Soru: Erkekler eşlerinin cesetlerini niçin yıkayıp kefenleyemesin ki? (Haziran 2019)
el Cevab: Hanefi fukahasına göre asıl olan; vefat etmiş bir erkeği bir başka erkeğin vefat eden bir kadını da başka bir kadınının yıkamasıdır.
Şafiiler de bu ana prensipte hanefiler gibi fetva vermiştir.
[1]
Kadın vefat eden eşini yıkayıp kefenleyebilir.
Erkek vefat eden eşini yıkamaz.
[2]
Not 1: Ahmed b. Hanbel, Hanbeliler ve imam eş Şafii’nin kocanın ölen karısını yıkaybileceğine hükmettikleri nakledilmiştir.
[3]
Delil olarak efendimizin aişe validemize benden önce ölürsen seni yıkar namazını kılar ve defn ederim sözünü;
حديث عائشة
أن رسول الله صلى الله عليه وسلم دخل عليها وهي تقول : وارأساه فقال : وأنا وارأساه لا عليك أنك إذا مت غسلتك وكفنتك وصليت عليك
ve Hz. Ali’nin fatıma validemizi yıkamasını göstermişlerdir.
أن عليا غسل فاطمة بعد موتها
Hanefilerin erkeğin hanımını yıkayamayacağına delilleri;
1- Vefat eden eşin nikahının vefat ile birlikte düşmesi ve erkeğin bir başka nikah akdini yapabilmesinin helal hale gelmesini yani erkeğin ölen eşine o andan itibaren yabancı olması anlayışına
2- İbn Abbas (ra)dan nakledilen bir kadın sadece erkeklerin bulunduğu kadın olmayan bir yerde ölürse nasıl davranılır sorusuna teyemmüm ettirilip defnedilir cevabını vermesini delil olarak göstermişlerdir.
[4]
Hadis erkeğin kadını yıkaması caiz olsaydı efendimizin eşi varsa yıkar ayrımı yapmaması ve direk teyemmüm ettirilip gömülür demesi açısından erkeğin eşini yıkamayacağına delil olarak gösterilmiştir.
[5]
Not 2: Hanefilerin erkeğin ölen karısını yıkamasının caiz olmaması hakkındaki fetvalarının delilli olan İbn Abbas hadisi Hakkında et Tehanevi İlaus Sunen de bu rivayeti bulamadığını yazmıştır.
et Tabarani’nin el Mucem el Kebir’inde mürsel bir rivayet olduğunu da ifade etmiştir. Bu rivayet erkeklerin arasında ölen kadın kadınların arasında ölen erkek hakkındadır. Bu durumda ne yapılacağı sorulunca efendimiz her ikisine de teyemmüm aldırılır cevabını vermiştir. Cevapta böyle bir durumda aralarında mahrem biri yoksa kaydı vardır.
"Mahrem biri yoksa " şeklindeki ifade böyle bir durumda erkeğin başka hiçbir kadının olmadığı bir yerde ölen eşini yıkaması ve defnetmesini mübah kılar gözükmektedir.
[6]
Ama Hanefi mezhebindeki fetva; erkeğin yukarıda zikredilen deliillere nazaran ölen karısını yıkaması yerine teyemmüm ettirmesi şeklindedir.
Mülahaza: Zemzem Altay
Ben anlamıyorum.
Peygamber Efendimiz eşini yıkayabileceğini söylüyor kızı Fatma Validemizi eşi yıkıyor fetva verenler nikâh düştü diyor... Bu rivayetler uydurma değilse fetvalar neye göre değişiyor?
el Cevab: Kaynakları ve delilleri zikretmenin dezavantajlarından birisi delilleri ilmi ölçülere göre ayıklayıp kritik edemeyecek durumda olan Müslüman bireylerin akıllarında karışıklık oluşturmasıdır.
Hanefi mezhebindeki fetva efendimize ve Hz. Fatıma’ya özel hükümlerdir şeklindedir. Efendimizin hanımları cennette de hanımlarıdır ve başkalarıyla efendimizden sonra evlenmeleri yasaktır. Bu sebeple onlar vefat etse de efendimiz vefat etse de bu onlara özel hüküm değişmeyecektir.
Bizlere ait hükümle alakalı olarak eldeki tek rivayet erkeklerin bulunduğu bir yolculuk ortamında orada bulunan tek kadın ölürse ne yapılacağı hakkındadır. Ölen kadının eşi oradaysa o kadar insanın huzurunda ona teyemmüm aldırır ve defnederler. Fetvası bu nakle göre verilmiş bir fetvadır.
[1] en Nevevi Ravdatut Talibin, II.103 vd.
[2] el Kasani, Bedaius's-Sanai, II.320 vd.
[3] İbn Kudame , el Muğni II.390
[4] el Beyhaki, es Sünen III.398
[5] el Kasani Bedaius’s Sanai II. 321