Ahmed Şuayb

Edebî tenkit sahasındaki seviyeli makaleleriyle tanınan Servet-i Fünûn dönemi yazarı.

İstanbul'da doğdu.

Orta öğrenimini Fâtih Rüşdiyesi ile Vefa İdâdîsi'nde ta­mamladı.

Mekteb-i Hukuk'u bitirince, daha sonra sadrazam olan Hakkı Paşa'nın muavini olarak aynı okulda idare hukuku derslerini okutmaya başladı.

1908'den sonra devletler hukuku ders­leri de verdi.

Bu sırada Meclis-i Maârif üyeliği, Tedrîsât-ı İbtidâiyye müdürlüğü, İstanbul Maarif müdürlüğü, son olarak da Dîvân-ı Muhasebat müddeiumumiliği görevlerinde bulundu.

Zamanında mü­dahale edilemeyen bir apandisit yüzün­den otuz dört yaşında öldü.

Son derece çalışkan ve ilgi sahası ol­dukça geniş bir fikir adamı olan Ahmed Şuayb, dinî ve millî meselelere herhangi bir ilgi duymayan Edebiyât-ı Cedîde top­luluğunun fikrî alandaki en güçlü tem­silcisidir.

Onun, 1899'dan itibaren, baş­ta XIX. yüzyıl Fransız realist ve natüralist yazarları olmak üzere, Batı düşünce ve edebiyat dünyasının bazı tanınmış şahsiyetlerinin hayat ve eserlerini tanı­tan incelemeleri, devrinde ilgiyle karşı­lanmıştır.

Edebî eserlerin ilmî metotlar­la ve sağlam bir kültüre dayanarak ele alınması gerektiğine inanan ve bu ko­nuda sosyoloji ile psikolojiden de fayda­lanılmasını savunan Ahmed Şuayb, ya­zarlık hayatı süresince sadece Batılı ten­kit anlayışını Türkiye'ye getirmeye çalış­mıştır.

"Hayat ve Kitaplar" başlığı altın­da önce Servet-i Fünûn'da yayımlayıp daha sonra kitap haline getirdiği ma­kale serisinde Hippolyte Taine, Gustave Flaubert, Gabriel Monod, Ernest Lavisse, Niebuhr, Ranke ve Mommsen gibi Batılı yazar, fikir adamı ve tarihçiler üzerinde durur.

Çeşitli ilmî ve edebî meselelerin tarihî bir olaya dayanılarak açıklandığı bu makalelerde Batılı edebî akımların da o devir için iyice anlaşılmış ve açıklanmış olduğu kabul edilmekte­dir.

Kendisinin de etkisi altında kaldığı Taine ve Flaubert üzerinde geniş şekil­de duran yazar, daha çok, eserle çevre ve şahsiyet arasındaki münasebeti esas alan XIX. yüzyıl romantik tenkidini be­nimsemiş görünmektedir.

Bu çerçevede, çoğu yakın arkadaşı olan Edebiyât-ı Ce­dîde şair ve yazarlarının içe dönük ve hissî sanat anlayışlarını da gerçeklikten uzaklaşma olarak görüp tenkit etmiştir.

II. Meşrutiyetin ilânından sonra, çeşitli davetlere rağmen politikaya ka­rışmayarak arkadaşları Rızâ Tevfık ve Mehmed Câvid'le birlikte, Türkiye'deki pozitivist hareketin başlıca yayın organ­larından biri sayılan Ulûm-ı İktisâdiyye ve İctimâiyye Mecmuası'm çıkaran (Ocak 1908 - Ağustos 1910 arasında 24 sayı) Ahmed Şuayb, burada "Fransa İnkılâbı", "Rusya Tarihi", "Avâmil-i İcti­mâiyye" gibi Avrupa siyasî tarihi ile ilgili dikkate değer makaleler yayımlamıştır.

Eserleri:

• Hayat ve Kitaplar (İstanbul 1317);
• Hukük-ı İdare (1-11, İstanbul 1326-1329);
• Hukük-ı İdare, II. Sınıf (İstanbul 1327);
• Hukük-ı Umûmiyye-i Düvel (İs­tanbul 1328).