Soru: Hadis, sünnet olmadan kuran nasıl anlaşılabilirdi?

el cevab:
1. durum: Kuran peygamberimize peyderpey indirilen vahiy cümleleridir.
Peygamberimiz kuranın insan olan tek alıcısı ve bize nakledicisidir. Bu ne demektir peygamberi asla devre dışı bırakamazsınız.
Kuranın nakli ondandır o tek bir kişidir. Ona iman etmeyen ona güvenmeyen onun anlayışını önemsemeyen esasen iman ettiğini iddia etse de yalancıdır. Hatta alıktır. "Senin benim için önemin yok ama senin haber verdiğin cümleleri önemsiyorum. O tanrıdandır." demekle bu peygamberi devre dışı bırakmak aynı şeydir.

2. durum: Bu vahyin bir kısmı apaçık bir Arapça yalınlıktadır. Arap edebiyatının medeni ve bedevisinin anlayacağı hassas dil kurallarına uygun indirildiğinden bitin Araplar ve Arapçayı sonradan öğrenenler anlar.

Kuran ayetlerinin bir kısmı ancak uygulamada görüldüğünde anlaşılabilecek nitelikte hükümler içerir. Bu uygulamalar ibadetler de ve diğer konularda olabilir. Namaz gibi haz gibi zekat gibi cihat gibi mürtedin katli gibi...

3. durum: Kuran ayetlerinin bir kısmı peygamber nakli olmaksızın bilinemeyeceği gibi peygamber açıklaması olmadan da anlaşılamaz. Allah peygamberinin bu görevini kuran da açıkça haber vermiştir.
"Onlara indirileni onlara açıklayasın diye seni onlara gönderdik" demiştir.
Bu efendimize sorulmadan her türlü yoruma açık olan ayetlerin tamamı hakkında geçerlidir.
Kuranın cemi ve tertibi konusu efendimiz tarafından yapılmıştır.
Kurandaki zekât ve mirasla alakalı hükümler efendimiz tarafından açıklanmıştır. Müteşabih ayetler efendimiz tarafından ayetteki çizgide bırakılarak sadece iman edilecek haberler olarak bırakılmıştır.
"Ayette kuranın bir kısmı ayetleri açık hükümler içerir bunlar kuranın ana esasını oluştururlar. Bir kısmı ise müteşabihat (anlaşılması içerdiği mana zenginliği sebebiyle zor ayetlerdir.) Kalplerinde maraz hastalık olanlar onlarla meşgul olurlar..." buyurularak bu tür ayetlere işaret edilmiştir.

4. durum: Kuranda bir kısım ayetler ve ayetlerin içerdiği hükümler sadece ilim adamları alimler tarafından bilinebilecek niteliktedirler.
Nisa 83 de bu tür duruma işaret edilir. "Onlar... karşılaştıkları bu durumlarda konuyu peygambere döndürüp hükmünü öğrenmeliydiler. O yoksa aralarından onu anlayıp yorumlayabilecek olanlara sormalıdırlar. Ey iman edenler bilmelisiniz ki Allah’ın size bu iki hidayet yöntemini öğretmesi olmasaydı sizler çok aıznız hariç şeytana uymak durumunda olurdunuz..."

وَلَوْ رَدُّوهُ إِلَى الرَّسُولِ وَإِلَىٰ أُولِي الْأَمْرِ مِنْهُمْ لَعَلِمَهُ الَّذِينَ يَسْتَنبِطُونَهُ مِنْهُمْ ۗ وَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَتُهُ لَاتَّبَعْتُمُ الشَّيْطَانَ إِلَّا قَلِيلً

Kuranın bir kısmı kuranda yazmayan ama benzeri konularda hükümler içeren ayetler içerir. Bunları da yine müctehidler ictihad ederek fetvaya bağlarlar. Caiz olan yeni durumları caiz olmayan yeni durumların hükümlerini Allah’ın kitabından esinlenerek açıklarlar.
Sonuç;
Bütün bu Kuranın anlaşılmasıyla alakalı durumlar peygamberi de sünneti de ulemanın ictihadlarını da dini değerler olarak kabul etmemizin önemini gösterse gerektir.