Soru:
1-Borç veren bir kimse borç alanın malını rehin alabilir mi? 
2-Borç veren borç alana: ''ben sana 1000 TL yi veriyorum ancak sen bu parayı geri ödeyene kadar tarlana el koyarım. Ben eker biçerim. Ne zaman parayı getirirsin o zaman tarlandan çıkarım'' gibi.

el Cevab: 
C1- Borç veren bir kimse borç alanın malını kitap, sünnet icma ve kıyasa göre rehin alabilir. Bu caizdir. 
C2- Borç veren borç alana ''tarlana (ya da değerli bir meta) borcunu verinceye kadar el koyarım eker biçerim. Ne zaman borcunu ödersen tarlandan çıkarım'' diyebilir mi manasındaysa evet diyebilir. Bu da caizdir. Zira her iki taraf ta netice itibarıyla rıza göstererek bu işlemi yapmaktadırlar. Birisi para ihtiyacını karşılamakta diğeri de parasını kullandırırken borç sahibi de ona malını kullanmaya izin vererek ikram etmektedir. 

EK:
Rehin Maldan Rehin Alanın Faydalanması Konusu: 
Rehin maldan rehin alanların faydalanması konusu aşağıdaki çerçevede incelenir.
1- Rehin nedir, 
-Meşruiyet delilleri nelerdir, 
-Temel rükunları nelerdir, 
-İslam fıkhında meşru kabul edilmesinin hikmeti nedir, 

Not:
1- Bu konular fıkıh kitaplarından okunabilir burada tekrar edilmesi ihtiyacı yok.
2-Rehin alan şahsın rehin verenin izni olmaksızın rehin maldan faydalanmasının hükmü nedir?
Cevab: Rehin alan mal sahibinin izni olmaksızın rehin maldan faydalanamaz. 
Hanefi fıkhı açısından bk. [1]  
Hanbeli fıkhı açısından da caiz değildir. Bk.[2]  
-Rehin alan şahıs rehin malı sahibinin izni yok iken kullanır ve telef ederse alacağından düşülür ve kalan bedel olursa da onu da öder.[3]  
-Rehin mal binek veya faydalanılan canlı ise (süt hayvanları vs gibi) 4 mezhebe göre de bunlardan sahibinin izni olmadan faydalanamaz. Bk.[4]  
Bazı Hanbeli fukahası ise faydalanılan rehin hayvanlardan bakım masrafları miktarınca rehin alan şahsın faydalanabileceğine fetva vermişlerdir. Bk.[5]  
3- Rehin alan şahsın rehin verenin izni ile rehin maldan faydalanmasının hükmü nedir.
Bu konuda fukaha arasında çok farklı fetvalar verilmiştir. 

Tespit edebildiğimiz kadarıyla Hanefi fakihleri bu konuda 5 farklı fetva vermişlerdir. 
1- Caiz olması. Rehin alan kişi rehin maldan sahibinin izni olması durumunda mutlak surette faydalanır. Bk.[6]  
2- Caiz olmaması. Hiçbir suretle rehin alan şahıs rehin maldan faydalanamaz. Mal sahibi izin verse bile faydalanamaz fetvası. Bu fetvanın sebebi rehin alanın, verdiği borca karşılık ziyade kazanç elde etmesinin faiz olması endişesidir. Bk.[7]  
3- Bir açıdan caiz diğer açıdan haram olması fetvası. Bk.[8]  
4- Faydalanmanın mekruh olması fetvası. Bk.[9]  
5- Mal sahibi ile rehin alan şahıs arasındaki anlaşmada rehin den faydalanma şartı konulursa (yazılırsa) faydalanma caiz olmaz. Faydalanma aralarındaki akde yazılmadan olursa caiz olur fetvası. Bk.[10] 

Yukarıda Hanefi mezhebindeki ilgili 5 farklı fetvayı kaynaklarına havale ederek özetledim.
Netice itibarıyla;
Rehin maldan rehin alan taraf sahibinin izniyle faydalanır. Bu caizdir. Burada faize düşme endişesine yer yoktur. 
-Faize düşme durumu ne zaman oluşur? Hampacılık ve fırsatçılık ahlakında olan birisinin verdiği borca karşılık ayrıca kar elde etmeyi düşünüp planladığında oluşur. Bu çerçevede bakmayı gerektirecek karineler görülürse ''faiz olur'' endişesiyle caiz olmaz fetvası uygulanır. 
-NŞA da ise mal sahibinin rehin bıraktığı malından faydalanma izni vermesi durumunda faiz değil hediye olarak faydalandırma gerçekleşir ve cevaz hali baki kalır. 

Ek 2:

Hanefi muhaddis ve muhakkik ilim adamı el Leknevi bu konuya özel kaleme aldığı ''el Felekul Meşhun fi ma Yeteallaku B'intifai'l-Murtehini el Merhun'' isimli eserini bu konuya hasr etmiştir. 
Hanefi fukahasından kim hangi fetvayı verdiyse eserlerine nispet ederek görüşlerini nakletmiştir. 
Eserin matbu ve yazma nushalarını indirmek için bk. 
 

Mülahaza: Ali Güdendede 
Takıldığım nokta şurası faiz de alırken her iki taraf Rıza gösteriyor lakin haram?

el Cevab: Hangi şekilde faiz olacağını hangi şekilde mubah kalacağını yazdım ya zinada da evlilik ilişkisinde de her iki tarafın rızası vardır. Birisi haram birisi caizdir. Nasıl iş bu dese birisi, nasıl gülümseriz.
Şimdi ben caiz olmayan ve faiz olana sahibi rıza gösterirse faiz olmuyor demiş olmuyor musunuz demek istedim diyeceksiniz.
Cevap yine aynı borç verirken şart faydalanma şartı koşarsa öyle olur.
Şart koşmaz da rehin sahibi kendisine yapılan iyiliğe ikram olsun diye faydalan sende derse caizlik vechi oluşur demek istedim diyeceğim.
Burada mal sahibi izni istediği an verir istediği an iptal edebilir. Buna karşılık borç veren o halde ben de borcu mu geri alırım diyemez. Dese de geçersiz olur. Kanun önünde ikisinin ittifak ettikleri şer’i kurallara uygun borç alma verme şartları geçerli olur diyeceğim...
 

[1]  el Merginani, el Hidaye II. 470 vd.; el Fetava el Hindiyye V.466 vd. 
[2]  İbn Kudame, el Muğni VI.509 vd. 
[3]  İbn Nuceym, el Bahru'r Raik VIII. 489
[4]  İbn Abidin Reddul Muhtar Aled Durri'l Muhtar VI.482 vd.
[5]  İbn Kudame, el Muğni, VI. 511
[6]  el Hidaye II.470 vd.; Mecmeu'l-Enhur Maa Şerh Multeka'l Ebhur. II.587 h
[7]  Mecmeu'l-Enhur Maa Şerh Multeka'l Ebhur. II.588
[8]  Mecmeu'l-Enhur Maa Şerh Multeka'l Ebhur II.588
[9]  İbn Abidin Reddul Muhtar Aled Durri'l Muhtar VI.483 vd.
[10]  İbn Abidin Reddul Muhtar Aled Durri'l Muhtar VI.482 vd.