Hz. Peygamber Döneminde Yemek Kültürü

İslam öncesi Arap toplumunun yemek kültürünü ele almak konumuzun daha iyi anlaşılmasını sağlamıştır. Bu dönemde cömertlik, misafirperverlik, az yeme gibi hususlara dikkat edildiği, özel isimler verilen ziyafetler düzenlendiği, et, sevik, hu...rma başta olmak üzere bazı yiyecekler yenildiği, bundan başka bazı kabilelerin keler eti yedikleri, vahşi hayvan etleri yiyen kabilelerin bulunduğu, özellikle kıtlık zamanlarında bacca, hebıt gibi yiyecekler yenildiği bilgilere tezimizde yer verilmiştir. İslam öncesi ve sonrası dönemde yenilen yemeklerde, kullanılan malzemelerde köklü bir değişiklik olmadığı, sadece Hz. Peygamber’in bazı hayvan etlerini yemeye, bazı içecekleri içmeye sınırlandırmalar getirdiği tespit olunmuştur.
İslam öncesi Arap toplumunda yemek kültürü konusu üzerinde durulduktan sonra Hz. Peygamber dönemi yiyecek ve içecek çeşitleri incelenmiştir. Bu bölümde Hz. Peygamber döneminde bulunan yiyecek ve içecek çeşitleri, bunların isimleri, nasıl yapıldıkları, bunlarla ilgili örneklemelere yer verilmiştir. Ekmek, çorba, et yemekleri, sebze yemekleri, diğer yemekler, tatlılar, meyveler ve içecekler şeklinde tasnif edilmiştir. Ekmek konusu başlığı altında, bu dönemde genellikle arpa ekmeği yenildiği, buğday ekmeği de az olmakla beraber tüketildiği tespit edilmiştir. Bu dönemde yemek çeşitlerinden çorba, et, sebze yemekleri yapıldığı, çorba olarak deşişe, hazire, sebzeli arpa çorbası, herisenin bilindiği ve yenildiği anlaşılmaktadır. Bu dönem yemek
kültüründe etin önemli bir yere sahip olduğu, misafirlere ikram edilen ve çok sevilen bir yemek çeşidi olduğu görülmektedir. Bu dönemde deve, koyun, sığır, keçi, tavşan, tavuk, balıketleri yenilmekteydi. Çekirge, keler, yaban eşeği, at etleri de zor zamanlarda bazı kişiler tarafından yeniliyordu. Et yemekleri en fazla haşlanarak ya da kebap olarak yapılmaktaydı. Et yemekleri içinde en önemlisi tirit yemeğiydi. Bundan başka irt, tafeyşel, hazire, kadid de sevilen et yemeklerindendi. Dalak, ciğer, beyin, paça gibi et yemekleri de yapılıyordu. İncelediğimiz dönemin sebze yemeklerini ise kabak, pazı, soğan, sarımsak, pırasa, mantar, salatalık, acur, yer elması oluşturmaktadır. Bu sebzelerden yemekler yapılıyor, severek yeniliyordu.

Bu dönem yemeklerinden bazıları da hays, sevik, aside, beş’i, harika, sehine, besise, atriyye, lemze, akke, ahira, azira, rağıde, rehiye, velika, hazifedir. Süt ürünlerinden olan ekıt, peynir, tereyağı gibi yiyecekler de yeniliyordu.
Bu dönemde genellikle hurmadan yapılan tatlılar yeniliyordu. Mec’i, nehale, esıyye, gafiha gibi tatlılar hurmadan yapılan tatlı çeşitlerindendir. Birçok çeşidi olan baldan da tatlılar yapılıyordu. Çoğu zamanda bal tatlı olarak tüketiliyordu. Bu dönemin en sevilen tatlılarından biri de felluzeçtir.

Hz. Peygamber döneminde birçok meyve çeşidi biliniyordu. Hurma, kavun, karpuz, ayva, üzüm, yabani yemiş gibi meyveler yenilmekteydi. Nar, şeftali, dut, incir gibi meyvelerinde yenildiğine dair rivayetler vardır.
Bu dönem içeceklerini su, zemzem, süt ve hurma, bal, üzümden yapılan şıra oluşturmaktaydı. Yiyecek ve içecek çeşitleri hakkında bilgi verildikten sonra Hz. Peygamber döneminde kullanılan yemek ve su kapları konusuna geçilmiştir. Desia, cefne, kas’a, mektele, feyha, sükürrüce, mircel, bürme, tuluk, misab, bed’i gibi yemek kapları hakkında bilgilere tezimizde yer verilmiştir.
Bu dönemde ağaçtan, deriden, camdan, taştan, topraktan yapılan ve büyüklüğüne gore ya da içine konulan içeceğe göre isimlendirilen maşraba, kırba, testi gibi su kapları kullanılıyordu.
Taş değirmeni, havan, kalbur, sepet, sofra, tepsi, bıçak, el bezi gibi mutfak eşyalarının mevcudiyeti tespit edilmiştir.

Hz. Peygamber döneminde yenilen yemeklerin ve kullanılan malzemelerin ticaretinin bilinmesi de konunun daha iyi anlaşılmasını sağlamıştır. Birçok ülke ile ticari ilişkileri olan, ticarette önemli bir yere sahip olan Mekke ve Medine’de buğday, un, üzüm, hurma, yağ gibi yemek malzemelerinin ve deri, tahta, çanak çömlek gibi mutfak malzemelerin ticareti yapıldığı görülmüş ve ticaret yapan kimseler, ticaret mallarına bu bölümde yer verilmiştir. Hz. Peygamber döneminde yemek öncesi, yemek esnası ve yemek sonrasında birçok
görgü kurallarına dikkat edildiği, Hz. Peygamber’in bu konuda insanlara örnek teşkil
ettiği de son bölümde anlatılmıştır.Devamını Gör