Hit (4091) M-1965

Türk Dilinin Zenginliğinin Mücessem Şahidi Kubbealtı Lugatı

Yazar Adı : İlim Dalı : Sözlük
Konusu : Dili : Türkçe
Özelliği : Makale Türü :
Ekleyen : Nurgül Çepni/2010-03-02 Güncelleyen : /0000-00-00

Türk Dilinin Zenginliğinin Mücessem Şâhidi: Kubbealtı Lûgatı

Adam, âdem, beşer, kimse, kişi, merkum, müşârinüleyh, şahıs, zât vb… yerine yalnızca "kişi"; alenî, âşikâr, bedihî, dekolte, eksik, münhâl, müstehcen, noksan, uryan vb… yerine yalnızca "açık"; alâmet, alem, belirti, beyyine, burhan, delîl, emâre, ipucu, işâret, iz, nişan vb… yerine yalnızca "kanıt" kelimelerini icbâr ederek dilimizi Kürtçe'den daha fakir kılan1 Öztürkçe2 züppeliği Kubbealtı Neşriyâtı tarafından hazırlanan Misâlli Büyük Türkçe Sözlük (Kubbealtı Lûgatı) sâyesinde iyi bir tokat yemiş bulunmaktadır.

3549 sayfada 61.000 kelime ve 35.000 deyim ihtivâ eden bu 3 cildlik lûgat 34 yıllık bir mesai sonunda ve Türk dilinin âşığı seçkin bir uzman heyetin irâdesi ama öncelikle de, ferâgat timsâli muhterem İlhân Ayverdi hanımefendinin katkısı, himmeti, çalışkanlığı ve sürekli ilgisi sâyesinde yayınlanabilmiştir.

Önsöze ve açıklamalara ayrılmış olan 77 sayfalık başlangıcında Lûgat'ın hazırlanışında kabûl edilmiş olan plân ve strateji takdîm edilmektedir. Farklı müellifler tarafından isimlerin hâllerine ilişkin terminoloji farklılıkları da bu lûgatte, bundan sonra standart olarak kabûl edileceğini umduğum, mâkul bir kalıba oturtulmuş bulunmaktadır. Bu bölümde verilen bilgilerin ışığında, eğer lûgatin hacmının artmaması ve kullanılışının zorlaşmaması için konulmuş olan belirli bâzı kayıtlar olmasa lûgat belki de rahatlıkla 100.000 kelime ihtivâ edebilecekti.

Türkçe'nin özellikle Arapça ve Farsça ile yüzyıllar boyunca etkileşmesinin dilimize kazandırmış olduğu kelimelerin bugünkü eksik imlâ kuralları ile yazılması meselâ hâlâ, halâ kelimelerinin yâhut kâr kelimesinin veyâhut yâr kelimesinin aksansız yazılmasını icbâr ettiğinden ortaya: "Halamın hala haladan çıkmamış olması bizi endîşeye sevk etti" ya da "Karın karın devâm ettiği sürece senin karının ne olacağını sordu mu?" ya da "Yarın üstünde yarımla yarım ekmek cümbüşlendim" kabilinden estetik olmayan garipliklere de yol açabilmekteydi. Türk dilinin âşıkları tarafından uzun bir zamandanberi zâten uygulanmakta olan ve sözü edilen cinsden gariplikleri izâle eden isâbetli bir imlâ kuralları dizisi bu lûgat ile nihâyet bir yarı resmiyet kazanmış olmaktadır.

Kubbealtı Lûgatı, insanı: gerek boyutları, gerek cildi, gerek kâğıdı, gerek sayfa düzeni ve gerekse hurûfatı dolayısıyla fevkalâde titizlikle tasarlanmış olduğuna derhâl inandırmaktadır. Kubbealtı Neşriyât bu lûgatin üniversite öğrencileri için ve orta öğretim öğrencileri birer cildlik muhtasarlarını da hazırlama karar vermiştir. Bu da çok isâbetli bir karardır; ama yeterli değildir. Bu lûgatın herkesin bilgisayarına yerleştirip daha kolay bir şekilde müracaat edebileceği bir CD'si de mutlakā hazırlanmalıdır. Ayrıca, eldeki veri temelinden hareket ederek: 1) Eşanlamlı Kelimeler Sözlüğü, 2) Etimoloji Sözlüğü, ve 3) Kāfiyeler Sözlüğü3 de hazırlanırsa bu da Türk Kültürü'ne büyük hizmet olacaktır.

Bugün Fransa'nın en meşhur lûgati Larousse Yayınevi'nin çıkarmakta olduğu lûgattir. Pierre Larousse (1817-1875) 1863 yılından başlayarak 15 cildlik bir XIX. Yüzyılın Evrensel Büyük Lûgati'ni (Grand Dictionnaire Universel du XIXème Siécle) yayınlamış ve bu, daha sonraki dönemde, çeşitli istihâlelere uğrayarak Fransa'da lûgat alanında bir alem olmuştur. 1905 yılındanberi her yıl Le Petit Larousse Illustré'nin (Resimli Küçük Larousse'un) güncelleştirilmiş yeni baskısı yayınlanmaktadır. 15,5×23,5 cm ebadındaki 2005 baskısı 1.859 sayfadır. Eskiden Fransa'da "Larousse Lûgati'ne müracaat edilirdi"; belirli bir süredenberi artık yalnızca "Larousse'a müracaat edilmektedir". İnşaallāh öyle bir gün gelecek ki Türkiye'de ve Türkî Cumhuriyetler'de de önce Kubbealtı Lûgati'ne müracaat edilirken bir süre sonra yalnızca "Kubbealtı'ya müracaat" bir alem olacaktır.

Şüphesiz Kubbealtı Lûgati de her yeni baskısında gözden geçirilecek ve dilin dinamizmine paralel bir şekilde güncelleştirilecektir.

Bu muazzam ve (Türk dilinin âşıklarından bir azîz dostun, Yavuz Bülent Bâkîler'in deyimiyle) "mubârek" eserin hazırlanışında ve gerçekleştirilmesinde katkısı olan herkesin Milletimiz nezdinde de ve herhâlde Cenâb-ı Rabbü-l Âlemiyn nezdinde de sa'yleri dâimâ meşkûr olacaktır.

Dipnotlar

[1] Sen Petersburg Üniversitesi'nin Kürtçe'nin ancak 8500 kelimelik bir dil olduğunu tesbit etmiştir. (Bk. Yavuz Bülent Bâkîler, Bir mübarek eser: Misalli Büyük Türkçe Sözlük, Tercüman Gazetesi, 6.12.2005 nüshası)

[2] Ali Püsküllüoğlu'nun Öztürkçe Sözlük isimli eserinde ise 3175 kelime bulunmaktadır. (Bk. Adı geçen makāle).

[3] Böyle bir orijinal sözlüğün Türk şiirinde bir patlamaya yol açacağı ve gençlerimizi şiir yazmaya teşvik edeceği kesindir.

Yayınlandığı Kaynak : 2006-01-04
Yayınlandığı Dergi :
Sanal Dergi :
Makale Linki : http://ozemre.com/index.php?option=com_content&task=view&id=202&Itemid=57
Otel Tekstili antalya escort sakarya escort mersin escort gaziantep escort diyarbakir escort manisa escort bursa escort kayseri escort tekirdağ escort ankara escort adana escort ad?yaman escort afyon escort> ağrı escort ayd?n escort balıkesir escort çanakkale escort çorum escort denizli escort elaz?? escort erzurum escort eskişehir escort hatay escort istanbul escort izmir escort kocaeli escort konya escort kütahya escort malatya escort mardin escort muğla escort ordu escort samsun escort sivas escort tokat escort trabzon escort urfa escort van escort zonguldak escort batman escort şırnak escort osmaniye escort giresun escort ?sparta escort aksaray escort yozgat escort edirne escort düzce escort kastamonu escort uşak escort niğde escort rize escort amasya escort bolu escort alanya escort buca escort bornova escort izmit escort gebze escort fethiye escort bodrum escort manavgat escort alsancak escort kızılay escort eryaman escort sincan escort çorlu escort adana escort