vardır, dedim.
İkisinin arasındaki fark şudur; nikâh akdi imam nikâhı diye ifade edilen ritüelin ana unsurudur. Yani kadın ve erkek müslümanlar olarak birbirlerine ya da vekilleri aracılığıyla evlenmeğe rızalarının olduğunu kesin bir dille ifade edeceklerdir.
Bakirelerin rıza bildirmelerinde efendimizin sözünü esas alarak dul kadın mutlaka rızasını açıkça ifade etmelidir. Bakire kızdan izni var mı sorularak izin alınır, (haya edip)susması izin verdiğine delildir. Hadisi şerifi sebebiyle bu sözü söyledim.
الأيم أحق بنفسها من وليها و البكر تستأذن نفسها و إذنها صماتها [1]
Yazdıklarım da devlet karşıtlığı ve ya yandaşlığını değil hanefi fıkhı fetvalarını esas alıyorum. Belediye nikâhları medeni nikâh ve evlenme işlemlerinden ibarettir. Nüfus cüzdanı vatandaşlık gibi ihtiyaçlarda esas alınmak üzere yapılır.
Dini nikâh ise Allahın ve resûlünün emirleri çerçevesinde hayatımızı düzenlemek gayesiyle yapılır. Medeni devlet vatandaşının dini değerlerine hassasiyet gösterseydi böyle bir problem olmazdı. Ama CHP li ve laik anlayış dini değerlere uygun düzenlemeler yapılmasının herkesin malumu olduğu üzere hep dışlamış ve imha etmeye çalışmıştır.
Dini değerleri laik devletin hukuk kurallarıyla çatışmaz ve çelişmez göstermeye çalışan bazı devlet görevlisi ilim adamları dini nikâh yoktur diyerek yanlış yapmışlardır.Dini nikâh vardır ve ölçüleri de belediye nikâhıyla örtüşmemektedir.
Ama imam nikâhı denilen şey ritüel olarak yoktur. Bir nikâhın kıyılması esnasında görevi imam ya da müezzin olan birisinin orada bulunması gerekmez. Benim ifade ettiğim budur.
Mülahaza: Hocam bu konuda sıkıntı yok zaten ancak kadının susması nikâh kıyıldı anlamına mı geliyor ayrıca benim değindiğim nokta şuan ki kıyılan resmi nikâh ile dini nikâh olmadığını belirttim zaten imam nikâhından kasıt dini nikâh kıymadır halk diline imam nikâhı adı ile geçmiş illa bir imam kıldıracak diye bir şey yok ancak halk bilmediğinden imamlar kıyıyormuş bu nedenler halk dilinde dini nikâh imam nikâhı olarak adlandırılıyor bu konuda bir sıkıntı yok demek istediğim şuan ki sistemle belediyelerin kıydığı nikâh dini nikâhın sahih olmasına engeldir yalnızca bu devletin resmiyetinde evlenmiş sayılırlar Allah katında olmuş olmuyor bunu demek istedim. Yani ihtilaf ortadan kalkması için bu ailenin dini nikâh kıymaları en uygunudur bence. Yani bu durumda sizin söylediğinize göre bu ailenin nikâhı sahih değil dini nikâh kıymaları gerekmiyor mu?
el Cevab: Belediye nikâhı devletin nikâh tescil kayıt işlemidir. İçeriğinde dini değerler gözetilirse dini nikâh şartları oluşursa nikâh akdi yerine geçer.
İmam nikâhı cumhuriyet öncesi dönemden kalma bir isimdir. Mahallelerde nikâh işlemlerini müezzin kayyım denilen şahıslar nikâh meclislerinde bulunup kayda alıyorlardır. O gün bugündür bu işleme imam nikâhı denilir. Zamanla devlet laikleşince medeni nikâh imam nikâhı ayrımı kendiliğinden oluştu.
Bir kadın bir erkeğin yanında dursa erkek bu benim eşimdir dese kadında duyup anlamasına rağmen ses çıkarmasa, nikâh akdi şahidler de varsa tahakkuk eder. Kadın ben duymadım anlamadım derse nikâh gerçekleşmez. (Kadının evlenilmesi haram olan kadınlardan ya da başka bir erkekle nikâhlı olması vb durumu müstesna tabii)
Nikâh da şaka olmaz. Boşamada da durum aynıdır. Bu benim eşim değildir derse bir boşama tahakkuk eder.
Bu çerçeve de, bir nikâh meclisinde bakire bir kız gönül rızasıyla bulunduğu şahidler tarafından bilinse nikâh teklifi kendisine yapılsa o da sussa nikâh gene bu hadis çerçevesinde tahakkuk eder.
Dul bayan ise mutlaka açıkça kabul ettiğini ifade etmelidir.
el Cevab: Belediye nikâhının ismi nikâhtır. Aslında beraber yaşama tescili belgesidir. Muhtarlığın şu şahıslar şu adreste yaşamaktadırlar şeklindeki yaptıkları nüfus ve oturum kaydı gibidir. Dini niteliği yoktur, diyorum.
Ama içeriğinde dini nikâhın rükunları (olmazsa olmazları )nın şartlarının oluşması durumunda islâmi nikâh akdi niteliği de kazanacağından nikâh sahih olabilir, diyorum.
- Örneğin mahkeme bir erkeği eşinden islâmi değerler çerçevesinde olmadığı sürece dini açıdan boşayamaz. Ama mahkeme başkanı eşin erkek tarafından mağdur edileceğini görünce eşini bizim şahidliğimiz de boşadığını seslendir dese ve erkek de seslendirse boşadım dese dini açıdan da boşama tahakkuk eder. Durum budur.
Belediye nikâhında iki müslümanın ifadeleri evlilik niyetlerinin izharı olduğundan nikâh memurunun ben de sizi karı koca ilan ettim demesine muvafakat edip susmaları sebebiyle nikâh akdinin ana rüknu olan icab kabul tahakkuk eder.
Bu durumda olan evlilik akidleri zina olarak nitelenmez. Bazı şartları eksik nikâh akdi olur. Şimdi meseleyi nikâhın rüknu açısından deliller çerçevesinde yazsam su istimal edilebilir nitelikli olacak bilgiler paylaşmak durumunda kalacağım. Bu kadarla iktifa edelim.
Bu durumda olanlar zina etmiş olmazlar. Nikâhlarında nikâh akdi şartlarını ihmal ettiklerinden dolayı günahkardırlar.
Rükun: Varlığından varlık yokluğundan yokluk gereken değerlere denilir.
Mülahaza: Meryem Pınar
Peki bu olayı anladık. Benim sorum su olacak. Adam ilk esi resmi ve dini nikahlıyken kendisi başka bir dul kadınla hiç kimseye duyurmadan güya anlaşmalı kendisi dini nikah kıyarsa ve sonradan bu olay dedikodu olarak ilk edi ve toplum olarak duyulsa eve aralarında devamlı ilk es yüzünden kavga çıksa bu nikahın hükmü nedir?
el Cevab: Eşlerin davranış(ahlaki açıdan) geçimsizliği hukukun konusu değil. Ancak caiz mi değil mi ve haklar açısından konu olabilir.
İlk eş ya da ikinci eş yüzünden anlaşmazlık veya huzursuzluk oluştuğunda bu durumda sırf bu yüzden huzursuzluk çıkaran taraf hatalıdır.
Hakları ihlal edildiği için hak aranıyorsa bu durumda hak sahibinin hakkını istemesi meşru hakkıdır. Haksızlık yapan kimse bundan vazgeçmelidir. Ya da mazeretini ifade etmelidir.
[1] Müslim es Sahih, II.62