İbnü’l-Hümâm (ö. 861/1456)
Muhammed b. Abdulvâhid b. Abdulhamid b. Mes’ûd Kemâluddin İbnul-Humâm es-Sivâsî

790/1388 yılında Sivas’ta doğmuştur.
Fatih devrinin Türk kelâmcılarından olan İbnul-Humâm, Mısır’da öğrenim görmüştür.
Uzun süre Kahire ve Iskenderiyye’de kadılık görevi yapmıştır.
Hayatının sonlarına doğru kadılık görevini bırakarak, Mansuriyye ve Eşrefiyye medreselerinde ders vermiştir.
861/1456 yılında Mısır’da vefat etmiştir.

Eserleri:
•el-Musâyera fi’l-Akâidi’l-Münciye fi’l-Ahire
İbnüİ-Humâm, el-Gazzâlî’nin er-Risâletü’l-Kudsiyye isimli eserini okuturken, öğrencilerinden bazıları, kendisinden bu risaleyi ihtisar etmesini istemişler. Bu ihtisarı yaparken, metnin aslına birçok ilâve eklemek ihtiyacını hisetmiş, bu şekilde yeni bir kitap meydana gelmiştir.
Asıl metnin tertibini takip ettiğinden, bu yeni oluşan kitaba “beraber gitmek” anlamına gelen Musâyera ismini vermiştir.
Eser dört bölüm ve hatimeden oluşmaktadır.
Birinci bölümde, Allah’ın zatından; ikinci bölümde, Allah’ın sıfatlarından; üçüncü bölümde, Allah’ın fiillerinden; dördüncü bölümde, sem’iyyattan (ahiret vb.); hatimede ise iman ve İslâm konularından bahsetmiştir.

Kelâm İlmindeki Yeri:
Çeşitli ilim sahalarında kendini yetiştirmiş olan İbnuİ-Humâm, özellikle fıkıh ve kelâm sahalarında meşhur olmuştur. İbnul-Humâm, el-Musâyera'yı sonraki kelâmcıların metotlarını uygun olarak kaleme almıştır.

Hakkında Yapılan Çalışmalar:
•Emrullah Fatiş, İbnü’l-Hümâm’ın el-Müsayere Adlı Eserindeki Bi’setul-Enbiyâ ve Sem’iyyât Bahislerinin Gazzali ile Mukayesesi”, (Yüksek Lisans Tezi), Erciyes Üniv. Sos. Bil. Ens., 1992.
•Halil Taşpınar, Kemalettin İbn-i Hümâm’a Göre Allah Te- âlâ’nın Sıfatlan Gazzali’nin Bu Husustaki Görüşleri İle Karşılaştırılması, (Yüksek Lisans Tezi), Erciyes Üniv. Sos. Bil. Ens., 1992.
•Mustafa Yalçınkaya, İbn-i Hümâm’m Musayere Adlı Eserindeki İman ve İslam İle ilgili Konuların İmam-ı Gazali ile Karşılaştırılması, (Yüksek Lisans Tezi), Erciyes Üniv. Sos. Bil. Ens., 1993.
•Ahmet Akgüç, Kemâledditı Ibnü’l-Hümâm’a Göre Yüce Allah’ın Fiilleri ve Gazzali’nin Bu Husustaki Görüşleriyle Karşılaştırılması, (Yüksek Lisans Tezi), Erciyes Üniv. Sos. Bil. Ens., 1994.
•Kamil Güneş, İbnü’l-Hümam’m Kader Anlayışı, (Yüksek Lisans Tezi), Selçuk Üniv. Sos. Bil. Ens., 1993.
•Abdullah Tırabzon, Kemaleddin Îbnü’l-Hümam ve Kelâm İlmindeki Yeri, (Yüksek Lisans Tezi), Yüzüncü Yıl Üniv. Sos. Bil. Ens., 1997.
•Ahmet Arıkan, Kemaleddin bin Hümâm’m Sıfat Görüşü, (Yüksek Lisans Tezi), Uludağ Üniv. Sos. Bil. Ens., 1996.