Soru : "Dişteki yemek artığı suyu emip altına geçirecek kadar yumuşak ise, gusle bir engeli yoktur. Fakat dişteki yemek artığı katılaşıp suyu altına geçirmeyecek nitelikte ise, gusle manidir." bu fetvayı açıklar mısınız? Eğer diş çukurundaki suyu geçirmeyen katı artıkların çıkarılması zor ise, bunlar affedilir mi, kişi mazur sayılır mı? Yoksa çıkarılmasının zor olması hükmü değiştirmez mi? Ne yapmalıdır?
el cevab:
("Dişteki yemek artığı suyu emip altına geçirecek kadar yumuşak ise, gusle bir engeli yoktur. Fakat dişteki yemek artığı katılaşıp suyu altına geçirmeyecek nitelikte ise, gusle manidir." )
Bu fetva ihtiyat ya da
''ahvat olanla'' ameli esas alanlar için verilmiştir.
[1]
( ذَكَرَ الصَّدْرَ الشَّهِيدُ حُسَامُ الدِّينِ فِي مَوْضِعٍ آخَرَ : إذَا كَانَ فِي أَسْنَانِهِ كُوَّاتٌ يَبْقَى فِيهَا الطَّعَامُ
لَا يُجْزِئُهُ مَا لَمْ يُخْرِجْهُ وَيُجْرِي الْمَاءَ عَلَيْهَا . وَفِي فَتَاوَى الْفَضْلِيِّ وَالْفَقِيهِ أَبِي اللَّيْثِ خِلَافُ هَذَا ،
َالِاحْتِيَاطُ أَنْ يَفْعَلَ انْتَهَى .)
Fetva ise diş kovuklarında ve üstlerindeki taşlaşmış tortuların gusle mani olmaması şeklindedir. . Elinden gelenin, imkan dahilin de diş taşları ve tortularının oluşmasına izin vermemesi esastır. Ama oluşan ya da oluşma sürecinde olan tortular gusle mani değildir.
İbn Nuceym; Ebu'l Leys es semerkandi ve Mi'racu'd-diraye (Bu kitap el Hidaye şerhlerindendir)sahibi el Kaki 'nin :''racih olan bunların gusle mani olmamalarıdır'' fetvalarını nakleder.
[2]
( . ولو كان سنه مجوفا أو بين أسنانه طعام أو درن رطب يجزيه لان الماء لطيف يصل إلى كل موضع غالبا كذا في التجنيس ثم قال: ذكر الصدر الشهيد حسام الدين في موضع آخر إذا كان في أسنانه كوات يبقى فيها الطعام لا يجزيه ما لم يخرجه ويجري الماء عليها. وفي فتاوى الفضلي
والفقيه أبي الليث خلاف هذا فالاحتياط أن يفعل ا ه. وفي معراج الدراية: الاصح أنه يجزيه )
Not: Bu konuya daha önce diş dolgusu ile alakalı soru cevaplanırken de değinilmişti.
Mülahaza: Diş taşları gusle mani olmaz bunu biliyorum. Ben diş diplerindeki, dişlerin arasındaki artıkları soruyorum. Siz diş kovuklarındaki artıklar da mani olmaz dediniz ama burda tam tersi yazıyor buna ne dersiniz?
Bu artıklar, katılaşmışsa, gusül caiz olmaz; çünkü su, bunun altına sızmaz. Bunda zaruret ve güçlük de yoktur.( Halebi-yi kebir)
Dişlerin arasında, diş kovuğunda katılaşmış yemek artığı bulunursa, gusül sahih olmaz. (Kadıhan)
Diş arasındaki yemek kırıntısı katılaşır da, suyu geçirmezse, gusle mani olur. (Mec. Zühdiyye)
Dürr-ül-muhtar’ın, (Diş çukurundaki şey, gusle zarar vermez diyen olmuşsa da, bu şey, katı olup, altına su geçmezse, guslü caiz olmaz) ifadesini İbni Abidin hazretleri şöyle açıklıyor:
Zarar vermez denilmesi; su, dişteki şeyin altına sızıp, ıslatacağı içindir. Hulasat-ül-fetava’da da, böyle yazmaktadır.
Bu fetvadan da anlaşılıyor ki, altına su geçmezse, gusül caiz olmaz.
Hilye’de ve Münyet-ül-musalli şerhinde de böyle yazılıdır.
(Redd-ül-muhtar)
Merakıl-felah’ı açıklayan Tahtavi, (Diş çukurundaki yemek artıklarının altına su geçerse, gusül caiz olur.
Bunlar, sert olup altına su geçmezse, gusül caiz olmaz. Feth-ul-kadir’de de böyle yazılıdır) diyor.
------------
el cevab:
Hanefi fıkıh kitaplarında her iki fetva'nın da var olduğunu yazdım ve buna işaret eden mufassal fıkıh kaynaklarımızdan ilgili fetvaların Arapça metinlerini de alıntıladım.
Tercümelerini de yazdım. Sayfa numaralarını da yazdım.
Gusul sahih olmaz diye olan fetvanın neden söylendiğini de yazmıştım...
----
Dinimizislam.com sitesinden almışsınız... Bu sitenin fetvaları genelde hanefi ilmihal kitaplarından alıntıdır ve doğrudur. Şu farkla ki Hanefi kaynaklarından naklettikleri fetvaları; ''Fetvayı nerelere dayanarak verdiğimizi bilmeyenin fetvalarımızı nakletmesi caiz olmaz'' diyen imam Ebu Hanife (ra)ın bu sözünün ne derece önemli olduğunu idrak etmeye vesile olacak şekilde naklediyorlar hep...
-Hurmeti musahara da aynı durum var. Nakiller doğru ama bir fakihin dikkatiyle değil, bir nakilcinin özeniyle nakil yapıyorlar. Sonrasında da, okuyanlar ya fetvanın kasdını tam anlamıyor ya da dar olmadığı kadar hayat darlaşıyor.
Mülahaza: Benim sorumun cevabı burada yok. Orda kaplama ve dolgudan bahsediyor ben dişlerin arasındaki katılaşmış yemek artıklarından bahsediyorum. Siz benim soruma cevap vermemişsiniz ki. Siz diş kovuğundaki taşlaşmış artıklar gusle mani olmaz dediniz, ben de mani olur diyen âlimleri ve kitapları yazdım. Sizin buna cevap vermenizi istemiştim ama siz farklı bir şey yazmışsınız.
el Cevab:
Tamam. Önce şu metni okuyun !
[3] (
. ولو كان سنه مجوفا أو بين أسنانه طعام أو درن رطب يجزيه لان الماء لطيف يصل إلى كل موضع غالبا كذا في التجنيس ثم قال: ذكر الصدر الشهيد حسام الدين في موضع آخر إذا كان في أسنانه كوات يبقى فيها الطعام لا يجزيه ما لم يخرجه ويجري الماء عليها. وفي فتاوى الفضلي
والفقيه أبي الليث خلاف هذا فالاحتياط أن يفعل ا ه. وفي معراج الدراية: الاصح أنه يجزيه )
-----
Sonra şu cümleyi okuyun;
إذا كان في أسنانه كوات
------
Sonra şu kelimeye bakın,
كوات
Bu kelimenin müfredi كوة dir.
Manası ''aralık'' demektir. Yani dişlerin arasındaki aralıklar.
Yukarıdaki el Bahrur Raik’teki mana şöyle olur.'' ...dişlerin aralıklarındaki katılaşmış kalıntılar da çıkarılıp temizlenmedikçe gusül olmaz denilmişse de Ebu'l Leys’in fetvalarına göre durum bunun aksidir. Yani diş aralarındaki katılaşmış kalıntılar guslün sıhhatine zarar vermez. İhtiyat ise temizlenmesini gerektirir. Miracu'd diraye de ise ...sayılanlar ve diş arasındaki katılaşmış artıklarla birlikte gusül alınmasının caiz olduğu fetvaya bağlanmıştır.'' yazılıdır.
Not:
Ahvat: Mezheplerin farklı ictihadlarını öğrenip hepsinin öne sürdüğü şartlara uygun şekilde ibadetlerini yapmak demek.
[1] Bu duruma İbn el Humam, Fethu'l Kadir I.91 vd. de işaret etmiştir.
[2] Bk. İbn Nuceym , el Bahru'r-Raik I.88
[3] Bk. İbn Nuceym, el Bahru'r-Raik I.88
