Sorguciyanlar (Cemâat-i Sorguciyân-ı Hâssa)

Ehl-i Hiref maaş defterlerinde “cemâat-i sorguciyân-ı hâssa” olarak geçen hassa sorguççuları üst düzey saraya mensupları için sorguç hazırlamakla yükümlüydüler. Kavuk ve benzeri başlıklara takılan ince işçilikte kuyumculuk eserleri olan sorguçlar, bir güç göstergesi olarak, padişah, hanım sultanlar ve üst kademe saray çalışanları tarafından kullanılan bir aksesuardı. Sarayın kuyumcu bölükleri tarafından oval ve yuvarlak formlarda biçimlendirilmiş altın gibi değerli madenlerin üzerine zümrüt, yakut ve elmas gibi değerli taşlarla süslenen bu eşyaların üst kısımlarına çeşitli kuşların tüyleri yerleştirilmekteydi. Değerli taş kullanılmayan, daha sade örnekleri de bulunan sorguçlar genellikle zincirler yardımıyla kavuklara takılmaktaydı.
Saray sorguççuları da 17. yüzyılın başından itibaren kurumda görülmeye başlamış olan Ehl-i Hiref bölüklerdendir. En kalabalık oldukları dönem olan 1638 yılında mevcutları dokuz kişiyken bu tarihten sonra azalarak 18. yüzyılda en fazla beş zanaatçının bölükte görev yaptığı görülmektedir. Sayıları ve aldıkları maaşlar yaptıkları işin kalitesine göre oldukça az olan sorguççuların, bu nedenle bu eşyaların esas kısmının hazırlanması aşamasında değil, sorguca tüy ve zincir takılma işlemleri esnasında görev yaptıkları düşünülmektedir. Diğer taraftan kuyumculuk şaheserleri olan değerli taş kakmalı örnekleri sarayın kuyumcu bölükleri hazırlarken, oldukça sade işçilikte olanları da sorguciyanların hazırlamış olabileceği de bir başka olasılık olarak karşımıza çıkmaktadır.