Ahnef b. Kays Ebû Bahr Sahr b. Kays b. Muâviye el-Ahnef es-Sa'dî et-Temîmî

(ö. 67/686-87)

Fetihleri, cesareti ve zekâsı ile tanınan tabiî.

İslâmiyet'ten önce doğdu.

Asıl adı Sahr'dır.

Fakat doğuştan çarpık bacaklı olduğundan Ahnef lakabıyla meşhur ol­muştur.

Hz. Peygamber'le görüşemedi.

Hz. Peygamber'in İslâm'a daveti karşı­sında menfi tavır takınan kabilesi Temîm'i müslüman olmaya teşvik ve ikna etti.

Hz. Ömer devrinde İran'ın fethine memur edilen orduya katıldı ve yeni ku­rulan Basra şehrine yerleşti. Basra'da kısa sürede kabile reisliğine yükseldi.

Hz. Ömer ve bilhassa Hz. Osman dev­rindeki fetihler sırasında büyük başa­rılar gösterdi.

644-650 yıllarında Herat, Merv, Merverrûz, Belh ve bölgede­ki diğer şehirleri fethetti.

Sâsânî Hü­kümdarı III. Yezdicerd'in son direnişi­ni de kırarak Tohâristan'a kadar ilerle­di ve bir müddet Horasan'ın bir şehrin­de valilik yaptı.

Onun hâtırasını yaşat­mak için Merverrûz civarındaki bir kale­ye Kasrü'l-Ahnef, o yöredeki bir yere de Rüstâku'l-Ahnef adı verilmiştir.

Bu fetihlerden sonra Basra'ya dönen Ah­nef b. Kays, Hz. Osman'ın şehid edilme­sinden sonra meydana gelen iç olay­larda Temîm kabilesi reisi olarak Hz. Ali'nin halifeliğinin başlangıcındaki ha­diselere karışmadı ve Cemel Vak'ası'na iştirak etmedi.

Bununla beraber onun Hz. Ali taraftarı olduğu, Temîm kabile­sini bu olaydan uzak tutarak Hz. Ali le­hine önemli bir rol oynadığı ve olayları perde arkasından Hz. Ali lehine yönlen­dirdiği söylenmektedir.

Ahnef, Hz. Ali ile Muâviye arasındaki olaylarda Hz. Ali'yi açıkça destekledi ve Sıffin'de Muâviye kuvvetlerine karşı savaştı.

Mesele ha­kemlere havale edilince hakemlik görevi­nin kendisine verilmesini ısrarla istedi ve Ebû Musa'nın hakemliğine şiddetle kar­şı çıktı.

Fakat isteğini kabul ettiremedi.

Ahnef b. Kays, Muâviye devrinde de nüfuz ve itibarını korudu. Muâviye'nin, oğlu Yezîd'i veliaht tayin etmek istedi­ği zaman Dımaşk'a çağırarak fikirlerine müracaat ettiği şahıslar arasında o da vardı.

Bu meseleyle ilgili olarak herkes muvafakat ve takdirlerini belirtirken Ahnef, "Yalan söylersem Allah'tan kor­karım, doğru söylersem sizden" diyerek muhalefetini ifade etmekten çekinmedi.

Ahnef, Muâviye ve Yezîd dönemlerin­de daha çok Basra'da birbirleriyle ihti­lâf halinde olan kabileleri birleştirmek için gayret sarfetti; hatta zaman za­man bu kabileler arasında çıkan silâhlı çatışmaları önleyip barışı temin etmek için şahsî servetini bile harcamaktan kaçınmadı.

Onun asıl maksadı birlik ve beraberliği sağlayıp ortak düşman Ha­ricîlerle mücadele etmekti.

Bu sırada Abdullah b. Zübeyr, kardeşi Mus'ab b. Zübeyr'i İrak'a vali tayin etmişti.

Ahnef, Mus'ab ile samimi bir dostluk kurdu.

Bu sebeple Kûfe'yi elinde bulunduran Muhtâr'a karşı 67 (686-87) yılında ha­rekete geçen Mus'ab'ın ordusunda Temîmliler'e kumandanlık etti.

Aynı yıl, yaşı oldukça ilerlemiş olduğu halde Kûfe'de vefat etti ve orada defnedildi.

Ahnef, darbımesel haline gelecek de­recede yumuşak huylu, zeki, cesur, iyi­lik sever ve âlim bir kimse idi.

Savaşlar­da aldığı bir yara veya geçirdiği bir has­talık sebebiyle bir gözünü kaybetmişti.

Tek oğlu Bahr'ın çocuğu olmadığı için nesli devam etmemiştir.