AGEHÎ, Mansûr

Divan şairi

Rumeli'de Vardar Yenicesi'nde doğ­du.

Hayatı hakkında fazla bilgi yoktur.

Bazı tezkirelerde medrese öğrenimin­den sonra Kaptan Piyâle Paşa'nın mai­yetinde donanmada görev yaptığı kaydedilmekte, ayrıca "Hoca Kaynı" laka­bıyla tanınan Mahmud Çelebi'nin yanın­da mülâzım olduğu bilinmektedir.

İstan­bul ve Gelibolu'da müderrislik ve kadı­lık yaptı.

Kadılıktan mâzul iken vefat etti. Kafzâde Fâizî, " Âgehî ‘ye kıla rah­met Mennân" mısrasını onun ölüm tarihi olarak göstermektedir (985/1577).

Faziletli, cömert, hoşsohbet, rind, âlim ve zeki bir kişi olan Âgehî’nin mi­zah kabiliyeti oldukça yüksek bir şair olduğu kaynaklarda zikredilmektedir.

Az yazmış olmasına rağmen divan şair­lerinin kudretlilerinden kabul edilmiştir.

Mürettep bir divanı bulunmamakta, şi­irlerine çeşitli mecmualarda rastlan­maktadır.

Mahallî bir renk taşıyan âşı­kane duyguların denizcilik tabirleriyle anlatıldığı orijinal bir kasidesi şaire bir hayli şöhret kazandırmıştır.

Otuz bir beyitten meydana gelen kaside, bugün unutulmuş birçok denizcilik teriminin anlaşılması bakımından önemlidir.

Dev­rinde ve daha sonra büyük ilgi görerek birçok şair tarafından tahmis ve tanzir edilmiştir.

Kaynaklar, kasidenin Piyâle Paşa'nın Akdeniz seferi (1555) dönüşün­den sonra yazılmış olabileceğini, Piyâle Paşanın seferden dönünce kasideyi Ka­nunî Sultan Süleyman'a arz ettiğini, pa­dişahın da şaire mükâfat olarak İstan­bul'da Molla Şeref Medresesi müderris­liğini verdiğini naklederler.

Divan şiirine değişik bir söyleyiş tarzı getiren bu manzume ve tahmisleri, A. Tietze tara­fından neşredilmiştir.

Âgehî’nin kaynaklarda zikredilen, an­cak yakın tarihlere kadar hiçbir nüsha­sına rastlanmayan Sigetvar Fetihna­mesi adlı eserinin iki nüshası Hüseyin Gazi Yurdaydın tarafından bulunmuş­tur.

Bunlardan Ankara İl Halk Kütüpha­nesinde bulunan nüsha Sigetvar Târi­hi adı ile kayıtlıdır (nr. 686).

Bu nüsha­dan, Agehî’nin bizzat Sigetvar seferine katıldığı, eserini Sokullu Mehmed Pa­şaya takdim ettiği ve bu sırada da ka­dı olduğu öğrenilmektedir.

Eserin diğer nüshası Fetihnâme-i Kal'a-i Sigetvar adıyla İstanbul Üniversitesi Kütüphane­sinde (TY, nr. 3884) bulunmaktadır.

Age­hrnin Menâkıb-ı İmam Gazzâlî adlı mensur bir eseri de Süleymaniye Kütüphanesi'ndedir (Hacı Mahmud Efendi, nr. 4651).