Abdüsselam B. Muhammed Abdüsselam b. Muhammed b. Ahmed el Haseni el Alemi el Fasi

Faslı tabip ve astronomi aletleri yapıcısı.

1834 yılı civarında Fas'ta doğdu;

soyu itibariyle, hicrî VII. yüzyılda tasavvufun Fas'taki baş temsilcisi sayılan Abdüsse­lâm b. Meşîş'e (ö. 625/1228) dayanmak­ta ve onun kabrinin bulunduğu Cebelialem'e nisbetle Alemî diye anılmaktadır.

İlk tahsilinden sonra, Afrika'da parlak bir geçmişe sahip ilim ve kültür merkez­lerinden biri olan Karaviyyin Medresesi'nde okudu.

Babası Muhammed b. Ah­med el-Alemî ile Ebû İshak İbrahim et-Tâdeliden ilm-i mîkât (ibadet vakitlerini tesbit ve tayin etme ilmi) dersleri aldı.

Çalışmalarına bu konuda yazılan eserleri inceleyerek başladı.

İlk icadı, Ebde'u'l-yevâkît adlı eserinin başlarında bahsi geçen "ca'betü'l-âlem" ve "üstüvânetü'l-âlem" isimlerini verdiği usturlaba ben­zer bir alettir.

Mahiyeti hakkında fazla bilgi bulunmayan ve Fas bölgesi dikka­te alınarak yapılan bu aleti, zamanının sultanı Mevlây Muhammed'e takdim et­ti (1866).

Ertesi yıl bunun biraz daha ge­lişmiş şekli olan "rub'u'ş-şuâ ve'z-zıl" adını verdiği ikinci icadını da yine sulta­na arzetti ve bu orijinal hediyelerle dik­katini çektiği Mevlây Muhammed tara­fından Karaviyyin Medresesi'ne ilm-i mî­kât hocası ve dîvânü'l-müderrisîne üye tayin edildi.

XIX. yüzyılın ikinci yarısında Fas'ta zi­raî, teknik, sınaî ve ilmî sahalarda kal­kınma hamleleri başlatılarak tıbbî ve ta­bii ilimlerde ilerleme kaydedilmiş, eğiti­min canlandırılması ve geliştirilmesi için de yeni medreseler açılıp eleman ihtiya­cını karşılamak gayesiyle Avrupa'nın ve Doğu'nun çeşitli ilim merkezlerine öğ­renciler gönderilmişti.

Zamanında bil­hassa İslâmî araştırmaların yeniden can­landığı Mevlây Hasan tarafından tıp tah­sili için Mısır'a gönderilen Abdüsselâm el-Alemî burada Kasrü'l-aynî Tıp Medresesi'ni başarıyla bitirerek icazetname aldı (1874).

Daha sonraları Ahmed Urâbî Paşa'nın Mısır'da İngilizlere karşı yap­tığı savaşta (1882) ölen bazı askerlerin cesetleri üzerinde yapılan otopsilerde ve yaralılara tatbik edilen cerrahî müdaha­lelerde hazır bulunmuş.

Fas'a dönüşün­de Mevlây Hasan'ın maiyetine girerek özel doktoru olmuştur.

Geleneksel tıp ile modern tıp arasındaki geçişi temsil eden Alemî, hayatının bundan sonraki döneminde daha çok tıpla meşgul ol­muş, açtığı özel muayenehanesinde kı­sa bir süre çalıştıktan sonra belden aşa­ğısına nüzul inmiş (1887) ve ölümüne ka­dar hayatını evinde sürdürmüştür.

Ye­tiştirdiği talebeleri arasında Ziyâ'ü'n-nibrâs'ın musahhihi Abdülkerîm b. Arabî Binnîs, Muhammed b. Ali el-Ağzâvî ve Muhammed b. Ebû Bekir el-Camiî sayılabilir.

Eserleri:

• Manzume fi Satranc
• İrşâdü'l-hıl li-tahkiki's-sâ'a bi-rub'i'ş-şuâ ve'z-zıl.
• Haşiye 'aler-Risâletil-Fethiyye.
• Ebde'u'l- yevâkît alâ Tahrîril- mevâkit.
• et-Tebsıra fî sühûleti'l-intifâ bi-mecriyyâti't-Tezkire.
• el-Esrârü'l-muhkeme fî Halli Rumûzi'l-Kütübi'l-Müterceme.
• Miftâhu't-Teşrîh.
• el-Bedrü'l-Münîr fî 'ilâci'l-Bevâsîr.
• Ziya'ü'n-Nibrâs fî Halli Müfredâti'l-Antâkî bi-Luğati(ehli) Fâs