Hit (66355) F-338

(Örtünme) Kayınpederin Yanında Baş Açık Durmanın Hükmü

İlim Dalı : Fıkıh Konusu : Tesettür
Soruyu Soran : Cevaplayan : Önder Nar
Cevaplayanın Mezhebi:
Ekleyen : /2031-03-16 Güncelleyen : /2020-03-30

Soru: Kayınpederin yanında baş açık durma izni var mı?

el Cevab: Başı açık durma izni yok.

Mülazaha: Ayşe Reşad
Kayınpeder, baba yerinde değil mi, yani nikah düşmeyenlerden, neden yok dediniz ki?

el Cevab: Kayınpeder baba hükmündedir. Baba değildir de ondan.
Gelinin kayınpederi, damadın da kaynanasının elini öpmesi caizdir.Birbirlerine dolaylı olarak ebediyyen haramdırlar. Birbirlerinin el, kol, ve yüz gibi görünen uzuvlarına bakabilirler, dokunabilirler, yanlarında oturabilirler, sohbet edebilirler. Hepsi edeb çerçevesinde tabii. Bu diğer insanlarla aralarındaki farktır. 
Baş açık oturmak caizdir denildiginde kol açık oturmakta caiz olur. Gerdan da aynı şekilde. Vücud hatlarını belli eden kıyafetle de oturabilir demek gerekir. Bunların ise yanlışlığı ortadadır. Kayınpeder gelini için baba hükmündedir ama gelin onun yanında babası gibi serbest olamaz davranamaz. 
Caizdir, denildiğinde doğacak mahzurların önüne geçilmesi günümüz için şibhu mustahildir.

Mülahaza: Ayşe Reşad 
Şöyle soralım, bir hanım kayınpederinin yanında saçları açık dursa günahkar olur mu olmaz mı?

el Cevab:

 وَقُلْ لِلْمُؤْمِنَاتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَيَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلاَّ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَلْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَى جُيُوبِهِنَّ وَلا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلاَّ لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبَائِهِنَّ أَوْ آبَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنَائِهِنَّ أَوْ أَبْنَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي أَخَوَاتِهِنَّ أَوْ نِسَائِهِنَّ أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُنَّ أَوْ التَّابِعِينَ غَيْرِ أُوْلِي الإِرْبَةِ مِنْ الرِّجَالِ أَوْ الطِّفْلِ الَّذِينَ لَمْ يَظْهَرُوا عَلَى عَوْرَاتِ النِّسَاءِ وَلا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ مَا يُخْفِينَ مِنْ زِينَتِهِنَّ وَتُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِيعاً أَيُّهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ [1]

Ayet (nur 31) kocayla baba, babayla kayınpeder, kayınpederle oğul, oğulla üvey oğul arasında fark vardır. Ayette sayılanlar nşa da ebediyyen haram olanları da bazı digerlerini de içeriyor. Biraz düşünürseniz böyle demenin ne kadar uygun olacağını anlarsınız. 
Aile ortamındaki genişligi ayette sayılan gruplara sağlanan esneklik sağlıyordur, diye düşünüyorum

Mülahaza: Ayşe Reşad 
İşte ayette "hariç" diyor.
Ve mü'min kadınlara söyle, bakışlarını indirsinler (haramdan sakınsınlar) ve ırzlarını korusunlar. Zahir olan kısımlar (görünen el, yüz ve ayaklar) hariç, ziynetlerini açmasınlar. Ve başörtülerini yakalarının üzerine koysunlar (örtsünler). Ve ziynetlerini, kocaları veya babaları veya kocalarının babaları veya oğulları veya kocalarının oğulları veya erkek kardeşleri veya erkek kardeşlerinin oğulları veya kız kardeşlerinin oğulları veya kadınlar veya ellerinin altında sahip oldukları (cariyeler) veya erkeklerden, kadına ihtiyaç duymayan hizmetliler veya kadının avret yerlerinin farkına varmayan çocuklar hariç, açmasınlar. Ve gizledikleri ziynetleri bilinsin diye ayaklarını vurmasınlar. Ey mü'minler, hepiniz Allah'a tövbe edin! Umulur ki, böylece felâha eresiniz.

el Cevab: Kadının eşine avreti nedir düşünün, öz babasına avreti nedir düşünün, kayınpederine avreti nedir eşiyle ve öz babasıyla aynı mıdır düşünün, oğlu ve üvey oğluna avretini düşünün ve arada ki farkı...
Ziynetlerini bu sayılanların dışındakilere göstermesinler ayetinde ki ifadenin, bunların yanında eşinizin yanında ki gibi olabilirisiniz manasına gelmedigini anlarsınız.
Buradaki genişlik gerektigi kadar ve ihtiyaç halinde gereken esnekligin teminidir. Yoksa basını açabilir. Eşinin yanında gezdigi gibi gezebilir denmemesi gerekir. 
Kadının etkileyici bir güzellik ve alımlılığı varsa bu sayılanların yanında bile olsa serbest davranmaması gerekir. Başkalarını rahatsız edecek onları etkileyecek şekilde onların yanına çıkmaması gerekir.
Ayette hariç diyor günah olmaz ifadesi doğru olmaz.

Mülahaza: Ayşe Reşad 
Ben bu işi anlayamadım hocam.. Hiç avret babaya ayrı kayınpedere ayrı olur mu? Oğluna ayrı, üvey oğula ayrı olur mu? 
Bazı özel haller-tek tek kişilere ait mahzurlar-şahsiyet bozuklukları, sapkınlıklar vs- yüzünden dinin sıkılması meselesine takıldım ben... Her isteyen dini sıksa ne olacak o zaman? 


Mülahaza: Wefa Kar
Bir konu ya helaldir ya haramdır... Zaruri hallerde (ahlak bozukluğu gibi) deseniz anlayacağım da (çünkü öyle durumda öz baba bile mahsurlu hale gelebilir) ancak ayette iki baba arasında hiç bir fark bildirilmemişken ve "eli öpülüyorken" yanında örtünmek, takvaya girer herhalde değil mi hocam? Fetva ise, sizin fetvanız ile ayet ters düşüyor!
Maide 87 - Ey iman edenler! Allah'ın size helal kıldığı temiz şeyleri haram saymayın. Ve aşırı da gitmeyin. Çünkü Allah aşırı gidenleri sevmez.

Mülahaza: Asli Konar
En azından başımızı arkadan bağlayalım, sıcak havada yemek yerken eziyet oluyor, birde iki yaramaz çocuk, altını değiştir üstünü değiştir, kan ter içinde kal...

el Cevab: Kadının eşinin yanında serbest olması caizdir. Çocuklarının yanında biraz daha az serbest olur. Erkek kardeşi babası yine aynı. Erkek oluşlarından ziyade dini edeb böyledir.
Bu ayetin tefsirinde geçen sahabi ve tabiun ulemasının anlayışlarını incelemelisiniz. Bu da ahkam ayetleri üzerine yazılmış tefsirlerde bulunur. 

el Kurtubi Ahkamul Kuran el Cessa Ahkamul Kuran İbn Arabi Ahkamul Kuran gibi eserlere bakmanız size ne demek istedigimi anlatacaktır.

EK; Sizler kısırlaştırılmış erkekler hakkında da örneğin agavat hakkında ya da innin hakkın da ya da köle hükmündeki yaşlı hizmetçiler hakkında da kadınların yanlarında başı açık vs gezebileceklerini mi söylüyorsunuz.
Ayşe Reşad, Wefakar, Aslı Konar Ve Diğer Görüş Belirtenler;
Ayete bakarak mı bu tür kanaatler belirtiyorsunuz (tercümesine yani) yoksa bu ayetin yanı sıra konu hakkında özel örtünmeyle alakalı genel sünnet kültürüne de ittila ettiniz mi?
Ayet bunların hepsine göre avretin aynı ve eşit olduğuna değil bu sayılanların kadının yanına girip çıkabilme serbestiyetine delildir. Kadın bu serbestiyeti kullanırken eşinin yanında olduğu gibi babasının yanında olamaz . Babasının yanında olduğu gibi kayınpederinin yanında olamaz. Köle hizmetçinin yanında öncekilerinin yanında olduğu gibi olamaz. 
Anlatmaya calıştıgım bu.
Bu çerçevede başörtüsü de eşin öz babanın çocuğun yanında serbest olabilir ama hükmi ebedi haramların yanında başörtüsünü açmak gerdan gögüs ve üst vücut azalarının belirginleşmesi manasına gelecektir. Aynı şekilde pantolon, dar pantolon, dar elbise, seffaf elbise de durumdan duruma degişir. 
(Kot pantolonla namaz kılınır mı? Kılınır derseniz mesele kalmaz zaten!!! )
Avret babaya ayrı kocaya ayrıdır. Kadına ayrı erkeğe ayrıdır. Asli haramlık ile hükmi haramlık tabii ki bir değildir. Kocası ölünce kadın kayınpederiyle kocasının nikahına girmesi sebebiyle ebediyyen nikah kıyamaz ama kayınpederlik durumu ortadan kalkar. Baba ise daima babadır. Köle azat edilirse yanınıza girip cıkması haram olur. Yaşlı erkek bir sebeple aktif erkek haline gelirse yanınıza girip çıkması haramlaşır. Çocuk ihtilam olunca yanınıza girip çıkması serbest olanlar grubundan cıkar.

Mülahaza: wefa kar 
Tavsiye etmek güzel.. Ama tavsiyeyle fetva aynı şey değil.. Açık kapı arama derdinde de değilim inanın (benim kayınpederim eşim küçükken vefat etmiş).. Sadece yanlış biliyorsak doğrusunu öğrenelim ve hudut / zaruret nereye kadar, onu öğrenelim inş.

el Cevab: (Bir kadın kayınpederinin yanında saçını açabilir fakat açmaması daha iyidir.)
Bu cümlenin bir delili yok . Ayet kayınpederinizin yanında başınızı açabilirsiniz hükmünü içermez. 
Ayet baş örtüsü bu sayılanların yanında açılabilir konusunda nas değildir. Bu sayılanların yanında ziynetler konusunda bunlardan başkalarının yanında izin verilmeyen bir çerçevede serbest olabilir . Bunlarla aile ortamında birlikte bulunulabilir demektir. Ayetteki ziynetten kasıt elbise diyenler vardır. El, yüz, ayaklar diyenler de vardır. Ziynetlerin ibdasından kasıt onların yanında bulunulabilmesinin cevazı da olabilir. Ama baş açık gezmeyi vücudun diğer azalarından bazılarını açmaya tercih eden bir karine olsaydı bu olurdu. Ama ayetle bu sayılanların yanında başın açılarak gezilmesi meşru oldu denemez. Durum boyle olunca ortaya bu sayılanlardan herbirinin yanında örtünme kültürümüzde ki (kitap ve sunnet) genel değerlere göre uygun şekillerde daha serbest davranılabilir demek olur. 
Buna göre de eşin, erkek kardeşin, oğulun, babanın yanında baş açık olunabilir. Üvey ogulun büyüyünceye kadar olabilir. Büyüyünce örtünme ayeti gereği örtüye de dikkat etmek gerekir. Kadın yaşlandıysa o takdirde yaşlanmış olmasından dolayı başı konusunda daha serbest davranabilir. 
Kayınpederinin yanında örtünmeli erkek hizmetçinin yanında da örtünmeli ama yanında oturabilir.

Kadınların serbest olması meselesi;
kadınların çok serbest olmaları hep sıkıntı oluşturur. Darlanmaları da sıkıntı oluşturur. Her kadın dini sorumluluklarını ögrenip ana sorumluluk çercevesini bozmadan kendince rabbine yol tutturmalıdır. Bu onun psikolojisine rahatlık verecektir. Zaten eşler olarak bizler sonra çocuklar sonra ev işleri onları epeyce yoruyor hırpalıyor. Bir de dini hassasiyet adı altında kendi hassasiyetlerimizi de onlara dayatıp onları bunaltmamalıyız. Ama onları bunaltmayalım derken onlara hatırlatmamız gereken şeyleri de ihmal etmemeliyiz. Kadınlar eşlerimiz, onları son kararı onlara bırakarak bunun için gerektigi kadar bekleyerek onure etmeliyiz ki kölelik olmasın hayat arkadaşlığı olsun . 
Diğer taraftan kadınların da eşlerinin hassasiyetlerini incitmemesi boş vermemesi gayet uygun ve önemlidir.

Mülahaza: Ali Güdendede 
"Mü’min kadınlara da söyle, gözlerini haramdan sakınsınlar, ırzlarını korusunlar. (Yüz ve el gibi) görünen kısımlar müstesna, zîynet (yer)lerini göstermesinler. Başörtülerini ta yakalarının üzerine kadar salsınlar. Ziynetlerini, kocalarından, yahut babalarından, yahut kocalarının babalarından, yahut oğullarından, yahut üvey oğullarından, yahut erkek kardeşlerinden, yahut erkek kardeşlerinin oğullarından, yahut kız kardeşlerinin oğullarından, yahut Müslüman kadınlardan, yahut sahip oldukları kölelerden, yahut erkekliği kalmamış hizmetçilerden, yahut da henüz kadınların mahrem yerlerine vakıf olmayan erkek çocuklardan başkalarına göstermesinler. Gizledikleri ziynetler bilinsin diye ayaklarını yere vurmasınlar. Ey mü’minler, hep birlikte tövbe ediniz ki kurtuluşa eresiniz."
Bu ayeti kerimeye göre caizdir. (31.03.2016)

el Cevab: Ayet kayınpederinizin yanında başınızı açabilirsiniz hükmünü içermez. 
Ayet başörtüsü bu sayılanların yanında açılabilir konusunda nas değildir.
Bu sayılanların yanında ziynetler konusunda bunlardan başkalarının yanında izin verilmeyen bir çerçevede serbest olabilir. Bunlarla aile ortamında birlikte bulunulabilir demektir.

Ayetteki ziynetten kasıt dış ortamda ayrıca giyilen elbise diyenler vardır.
El, yüz, ayaklar diyenler de vardır. 
Ziynetlerin ibdasından kasıt onların yanında bulunulabilmesinin cevazı da olabilir. 

Ama baş açık gezmeyi vücudun diğer azalarından bazılarını açmaya tercih eden bir karine olsaydı bu olurdu. Ama ayetle bu sayılanların yanında başın açılarak gezilmesi meşru oldu denemez.

Mülahaza: Ali Güdendede 
El yüz ayak diyenlerin görüşü Ayetle tutarsız oluyor. Çünkü orada birçok kişi saymış bunların içinde kayın baba da vardır. Eşinin yanında el ayak dışında kapalı duracak? Ayete göre eşi ve kayınbaba aynı zikredilmiş.

Mülahaza: Doğu Fatih 
Fetva verecek durumda değilim ama kuranı kerim hocamız bunun caiz olduğunu başı açık olacağı için boynunu da görebileceğini söylemişti. Ama öyle ileri gidip vücut hattı şu bu demedi.

el Cevab: Ayeti kerimedeki sayılan gruplar baş açma serbestiyetine değil; beraber aile ortamında bulunmaya izin verilenlerdir. 
Aşağıdaki konularda muhakeme yaparsanız bunu anlamanız kolay olacaktır. 

Kadının başını açmasının sınırı nedir diye size soru sorsam cevabınız, kocasının yanında açtığı kadar ya da babasının yanında açtığı kadar ya da oğlunun yanında açtığı kadar ya da kadınların yanında açtığı kadar şıklarından birisi olacaktır. 

-Kocasının yanında açılabilir ama babasının yanında kocasının yanındaki gibi olamaz. (itiraf edeceksiniz)
-Babasını yanaklarından öpebilir ama kayın pederini öpemez. 
Babasının yanına ten teması olacak şekilde oturabilir ama kayınpederiyle bu şekilde oturamaz. (itiraf edeceksiniz)
Babasının yanında tek başına kalabilir. Ama kayınpederinin yanında ikisi baş başa yaşayamazlar. (itiraf edeceksiniz)
-Oğlunu okşayıp sevebilir. Kocası dışında bu tavrı başkasına gösteremez. (itiraf edeceksiniz)
Kadınların yanında eğer güvenilir insanlarsa gerektiğinde diz kapağı-göbek üstü haricindeki bedenini açabilir. Ama bu durum ne babasının yanın da ne oğlunun ne de kayınpederinin yanında caiz olur. (İtiraf edeceksiniz)
Bunları itiraf etmemeniz durumunda çok sayıda hadis ve fıkhi fetvayla çelişirsiniz. 

Netice: Bunları itiraf ediyorsanız o halde bu sayılan sınıflara verilen izin hepsinde aynı olmadığını da itiraf etmiş olursunuz.
Bu ayetin bu konu hakkında olmadığını da itiraf durumunda olursunuz. 
Yani Bu ayete dayanarak baba ile kayınpederi aynı kefeye koyamazsınız. Çünkü esasen ayette aynı oldukları hükme bağlanmıyor. 
Aile ortamında beraber bulunmaları adeten söz konusu olanların yanında ''beraber bulunma'' izni veriliyor.

Ek 2:
Başını açabilir diyenler nereye kadar açabilir sorusuna da muhatap olurlar.
-Boynuna kadar derlerse; -bunu neye göre söylüyorsunuz derim.
-Gerdanına kadar derlerse; - onları muhatap almaktan vazgeçerim.
-Kollarını nereye kadar açabilir, ayaklarını nereye kadar açabilir. Sorusuna verecekleri cevap olmayınca; başlarını kayınpederlerinin yanında açabilirler diyenlerin hevalarına göre konuştukları anlaşılır.

Mülahaza: (Özelden gelen)
Peki kadınlara (en azından kayınpederleriyle kaynanalarıyla beraber yaşayan çocuklu kadınlara ve damatlara) hiç mi kolaylık yok dinimizde?

el Cevab:
Ayet bu caiz olma görüşünü seslendirenlerin dediklerini içermiyor. Uyduruyorlar işte. Ayet buna cevaz veriyor diye...
.Ama kaynana damadının yanında başını düzeltse olur. Kaynana gençse de olabilir. Ama aç başını gez ayete göre bu caizdir, şeklinde değil.
Bu ayete dayanarak başı açık gezebilir diyen haddini aşmış olur

Başını açma düzeltme gibi fiillerde gelin kayınpederiniz kaynana damadının yanında anne baba hükmünde olmanın esnekliğini yaşayabilir. Özellikle de aynı evde oturma durumunda iseler bakıma muhtaçlarsa. Hükümler bu durumlarda zaruretlere binaen kısmen esner.
Ama bu ayetteki içerik sebebiyle değil; .''zaruretlerin insanlara bazı şeyleri mubah kılması'' , ''ihtiyaç ve darlık durumlarında Allah'ın bize verdiği genişlik ihtiyacı'' kadar esner.

Mülahaza: Mikdat Özaslan 
Caiz olma durumları fitne olasılığı ile kayıtlanarak uygulanabilir veya uygulanamaz diye hükme tabi değil midir? Günümüz şartlarında kalplerimize sirayet eden ve dış tesirlerle birçok caiz konunun haram a ulaştırması hakıkati bu kadar açıkken dine değer veren insanların azimetle amel etmeleri hakka daha uygundur.
Şu bilgim doğru mudur? Bir meselede fıkhen caiz veyahut edeben caiz diye sınıflandırmak mümkün mü veya caiz değildir. Misal erkeğin mutlak tesettürü her koşulda bellidir. Kaynanasının yanında fanilasız oturması ile hanım kardeşlerimizin kayınpederinin yanında başörtüsüz olması edep ve iffet sahibi Müslüman bir kadının iffet ve haya duygusunu yitirmiş kadınların yanında tesettürünü bozması caiz midir? Veyahut gayrimüslim kadınların yanında…

el Cevab: Söz konusu ayetten kadınların bu sayılan grupların yanında başlarını açmalarının caiz olmasına delil getirilemez. 
-Ayetteki izin aile ortamında beraber bulunmada bir kolaylık iznidir. Aile hayatının çok sayıda beraber bulunma ortamları oluşturması bir vakıadır. Ama bu beraber bulunma ortamlarında haremlik-selamlık uygulansa hayat devam ettirmede çok sayıda sıkıntı oluşacaktır. Allah teala beraber yaşama alanlarındaki bir zorluk sebebiyle beraber bulunma izni vermiştir. 
-Fıkhen caiz edeben caiz değil gibi tanımlamalar temeli caiz olan fiillerin bazılarında olabilir. Ama burada başörtüsüz bulunma cevazı yok ki edeben örtülü olması daha uygundur diyelim. 

Gelinlerin kayınpederlerinin kızları hükmünde olmaları bir vakıadır. Doğum yapmış bir kadın kayınpederinin bulunduğu bir ortamda istirahat için uzanabilir. Çocuğunu uygun şekilde emzirebilir. Bu arada başı az açılsa elden gelmiyorsa hoş görülebilir. Ama başı açık oturabilir, bulunabilir iddiasının dinimiz değerlerinde yeri yoktur. 
Yabancı (gayrimüslime) ya da dindar olmayan kadınların yanında uyulmasında fayda olan ölçüler hakkında daha önce detaylıca yazmıştım.
 

Mülahaza: Mikdat Özaslan 
Peki öyleyse örfi gelen uygulamalara tabi olmak misalen... Kayınbabanın yanında yakın zamana kadar uygulanan yaşmağını çözmeyi dahi oldukça hakir gören bir uygulamayı zem mi edelim yoksa ALLAHIN haramlar hususunda hudutlarına yaklaşmama kabilinden sayıp hayırla yad edelim.
Birde bu gibi hususlara bakarken bir ayetin zahirini delil alarak hükme varmak akıl işi midir? Mesela şu pencereden bakmak hakka daha uygun olabilir mi... Mahremiyet çeşitlerini baz alarak. Kan ile nikah ile gibi…

 

[1] Nur Suresi: 31